احتمالا تمام والدین تجربه جالبی از دوست خیالی کودک دارند. تقریبا تمام بچه‌ها از یک سن خاص شروع به ارتباط با یک دوست خیالی می‌کنند و این رابطه خیالی ممکن است تا چند سال هم طول بکشد.

فرزند شما هم صاحب دوستی بامزه، خوش‌اخلاق و با ویژگی‌های جالب اما خیالی است؟ اگر پاسخ شما مثبت است، باید بدانید که دوست خیالی کودک چیز عجیب و غریبی نیست و تنها برای کود شما اتفاق نیافتاده است. خیلی از کودکان، این نوع از دوستی را تجربه می‌کنند و شخصیتی غیرواقعی همیشه با آن‌ها همراه است. دوستی که در مهمانی، مهدکودک و باغ وحش با او است و بعضا باعث می‌شود که اوقات خوشی برای کودکت رقم بخورد. اما علت چیست؟ چرا کودکان در مقطعی از زندگی خود، دوست خیالی دارند؟ در مبحث روانشانسی کودک دوست خیالی در زندگی و رشد کودک چه اثراتی دارد؟

دوست خیلی کودک از کجا می‌آید؟

در سنین کودکی، یعنی قبل از مدرسه و دوران پیش دبستانی، کودک تخیل فعالی دارد. او به خیلی چیزها مثل وجود عمو نوروز اعتقاد دارد. دوست خیالی هم دقیقا شخصیتی مثل عمو نوروز یا مثلا بابانوئل است که برای کودک حضوری جدی دارد. در این مقطع سنی، کودکان باید تغییرات و تحولات زیادی را تجربه کنند. در حقیقت، موضوعات و چالش‌های جدید وارد زندگی‌ کودک می‌شود که دست و پنجه نرم کردن با آن‌ها برای کودکان کمی دشوار است. دوستان خیالی باعث می‌شوند که مواجهه با چالش‌های تازه زندگی برای کودک آسان‌تر شود. وجود دوست خیالی موجب می‌شود تا کودک در رویارویی با تاریکی، ترس از دستشویی رفتن و کارهایی مانند آن تنها نباشد و شخصیتی، هر چند خیالی، به او قوت قلب بدهد.

دوست خیالی کودک علاوه بر کارکردهای حمایتی خود، باعث می‌شود که در برخی از شرایط راه فراری برای کودک وجود داشته باشد. مثلا وقتی فرزندتان کار بدی انجام می‌دهد و مقصر است، سریعا گناه خود را به گردن دوست خیالی خود می‌اندازد. به عبارت دیگر، وجود چنین شخصیت ذهنی در زندگی بچه‌ها، باعث می‌شود تا امورات مختلف را ساده‌تر از سر بگذرانند.

نگران دوست خیالی کودک خود نباشید

نگرانی بابت وجود دوست خیالی کودک در اصل کاری بیهوده است. هرگز سعی نکنید که کودک را مجبور به ترک دوست خیالی‌اش کنید یا در برابر وجود چنین شخصیتی جبهه بگیرید. در مبحث روانشانسی کودک، دوست خیالی کودک نه مشکلی جدی و نه نشان دهنده منزوی بودن کودک است. معمولا وقتی فرزندتان وارد ۴ تا ۶ سالگی می‌شود، دوست خیالی خود را ترک می‌کند. بنابراین با او در مسیر این دوستی همراه باشید و بدانید که موضوع چندان جدی نیست. حتی اگر لازم بود برای این دوست نادیده و عزیز، سر میز غذا، جایی هم تدارک ببینید. اصلا چه چیزی بهتر از یک دوست که همیشه همراه کودکت شما است و هر وقت هم حوصله‌اش را نداشته باشد، می‌رود دنبال کار خودش؟

دوست خیالی کودک را بیشتر بشناسید

شخصیت دوست خیالی کودک شما، خیلی چیزها را درباره شخصیت خود کودکت روشن خواهد کرد. پس نسبت به این دوست، علاقه و اشتیاق نشان بدهید و درباره‌اش سؤال کنید. دوست خیالی کودک دارای ترس‌ها، علائق، احساسات و رفتاری مشابه کودک شما است. پس هر چه درباره او بیشتر بدانید، انگار درباره فرزندتان شناخت بهتری پیدا کرده‌اید. البته حواستان باشد که در ابراز علاقه و کنجکاوی نسبت به دوست تخیلی فرزندتان، حد تعادل را رعایت کنید. زیرا ممکن است توجه بیش از حد به او باعث حسادت یا طولانی‌تر شدن حضور این خیال در زندگی فرزندتان شود. رعایت تعادل در برقراری ارتباط با این دوست خیالی، باعث قوی شدن قدرت تخیل کودک هم می‌شود.

مرزها و محدودیت‌هایی برای دوست خیالی تعیین کنید

اگر حضور پررنگ دوست غیرواقعی در زندگی شما بیشتر و بیشتر می‌شود، به طوری که گاهی کودک خطاهای خود را به گردن او می‌اندازد و در ابراز رفتارهای نامناسب، او را الگوی خود قرار می‌دهد، سریعا مرزها و محدودیت‌هایی تعیین کنید. مثلا اگر کودکت دیوارها را خط خطی می‌کند و علت آن را دوست خیالی خود موسوم به «گیگیلی» می‌داند، به او گوشزد کنید که هر خانه‌ای قوانین خودش را دارد. نقاشی کشیدن روی دیوار هر چند که در خانه گیگیلی مانعی ندارد، اما در منزل شما ممنوع است. نگذارید که کودک، کارهای بدی را که انجام می‌دهد به دوستش نسبت بدهد. به او یاد بدهید که چنین نوعی از سلب مسئولیت، مصداق دروغگویی است و دروغ گفتن کار خوبی نیست.

واقعیت را به زندگی کودک وارد کنید

هر چند که وجود دوست خیالی کودک برای شکل‌گیری تخیل و حتی خلاقیت مفید است، اما نباید آنقدر حضورش را در زندگی پررنگ کنید که کودکت از واقعیت فاصله بگیرد. اگر زندگی با این دوست خیالی خیلی خیلی جذاب باشد، دیگر امکان زندگی در دنیای واقعی با شادی و آسایش برای کودک وجود نخواهد داشت. پس سعی کنید فرزندتان را در جشن‌ها و برنامه‌های واقعی شرکت بدهید، او را به پارک ببرید و به پیدا کردن دوست واقعی تشویق کنید. اگر دوست خیالی کودک شما حضور پررنگی پیدا کرده و به جایی رسیده که نمی‌تواند دوستی پیدا کند، می‌توانید با خواندن مقاله «چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید دوستان جدید پیدا کند؟» به او در پیدا کردن دوست کمک کنید. کودک باید بتواند با بچه‌های دیگر ارتباطی خوب داشته باشد و با کودکان هم سن و سال خود بازی کند.

شما چقدر با دوست خیالی کودک خود آشنا هستید؟ در برخورد با او چکار می‌کنید؟ تجربیات خودتان از این شخصیت خیالی را با ما در میان بگذارید.

کمک به دوست یابی در کودکان یکی از مسائلی است که می‌تواند برای والدین سر در گم کننده و گاهی هم ناامید کننده باشد! در واقع دوستیابی کودکان ممکن است در برخی مراحل تربیت کودک به مسئله‌ای بحرانی تبدیل شود و شما ندانید که باید برای حل مشکل کودکت در این زمینه چه کارهایی انجام بدهید.

در مهد کودک و مدرسه، کودکان با قرار گرفتن در میان جمع اجتماعی می‌شوند و یاد می‌گیرند دوستانی برای خودشان انتخاب کنند. پیدا کردن دوست خود یک مهارت است و کودکی که آن را بیاموزد شادتر و موفق‌تر خواهد بود. حتی اگر خود شما در پیدا کردن دوست ماهر نباشید هم با در نظر گرفتن چند نکته‌ای که در ادامه می‌خوانید می‌توانید عامل مهمی در کمک به دوست یابی کودکان خود باشید و به آن‌ها کمک کنید.

الگوی خوبی برای فرزند خود باشید

قدم اول در کمک به دوست یابی در کودکان این است که تلاش کنید به فرزند خود نشان دهید پیدا کردن دوست، چقدر با ارزش است. به آن‌ها به صورت غیر مستقیم بیاموزید چگونه مکمل هم هستید. با رفتار خود به کودک نشان دهید به اشتراک‌گذاری و صمیمیت چقدر اهمیت دارد. کودکان از شما یاد می‌گیردند، پس پیش از هر چیز باید الگوی خوبی برای آن‌ها باشیم. اگر خودمان در دوست یابی و ایجاد ارتباط اجتماعی قوی نباشیم، چظور می‌توانیم انتظار داشته باشیم که کودکان ما یاد بگیرند دوست پیدا کنند و با آن‌ها تعامل کنند؟

تشویق کنید اما مجبور نکنید

اگر فرزند شما به ویژه در موقعیت‌های جدید خجالتی است، کمی به او زمان بدهید تا به روش خود اجتماعی شود. یادتان باشد که کمک به دوست یابی در کودکان اصلا به این معنی نیست که باید به زور او را مجبور به ایجاد ارتبط و دوستی با بچه‌های دیگر کنید. در نظر داشته باشید خجالتی بودن کودکت یک ضعف نیست و فقط باید به او اجازه داده شود تا خودش را برای آشنایی و پیدا کردن دوست آماده کند.

برای کمک به دوست یابی در کودکان ، او را در یک فعالیت ورزشی ثبت‌نام کنید

فرزند خود را محدود به مدرسه نگه ندارید. با ثبت نام کودک در کلاس‌های بیرون از مدرسه مثل انواع ورزش یا هنرهای دستی، فرصتی ایجاد کنید تا پیدا کردن دوست خارج از مدرسه را تجربه کند. می‌توانید از فرزند خود بپرسید با کدام یک از همکلاسی‌هایش صمیمی‌‌تر است تا از والدین او دعوت کنید فرزندانتان با هم فعالیت‌های بیرون از مدرسه داشته باشند.

گاهی، فقط گاهی، لازم است در روابط اجتماعی او دخالت کنید

پیدا کردن دوست صمیمی خیلی خوب است. اما اگر مشاهده کردید فرزند شما همیشه و در هر کاری تنها با یک دوست خود راحت است، بهتر است به او توصیه کنید با این که داشتن دوست صمیمی خیلی خوب است اما این به این معنی نیست که نباید با دیگران هم دوست شود. فراموش نکنید این مرحله از کمک به دوست یابی در کودکان شاید چندان مستقیم با مهارت دوست یابی در ارتباط نباشد، اما به مهارت اجتماعی بودن او خیلی کمک می‌کند. البته در این کار همیشه تعادل را رعایت کنید و به انتخاب فرزند خود هم احترام بگذارید.

زمان تنهایی را با زمان در کنار دوستان بودن متعادل کنید

اگر کودک همواره در کنار دوستانش باشد و زمانی برای تنهایی نداشته باشد، امکان دارد دچار بدخویی شود. بهتر است این تعادل را خود مدیریت کنید تا به اندازه مناسب با دوستان و به اندازه مناسبی هم به دور از دوستان باشد. کودک در زمان تنهایی می‌تواند کاردستی درست کند، با جورچین یا انواع مختلف ساختنی چیزهایی درست کند یا به والدین خود کمک کند.

به سبک دوست یابی فرزند خود احترام بگذارید

شاید شما به عنوان پدر یا مادر، در پیدا کردن دوست خیلی راحت باشید و در هر کاری علاقه دارید دوستان در کنارتان باشند و بیشتر انرژی را از اطرافیان خود می‌گیرید. اما اگر فرزند شما این گونه نیست و بیشتر اوقات دوست دارد تنها باشد یا فقط با یک دوست خود صمیمی است، به این سبک او احترام بگذارید و او را مجبور به کارهایی نکنید که در آن احساس راحتی ندارد.

شاید با خودتان بگویید که چند خط بالاتر سوق دادن فرزند به سوی چند دوست مختلف را به عنوان یکی از راه‌های کمک به دوست یابی در کودکان معرفی کردیم. اما این همان تعادلی است که همانجا درباره آن صحبت شد.

رفتار کودک با دوستانش را زیر نظر بگیرید

با مشاهده و زیر نظر گرفتن رفتار کودک هنگامی که با دوستانش است، می‌توانید اطلاعاتی کمک کننده از رفتارها به دست آورید. اگر کودکت در رابطه با دوستانش دچار مشکل می‌شود، دقت کنید که این مشکل چگونه ایجاد می‌شود؟ آیا او قلدری می‌کند یا با خشونت رفتار می‌کند؟ آیا در به اشتراک گذاشتن وسایلش مشکل دارد؟ دانستن ضعف فرزندان خود در ارتباط با دوستان می‌تواند به کمک در دوست یابی کودکان و همچنین حفظ این ارتباط بسیار کمک کند. زیرا شما از این راه می‌توانید به برطرف شدن این مشکلات کمک کنید و فرزند شما در بزرگسالی روابط اجتماعی بهتری خواهد داشت.

با دانستن این نکات می‌توانید در پیدا کردن دوست به کودک خود کمک کنید و مهم‌تر از آن روابط صحیح اجتماعی را به او بیاموزد. شما چه راه‌هایی برای کمک به دوست یابی در کودکان می‌شناسید؟