در آن جا پیامبر خدا در انبوه یاران، بر فراز جهاز شتران رفت و خطبه اى طولانى خواند. از این جا معلوم مى شود که مسأله بسیار مهمى مطرح بوده که خطابه اى طولانى لازم داشته است تا مردم در آن گرماى سوزان و زمین داغ، بایستند و آن را بشنوند. ابتداى خطبه در بردارنده توحید و نبوت و معاد بود و تازگى نداشت. سخن تازه و مهم حضرت آن بود که خبر از رحلت خود داد و نظر آنان را نسبت به خود جویا شد. همه به کرامت، عظمت، خدمت و رسالت آن حضرت در حد اعلا اقرار کردند. وقتى پیامبر مطمئن شد که صدایش به همه در چهار طرف مى رسد، پیام مهم الهى را ابلاغ فرمود. آن جا بود که دست حضرت على(ع) را گرفت و بلند کرد و فرمود: «مَن کُنتُ مَولاهُ فَعَلِىٌّ مَولاهُ...»، هر که من مولا و رهبر اویم، على بن ابى طالب مولا و رهبر اوست.اقتباس از تفسیر نور، محسن قرائتى، ج ۳، ص ۱۳۷، ذیل آیه ۶۷ مائده، ش ۳۳، (نشر مؤسسه در راه حق، قم ۱۳۷۶ ه ش). بنابراین محتواى این پیام مهم، امامت، ولایت و رهبرى حضرت على(ع) بوده است.
۲. آیه ولایت: «إِنمَا وَلِیکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الذیِنَ آمَنُوا الذینَ یُقیمُؤنَ الصلاةَ وَ یُؤتُونَ الزکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ»؛ سوره مائده، آیه ۵۵.در روایات شیعه و اهل سنت آمده است که روزى فقیرى در مسجد از مردم کمک خواست و کسى به او چیزى نداد. حضرت على(ع) که مشغول نماز و در حال رکوع بود با انگشت دست راست به سائل اشاره نمود و سائل متوجه شد و انگشتر حضرت را از دستشان خارج ساخت. در این هنگام این آیه نازل شد: ولى شما تنها خداوند و پیامبرش و کسانى اند که ایمان آورده اند و نماز بر پا مى دارند و در حال رکوع، زکات مى دهند.ر.ک: شواهد التنزیل، حاکم حسکانى، ج ۱، ص ۲۰۹، ش ۳۳، (مجمع احیاءالثقافة الاسلامیه)؛ تفسیر، قرطبى، ج ۶، ص ۲۲۱، (داراحیاءالتراث العربى، بیروت)؛ اسباب النزول، الواحدى نیشابورى، ص ۱۳۳، (مؤسسة الحلبى و شرکا، قاهره).
کلمه ولى به معناى دوست یا ناصر و یاور در این آیه مناسبت ندارد؛ زیرا ولایت به معناى دوستى و یارى کردن مخصوص کسانى نیست که نماز مى خوانند، و در حال رکوع زکات مى دهند، بلکه یک حکم عمومى است که همه مسلمانان را در برمى گیرد. همه مسلمین باید یکدیگر را دوست بدارند و یارى کنند؛ حتى آنهایى که زکات بر آنها واجب نیست و اصولاً چیزى ندارند که زکات بدهند، تا چه رسد به این که بخواهند در حال رکوع زکاتى بپردازند. آیا دوستى و یارى کردن مسلمانان اختصاص به کسانى دارد که در رکوع انفاق مى کنند؟! از این جا روشن مى شود که منظور از ولى در آیه فوق ولایت به معناى امامت و رهبرى است؛ بویژه این که این ولایت در ردیف ولایت پیامبر و ولایت خدا قرار گرفته و هر سه با یک جمله ادا شده است. بنابراین این آیه از آیاتى است که دلالت بر ولایت و امامت حضرت على(ع) مى کند. اقتباس از تفسیر نمونه، آیت اللَّه مکارم شیرازى، ج ۴، ص ۴۲۴ - ۴۲۳، (دارالکتب الاسلامیه). آیات دیگرى مانند، آیه «اولى الامر»، سوره نسا، آیه ۵۹. «اکمال دین»،سوره مائده، آیه ۳. «صادقین»، سوره توبه، آیه ۱۱۹. «اطعام»، سوره انسان، آیه ۸. «مودت»، سوره شورى، آیه ۲۳. «تطهیر»، سوره احزاب، آیه ۳۳. و... نیز درباره حضرت على(ع) و اهل بیت(ع) مى باشد.جهت آگاهى بیش تر از این آیات، کیفیت استدلال به آنها و جواب اشکالات ر.ک: آیات ولایت در قرآن، آیت اللَّه مکارم شیرازى، تهیه و تنظیم ابوالقاسم علیان نژادى، (انتشارات نسل جوان، قم، ۱۳۸۲ ه ش).
دلایل حقانیت شیعه را مى توان به سه دسته کلى تقسیم کرد:
۱. براهین عقلى، ۲. دلایل قرآنى، ۳. روایات پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله.
هر یک از این شیوه ها، دلایل بسیارى را شامل مى شود؛ به طورى که گستردگى هر یک از این استدلالات، مطالعه کتاب هاى متعددى را مى طلبد و در این مختصر امکان بحث از آنها نیست؛ لیکن به طور فشرده چند برهان بیان مى گردد:
یک. دیدگاه قرآن
۱. از نظر قرآن، رهبرى و امامت امت، اصالتاً باید به دست معصوم و دور از هر گونه کژى باشد. این نکته به تعابیر مختلفى در کتاب الهى بیان شده است؛ از جمله هنگامى که ابراهیم علیه السلام به امامت رسید و خداوند به او فرمود: «إِنِّى جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً»؛ بقره (۲)، آیه ۱۲۴. ابراهیم علیه السلام آن منصب الهى را براى فرزندانش درخواست کرد؛ ولى در «قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِى» ؛ پاسخ آمد: «لایَنالُ عَهْدِى الظَّالِمِینَ»؛ همان.؛ «عهد من به ستمکاران نمى رسد».
آیه بالا نشان مى دهد که امامت منصبى الهى است - نه به انتخاب افراد - و به کسانى اعطا مى شود که از هر ظلمى (اعتقادى، اخلاقى و رفتارى) پاک و مبرّا باشند و نفى مطلق ظلم، مساوى با عصمت است.
۲. در آیه ابلاغ نیز مى فرماید: «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ»؛ مائده (۵)، آیه ۶۷. این مسئله به دنبال تحقق (معرفى و اعلام ولایت امیرمؤمنان علیه السلام در غدیر خم) آیه اکمال دین نازل شد. بنابراین خداوند با اعلام ولایت و جانشینى حضرت على علیه السلام، کامل شدن دین اسلام را اعلام کرد و فرمود: «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِى وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً»؛ مائده (۵)، آیه ۳..
جهت آشنایى بیشتر با امامت در قرآن نگا: مکارم شیرازى، ناصر، پیام قرآن (تفسیر نمونه موضوعى)، (تهران: دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۳۷۷)، ج ۹.
