زنجير زني يکي از مؤلفه هاي محرم زنجير زني است . عموماً زنجير در ميان عزاداران به شيوه يک دست برشانه ها نواخته مي شود ؛ زنجير زنان هنگام استفاده از زنجير در دو صف قرار گرفته و حرکت پاها نيز مشابه حرکت دسته جات است ؛ به اين ترتيب که دو قدم به جلو که در هر قدم يک ضرب نواخته شده و عزاداران پشت سر هم قرار مي گيرند ، ولي در ضربه سوم عزاداران هر دو صف مقابل و رو به روي هم قرار مي گيرند . اجراي عزاداري به شيوه سينه زني اغلب با توجه به حال و ريتم آهنگ نوحه ها و يا خستگي عزاداران پس از زنجير زدن و بعد از روضة خواني بستگي دارد . نوحه هاي سينه زني معمولاً وزن و ضرب آهنگ خاصي دارند که ممکن است اشخاص گاهي با يک ضرب و گاهي هم “سه ضرب ” بر سينه خود بزنند . معمولاً مراسم دهه اول محرم به برگزاري مجالس عزاداري و روضة خواني و سخنراني اختصاص مي يابد که در شب هاي اول ماه محرم برگزار مي شود . اکثر اين مجالس عزاداري ، در مساجد و در قالب دسته هاي زنجير زني شکل گرفته و نوحه خوان ها با خواندن نوحه هاي مربوط به هر روز از ماه محرم در سوگ سالار شهيدان و اهل بيت مي نشينند. گاهي دسته هاي عزاداري شبانه در کوچه هاي محلات ، حرکت کرده و به عزاداري مي پردازند. دسته هاي زنجير زني شهر اروميه به عنوان يکي از کانون هاي بزرگ عزاداري هم طي دهه اول ماه محرم معمولاً از روزهاي اول و دوم به راه مي افتند . اين دسته ها مجموعه اي از مردان ، جوانان و کودکاني هستند که معمولا” در دو رديف يا دسته عزاداري سازمان مي يابند که براي نشانه عزادار بودن پيراهن سياه معمولي يا کمي بلند پوشيده و برخي نيز دستمال سياهي به نام ( باش قَرَه سي ) بر سر مي بندند . مراسم روز تاسوعا عزاداري در سطح استان طي روز نهم ماه محرم ( تاسوعا ) از اوايل صبح و بعد از بر آمدن آفتاب شروع مي شود ، ابتدا براي لحظاتي در مساجد و پس از آن اوايل صبح در خيابان ها و کوچه هاي شهر و محدوده روستاها انجام مي پذيرد . و نوحه هاي اين روز به ذکرهاي مربوط به جانبازي ها و فداکاري هاي حضرت ابوالفضل عباس اختصاص دارد . دسته هاي عزاداري زنجيرزني پس از آرايش و تشکيل دسته ها و قبل از حرکت به سوي خيابان هاي اصلي شهر (خيابان امام و … ) ، در کوچه هاي محلات و مقابل مسجد محله زنجير زني مي کنند . در روستا ها هم ، عزاداران با توجه به کوچک بودن مکان و بافت روستايي در کوچه ها به عزاداري مي پردازند . خانواده ها و افرادي که طي اين ايام نذر و حاجتشان قبول شده باشد ، صبح روز تاسوعا براي دسته هاي زنجير زني صبحانه مي دهند ، که اغلب شامل نان و پنير يا کره و عسل است . برخي از خانواده ها ممکن است گوسفندي را پيش پاي عزاداران قرباني کند و يا براي اداي نذر و نذورات خود مانند غذاي آماده ، به خيابان ها و کوچه هاي محلات ديگر بروند و آن ها را در بين عزادارن احسان کنند. روز دهم – عاشوراي حسيني عاشورا روزي است که فرزند پيامبر حضرت ” اباعبدالله الحسين (ع) ” ، به دست ناسپاسان و طمع کاران به مال و منال دنيا ، به شهادت مي رسد . مراسم روز عاشورا در بين مردم شهري و روستايي از اهميت و کرامت زيادي برخوردار بوده ، فلذا از اولين ساعات صبح اين روز عزاداران خود را براي برپايي مراسم عزاداري آماده مي کنند . تمام مغازه هاي بازار و شهر تعطيل مي شود و کسبه و تجار از فعاليت هاي روزانه خود دست مي کشند ، چرا که اغلب ايشان پرداختن به کار و فعاليت در اين روز را بديمن و ناميمون مي دانند از مهم ترين مراسم عزاداري در بين مردم شهر ها و روستاهاي بررسي شده ، زنجير زني است که مانند ايام قبل ، از مساجد محلات ، کوچه و خيابان هاي اطراف شروع مي شود . ابتدا صبح دسته هاي زنجير زني در مساجد محلات و مناطق مختلف ، اعم از شهر يا روستاها حاضر شده و با زنجير زني و نداي آرام آرام حسين واي ، حسين واي ، مراسم عزاداري خود را شروع مي کنند . در شهرها هر دسته ، در واقع نماينده يکي از مساجد يا محله اي از محلات شهر بوده و در روستاها هم ، اغلب به لحاظ تعداد اندک جمعيت يک دسته تشکيل مي شود . بزرگي و نظم و ترتيب دسته هاي زنجير زني از مهم ترين موارد قابل رقابت بين دسته هاي عزاداري در مهماني ها و دعوت ها تلقي مي شود . در اين روز افراد متمول و سرشناس يا کساني که نذري داشته باشند دسته هاي زنجير زني را براي صرف نهار و شام در روز عاشورا دعوت مي کنند ؛ در باور ها و اعتقادات مردم هدف از اين گونه پذيرايي ها و احسان ها ، علاوه بر قبول نذورات و کسب اجر و ثواب اخروي ، افزايش روزي و نيل به برکت و عافيت از بلاهاي مختلف در طول زندگي و حيات فردي است ، چرا که در بين مردم اعتقاد بر اين است که ، هرکس از اين غذاها در روز عاشورا صرف کند ، تن اوبه عشق امام در طول سال از امراض و بيماري ها مصون خواهد ماند . اصولاً نذر و نيازها و خيراتي مانند : قرباني کردن حيواناتي از قبيل گوسفند و گاو به درگاه معبود خويش ؛ روشن کردن شمع ، بر دوش کشيدن علم ، اهدا مبالغي پول يا خوراک و نوشيدني ها و … از گذشته هاي دور در ايام محرم در ميان فرهنگ مردم معمول بوده است . از جمله مراسم ظهر روز عاشورا ، تعزيه خواني و شبيه خواني است که نمايش گونه اي ، از واقعه کربلا است . يکي از کانون هاي مهم اين مراسم در شهر اروميه مقابل” مسجد مهدي القدم ” است که مردم محله و ساير دوستداران اهل بيت شاهد برگزاري شبيه خواني اباعبداله الحسين هستند . روزعاشورا روز تجلي ميثاق مردم با امام حسين(ع) و قيام خونين وي بوده و مردم عادي به طرق مختلف از جمله : نذر و قرباني ، احسان چايي ، شربت وآش هاي محلي ، ساري شيلهَ ( شله زرد که در سال هاي اخير معمول شده است . ) – در خدمت عزاداران حسيني هستند . نمونه اي از نوحه هاي قديمي روز عاشورا قان ياغدي کربلايَ ترجمه : خون باريد بر دشت کربلا صحرايَ يا محمد بر اين دشت اي محمد ئولدي حسين خبر وِئر خبر دهيد که حسين کشته شد زهرايَ يا محمد براي زهراي محمد ظلم سِتم بو چولدَه ظلم و ستم در اين دشت عرشَه داياندي زينب سر به فلک کشيده و… و… شام غريبان مراسم شام غريبان ، از جمله مراسم حزن انگيز و اندوه باري است که در مساجد شهر و روستاهاي و حومه برگزار مي شود . دسته هاي زنجير زني پس از برگزاري مراسم عزاداري در کوچه ها ، وارد مسجد شده و به زنجير زني مي پردازند . روضه خواني توسط مداحان و ذکر مصيبت هاي حضرت اباعبدالله از ويژگي هاي اين مراسم بوده و براي اين منظور و طبق سنت هاي گذشته پس از اندکي زنجير زني در مساجد چراغ ها را خاموش کرده و شمع در سيني روشن مي کنند و گرد افراد مي گردانند. اهل قبيله ( سوم امام ) شرح مصائب امام حسين و شهادت او و يارانش در دشت کربلا شايد يکي از حزن انگيز ترين مصائب وقايع تاريخ شيعه در جهان اسلام باشد . حسين و به روايتي هفتاد دو تن از يارانش به شهادت رسيده اند و اکنون جنازه هايشان بر روي خاک افتاده است . سرهاي بي تن در هر گوشه و کنار به آرامي آرميده اند و اکنون دستي مي خواهد که آن ها را به خاک سپارد . امام سجاد (ع) براي دفن جنازه ها پيش مي آيد ، او تنها کسي است که مي تواند جنازه هاي بي سر را شناسايي کند . مردان و زنان قبيله بني اسد ، به ايشان مي پيوندند و به اين ترتيب جنازه ها با ياري مردان و شناسايي شهدا توسط امام سجاد ، دفن مي شوند . در روز سوم امام مردم شهرها و روستاهاي استان نيز با چنين انديشه اي بر سر مزار و اموات خود حاضر شده و به سينه زني و زنجير زني مي پردازند . اربعين حسيني ( چهلم ) از مواردي که اهل بيت (ع) در آن جا به عزاداري چهلمين روز شهادت امام حسين (ع) پرداختند ، سرزمين کربلا بود . آن گاه که اهل بيت و خاندان امام حسين (ع) از شام به سوي مدينه روانه مي شدند ، براي زيارت قبور عزيزان از دست رفته خود راه رو به سوي کربلا نهادند و هنگامي که به آن سرزمين رسيدند ، با جابر بن عبداله انصاري ، صحابي بزرگوار پيامبر (ص) و تعدادي از بني هاشم که براي زيارت قبر امام حسين به آن جا آمده بودند ، مواجه شدند . اهل بيت (ع) چند روز در آن جا براي آن حضرت و ساير شهيدان کربلا به سوگواري و نوحه سرايي پرداختند و زنان آن منطقه نيز با شنيدن صداي گريه و ناله اهل بيت (ع) به سوي آنان شتافتند و با آنها هم نوا شدند . از اين رو برگزار مراسم عزاداري و نوحه خواني در اربعين حسيني ( چهلم ) بين مردم عزيز و گرامي داشته مي شود . به همين لحاظ از صبح زود دسته هاي عزاداري با تشکيل صفوف زنجير زني و نظم و آرايش کامل در خيابان هاي شهر و کوچه هاي روستاها ، به راه مي افتند و نوحه هايي را در سوگ امام و اربعين حسيني سر مي دهند . تلاش همه هيئت ها و دسته هاي شهري و روستايي بر اين است که در طي اين روز حرکت دسته هاي عزاداري براي زيارت اموات ، به سوي قبور و مزار شهدا و امام زاده هاي نزديک اطراف شهر معطوف شود .
