روزنامه جام جم: عمر زیاد، تنوع رنگ، گلدهی چهار فصل، مناسب رشد در فضاهای بسته آپارتمانی و حتی محل‌های کم نور و تکثیر آسان از ویژگی‌های بنفشه آفریقایی است. تنوع این گل لوکس و زیبا آن‌قدر زیاد است که تا سال 2013حدود ۱۸ هزار نوع برای آن ثبت شده و همین باعث می‌شود طرفداران بنفشه آفریقایی کم‌کم به کلکسیونرهایی از انواع زیبا و ارزشمند این گیاه تبدیل شوند. در بسیاری از کشورها، بنفشه آفریقایی محبوب‌ترین گیاه آپارتمانی است و به عروس گل‌های آپارتمانی معروف است. محبوبیت زیاد این گل باب واردات آن را به کشور ما گشوده است.
این اسم از کجا آمده؟
برای اولین بار یک نظامی آلمانی به نام «سنت‌پل» بنفشه آفریقایی را شناسایی کرد، به همین دلیل هم اسم علمی آن را سنت پُلیا گذاشته‌اند. چون ظاهر آن شبیه بنفشه است این اسم برای آن انتخاب شده وگرنه اصلا با گل بنفشه نزدیکی خانوادگی ندارد.
مهم‌ترین دلیل شهرتش چیست؟
متخصصان علوم باغبانی، انواع جدیدی از این گل را تولید کرده‌اند که قبلا در طبیعت وجود نداشته‌اند؛ با تنوع در رنگ گل‌ها، کم پر و پُرپَر یا خال خالی بودن. با این حال مهم‌ترین دلیل شهرت بنفشه آفریقایی به خاطر توانایی گلدهی آن در تمام طول سال است. گرچه اوج دوران گلدهی آن مربوط به آبان و اردیبهشت است، ولی چون نسبت به طول روز بی‌تفاوت است می‌تواند حتی در زمستان هم گل بدهد.
یک نقض قانون
موقع خرید بنفشه آفریقایی شاید کمتر نکته‌ای که به آن دقت می‌کنید اندازه گلدان باشد. در صورتی که یک فاکتور مهم در نگهداری آن، اندازه گلدان است. ممکن است فکر کنید هر چه گلدان جادارتر باشد رشد گل و ریشه‌ها بهتر است، ولی باید بدانید بنفشه آفریقایی این قانون را نقض می‌کند. وقتی گلدان بزرگ می‌شود در واقع مقدار خاک افزایش پیدا می‌کند. با هردفعه آبیاری، مقدار آبی که جذب خاک می‌شود بیشتر از نیاز گیاه است. بنفشه آفریقایی نمی‌تواند این مقدار آب را مصرف کند در نتیجه ریشه‌های آن در اثر پرآبی می‌پوسد و از بین می‌رود و گل روز به روز ضعیف تر می‌شود. برگ‌های آن هم شروع به خراب شدن و پلاسیدن می‌کند.
اندازه گلدان چقدر باشد؟
اندازه مناسب گلدان برای بنفشه آفریقایی یک‌سوم قطر بوته گل است. مثلا اگر فاصله نوک یک برگ تا نوک برگ دیگری 18سانتی‌متر باشد اندازه دهانه گلدان باید یک سوم این مقدار باشد. هرچه این تناسب رعایت شود نه‌تنها در گلدهی تأخیری ایجاد نمی‌شود، بلکه گلدهی زیباتری دارید. اگر گلدان بزرگ‌تر از حد معمول باشد، گیاه انرژی‌ای را که باید برای گلدهی صرف کند برای رشد ریشه‌ها به کار می‌گیرد در نتیجه با کاهش گلدهی روبه‌رو می‌شوید.
سفالی یا پلاستیکی؟
حالا برویم سراغ جنس گلدان. هر دوی اینها محاسنی دارند. تمیز کردن گلدان‌های پلاستیکی راحت‌تر است و آب را بیشتر نگه می‌دارند. ظروف سفالی هم اجازه نفوذ هوا به محیط اطراف ریشه را می‌دهند ولی زودتر آب را از دست می‌دهند. هم چنین نمک‌های موجود در آب که روی دیواره این گلدان‌ها رسوب می‌کند برای ریشه مضر است. به طور کلی گلدان‌های پلاستیکی به سفالی‌ها ترجیح داده می‌شوند، چون بنفشه آفریقایی به سرما حساس است و سفال در فصول سرد سال جذب سرما ا به خودش به گیاه شوک وارد می‌کند.
چه کودهایی برایش خوب است؟
چون خاک آن، خاک سبکی است و گلدانش هم معمولا کوچک است، بنابراین تغذیه آن با کود ضروری است؛ کود رشد برای رشد برگ و ساقه گیاه، کود گلدهی و ریشه‌زایی و کود قلمه برگ. وقتی گیاه کوچک است باید برای رشد آن از کودهای رشد با ترکیب مساوی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم استفاده کرد. اگر به بسته‌های کود دقت کنید این سه عدد با خط تیره از هم جدا شده‌اند. نیتروژن (عدد اول)، فسفر (عدد دوم)، و پتاس (عدد آخر) است. مثلا ۱۸ ـ ۱۸ ـ ۱۸. در کود رشد عدد اول بزرگ‌تر است، 10ـ 10ـ20. در کود گلدهی و ریشه زایی باید فسفر بیشتر باشد، 20 ـ 40 ـ 10. برای قلمه برگ هم همان کود ریشه دهی استفاده می‌شود تا قلمه زودتر ریشه بزند. به هیچ وجه بیشتر از میزان توصیه شده روی بسته‌های کود، دوز آن را بالاتر نبرید.
یک نکته: وقتی گل تشنه است به آن کود ندهید چون ممکن است ریشه‌های گیاه نتواند آن را جذب کند و آسیب ببیند.
آیا زمان گلدهی به کود نیاز دارد؟
وقتی بنفشه شما در حال گلدهی است میزان کودش را کمتر کنید ولی آن را متوقف نکنید، چون به هر حال این گیاه برای گلدهی در تمام طول سال نیاز به تغذیه کافی دارد.
خاک خوب
اگر چه خاک سبک و استریل باشد گل شانس بیشتری برای رشد دارد. ولی ترکیب پرلیت و پیت ماس بهترین خاک برای رشد آن است. نسبت آنها هم بهتر است 60 به 40 باشد. این ترکیب هم بهداشتی است و هم آب را در خود نگه نمی‌دارد و باعث می‌شود اکسیژن کافی به ریشه گیاه برسد.
چه از همه مهم‌تر است؟
بنفشه آفریقایی عاشق نور است. مهم‌ترین شرط داشتن یک گلدان پرگل و سرحال از آن، نور است. بهترین نور هم آفتاب پنجره جنوبی است، ولی باید به صورت غیر مستقیم و از پشت یک پرده نازک به آن بتابد. در تابستان نور مستقیم آفتاب برگ‌ها را می‌سوزاند پس همیشه آن را با فاصله از پنجره نگه دارید. البته در نور کم رشد می‌کند ولی برای گلدهی نیاز به نور زیاد دارد. اگر نور خانه‌تان کافی نیست می‌توانید از نور مصنوعی استفاده کنید دو عدد مهتابی معمولی (نه باریک یا کم مصرف) را به فاصله 40تا50سانتی‌متری گیاه نصب کنید. لازم نیست لامپ‌ها به طور مرتب روشن باشند. خوبی نور مصنوعی این است که برگ‌ها را نمی‌سوزاند. نیاز نوری آن 8 تا 12 ساعت است.
از هر چه بگذریم، سخن آب خوش‌تر است
آبیاری بنفشه آفریقایی با بقیه گل‌ها کمی فرق دارد. برگ‌های این گل نسبت به آب خیلی حساسند و اگر خیس شوند امکان قارچی شدن‌شان بالا می‌رود. پس برای جلوگیری از پوسیدگی بهتر است از طریق یک زیر گلدانی گود به آن آب داد. باید زیرگلدانی را پر از آب کنید و گلدان را روی آن قرار دهید. بعد از یک ربع تا نیم ساعت آب مورد نیاز خود را جذب می‌کند. در آخر، آب اضافی زیر گلدانی را حتما خالی کنید.
البته هر چند وقت یک بار هم از پای گلدان آبیاری کنید تا نمک‌ها در سطح خاک تجمع نکنند. چون آبیاری مداوم از پایین، باعث این اتفاق است. یکی دیگر از روش‌های مرسوم آبیاری برای این گل روش فیتیله‌ای است که مناسب ایام مسافرت است.
در هفته چند بار آبیاری کنیم؟
این بستگی به عواملی مثل نور، گرما، خاک، جنس و اندازه گلدان و سن گیاه دارد.
بهترین زمان برای آبیاری بنفشه آفریقایی موقعی است که خاک کاملا خشک شده. ریشه بنفشه آفریقایی نسبت به آب زیاد حساس است و زود دچار پوسیدگی می‌گردد پس اگر هنوز خاک خیس است به آن آب ندهید. با لمس‌کردن خاک می‌توانید از خشکی آن مطمئن شوید.
هوای خانه چطور باشد؟
معمولا دمای خانه برای رشد بنفشه آفریقایی مناسب است. فقط تابستان‌ها ممکن است ساعاتی که در منزل نیستید و کولر خاموش است گل آسیب ببیند و گلدهی آن متوقف شود یا لکه‌های قهوه‌ای روی برگ تشکیل شود. پس مراقب تنظیم دمای آن باشید.
یک گل عیالوار
بنفشه آفریقایی دوست دارد خانواده خود را بزرگ کند به همین دلیل روش‌های مختلفی برای تکثیرآن وجود دارد؛ مثل کاشت بذر، قلمه برگ و تقسیم بوته. ساده‌ترین روش، استفاده از قلمه برگ است. برای این کار در تابستان برگ‌های مناسبش را با چاقوی تیز از انتهای دم برگ برش بزنید.
بهتر است قلمه برگ را دریک خاک سبک ریشه‌دار کنید. اگر روی آنها را نایلون بکشید افزایش رطوبت باعث ریشه‌زایی سریع شان می‌شود. قلمه برگ دو تا چهار هفته بعد ریشه‌دار می‌شود.
