جایگاه مردان در نظام خانوادۀ شایسته

جنس مردان نسبت به جنس زنان، قوّام هستند. «قوّام» از مادۀ قیام و قوم می آید. کلمۀ قوّام بر وزن فعّال بوده، صیغۀ مبالغه است. قوّام کسی است که مسئولیتی را قبول کند و توانایی این را داشته باشد که بازوی فردی....

جایگاه مردان در نظام خانوادۀ شایسته

یکی از اهداف ازدواج، تشکیل خانواده ای است که هدف آن رشد و کمال است، بنابراین لازم است یک نفر مسئولیت آن را بر عهده بگیرد. خداوند متعال مردان را برای این منظور انتخاب فرموده و وظایفی از جمله تأمین نیازهای مالی خانواده را نیز بر عهدۀ آنان قرار داده و فرموده است: «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ»[1] «مردان سرپرست و نگهبان زنان هستند.» در این آیه، کلمۀ «رجال» با الف و لامی که در ابتدای آن آمده است، اشاره به جنس مردان است و نه یک مرد، یعنی جنس مردان نسبت به جنس زنان، قوّام هستند. «قوّام» از مادۀ قیام و قوم می آید. کلمۀ قوّام بر وزن فعّال بوده، صیغۀ مبالغه است. قوّام کسی است که مسئولیتی را قبول کند و توانایی این را داشته باشد که بازوی فردی دیگر را نیز بگیرد و او را در کنار خودش بلند کند و ایستاده نگاه دارد.[2]
پس در واقع مردان بعد از آنکه قائم شدند و توانستند امور خود را به خوبی مدیریت کنند، باید بازوی انسان دیگری را نیز بگیرند و مسئولیت ادارۀ زندگی او را بر عهده گیرند. در این آیۀ شریفه،خداوند متعال مسئولیت سرپرستی خانواده را به صورت رسمی، به مردان واگذار می کند. روشن است مقصود از واگذاری این مسئولیت، استبداد یا اجحاف و تعدی به حقوق زنان نیست؛ بلکه منظور، رهبری واحد با توجه به مسئولیت ها و بر اساس مشورت و همفکری برای تحقق اهداف خانواده است.

این مسئله در دنیای امروز بیش از هر زمانی روشن است که اگر هیئتی، حتی یک هیئت دو نفره، مأمور انجام کاری شود، حتماً باید یکی از آن دو، مسئول و سرپرست و دیگری معاون و همیار او باشد. در غیر این صورت، هرج و مرج به وجود خواهد آمد. البته در این آیه، خداوند متعال حکمت انتخاب مردان به عنوان سرپرست را نیز بیان فرموده است.[3]
دلیل اول، ترجیح قدرت تفکر بر احساسات در مردان است. اما احساسات بانوان برای تربیت فرزندان شایسته و تأمین آرامش خانواده غلبه دارد و احساسات در آنان بیشتر و زیباتر است. به همین دلیل، امور خشک و بی روحی مانند مدیریت و تصمیم گیری های اقتصادی برای مردان مناسب تر است. همچنین مردان به جهت قدرت و نیروی جسمی بیشتر، مسئولیت دفاع از حریم خانواده را نیز بر عهده گرفته اند. به علاوه تعهد مرد در برابر زن و فرزندان برای پرداختن هزینه های زندگی و پرداخت مهریه و تأمین زندگی آبرومندانۀ همسر و فرزند، این حق را به مردان می دهد که وظیفۀ سرپرستی خانواده را بر عهده بگیرند: «وَ بِمَا أنفَقُوا مِن أمْوَاِلهِم» در پایان به سخنی از فرمایش های رهبر معظم انقلاب اشاره می کنیم: «اسلام مرد را قوّام و زن را ریحان می داند. این نه جسارت به زن است، نه جسارت به مرد؛ نه نادیده گرفتن حق زن است و نه نادیده گرفتن حق مرد؛ بلکه درست دیدن طبیعت آنهاست. ترازوی آنها هم اتفاقاً برابر است؛ یعنی وقتی جنس لطیف و زیبا و عامل آرامش و آرایش معنوی محیط زندگی را در یک کفه می گذاریم و این جنس مدیریت و کارکرد و محلّ اعتماد و اتکا بودن و تکیه گاه بودن برای زن را هم در کفۀ دیگر ترازو می گذاریم، این دو کفه با هم برابر می شود. نه آن بر این ترجیح دارد و نه این بر آن.» [4]

منبع: کتاب کلبة آرامش، جایگاه و نقش مادر در خانواده، معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی

--------------------------------------------------------------
پی نوشت ها:
1. نساء:۳۴.
2. زن از منظر قرآن کریم، ص ۱۳۳.
3. نک: تفسیر نمونه، ج 3، ص ۴۷۰.
4. بیانات رهبر معظم انقلاب در خطبۀ عقد، ۲۲ اسفند 137