روزه کله گنجشکی در روایات

روزه کله گنجشکی به نوعی روزه گفته می‌شود که طی آن، کودک یا نوجوانی که هنوز به سن تکلیف نرسیده، از اذان صبح تا اذان ظهر و احیاناً از اذان ظهر تا اذان مغرب از آنچه باطل‌کننده روزه است، خودداری می‌کند.

روزه کله گنجشکی در روایات

شهید ثانی (ره) در کتاب شریف اللمعه الدمشقیه در بخش روزه میفرمایند :

و يمرن الصبي و كذا الصبية على الصوم لسبع ليعتاده فلا يثقل عليه عند البلوغ… و لو أطاق بعض النهار خاصة فعل، و يتخير بين نية الوجوب و الندب ، لأن الغرض التمرين على فعل الواجب، ذكره المصنف و غيره، و إن كان الندب أولى. ۱

تمرین داده میشود پسر بچه و همچنین دختر بچه ای که هفت ساله است به روزه گرفتن تا به روزه گرفتن عادت کند و در هنگام بلوغ برای سخت و سنگین نباشد.

اگر تنها قسمتی از روز را طاقت دارد همان مقدار را روزه بگیرد و در نیت آن میتواند هم نیت روزه مستحب کند وهم نیت واجب چون غرض از این روزه تنها تمرین کردن است ، اگر چه نیت مستحب کردن بهتر است .

اما مستند شهید ثانی برای این فتوا یک روایت است که در کتاب لمعه ذکر نکرده اند ولی شارحین لمعه آن را ذکر کرده اند:

 لصحيح الحلبي عن أبي عبد اللّه عليه السّلام (إنا نأمر صبياننا [بالصيام] إذا كانوا بني سبع سنين بما أطاقوا من صيام اليوم، و إن كان إلى نصف النهار أو أكثر من ذلك أو أقل، فإذا غلبهم العطش و الغرث أفطروا حتى يتعودوا الصوم و يطيقوه، فمروا صبيانكم إذا كانوا أبناء سبع سنين بما أطاقوا من صيام، فإذا غلبهم العطش أفطروا 

امام صادق علیه السلام فرمودند :

«ما کودکانمان را آنگاه که به هفت سالگی رسیدند به روزه فرمان می دهیم، به هر مقدار از روز که توانستند روزه بگیرند، خواه نصف روز یا کم تر و بیشتر؛ پس اگر گرسنگی و تشنگی بر ایشان غلبه کرد افطار کنند تا آنکه به روزه عادت نموده، بدان قدرت یابند. شما نیز کودکانتان را از هفت  سالگی به روزه فرمان دهید، به هر مقدار که توانستند روزه بگیرند و اگر تشنگی بر آنان فایق آمد افطار کنند.»۲

البته در بعضی از روایات وارد شده زمانی که به نُه سالگی رسیدند آنها را امر به روزه کنید به جهت تمرین.

پی نوشت :

۱. الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية( المحشّٰى- كلانتر) ، ج۲ ، ص ۱۰۵

۲.الوسائل الباب- ۲۹- من أبواب من يصح الصوم منه حديث ۳ و ۱۱.