پـِلِّکان سازه‌ای است که برای ارتباط دادن دو سطح غیر هم‌سطح در ساختمان یا فضاهای دیگر بکار می‌رود و از اجزای کوچک‌تری به نام پلّه ساخته شده‌است. در حالتی که پلکان در یک فضای بسته ساخته شود به آن راه‌پله گفته میشود.
به طول کلی در نقشه های ساختمانی پله ها به سه شکل ترسیم می شوند. این سه شکل عبارتند از:
- نقشه پلان
- نقشه برش
- نقشه نما
آشنایی با اجزای راه پله در نقشه های ساختمانی
1-تعداد پله در نقشه
بعد از این که پله ها را در نقشه دیدیم، مهم ترین نکته تعداد پله ها است. تعداد پله دقیقا به اختلاف ارتفاع بین دو سطح بستگی دارد. به همین دلیل هرچه ارتفاع طبقه زیادتر باشد تعداد پله ها بیش تر خواهد بود. حداکثر تعداد پله های متوالی در هر بازوی پله باید ۱۲ عدد باشد. اگر تعداد پله ها بیش از این مقدار بود باید بین آن ها، پاگرد قرار بگیرد.
ارتفاع هر پله، ۱۸ سانتی متر و کف هر پله بین ۳۲ تا ۳۳ سانتی متر باید باشد. ابعاد استاندارد دیگری نیز وجود دارد که در زمره نکات اجرایی راه پله ، باید رعایت گردد.
یک نکته ی مهم در تعداد پله که باید بدانید :
همیشه و همواره برای شمردن تعداد پله ها در نقشه، باید تعداد خط ها را بشماریم. این نکته بسیار حائز اهمیت است. زیرا بعضی این نکته را نمی دانند و اشتباها در نقشه تعداد فاصله ها بین خط ها را می شمارند و به همین دلیل تعدادی که می شمارند یک عدد کم تر درمی آید. طرز شمردن صحیح پله را می توانید در تصویر زیرمشاهده نمایید.
انواع راه پله در شکل 2 قابل مشاهده است .
۲- کف پله
دومین جزء مهم در پله، کف پله است. کف پله، سطحی است که پای انسان روی آن قرار گرفته و تعداد کف پله ها، به تعداد پله ها بستگی دارد. معمولا تعداد کف پله ها در پلان، همیشه یک عدد کم تر از تعداد پله ها ترسیم می شود. به همین دلیل می گوییم که در پلان برای شمارش پله ها نباید کف پله ها را شمرد. دلیل این امر این است که آخرین کف پله، با سطح بالاتر یکی است.
اندازه کف پله، بایستی به اندازه طول پا باشد. معمولا این اندازه بین ۲۲ تا ۴۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود.
۳- ارتفاع پله
به فاصله عمودی میان کف پله های دو پله متوالی، ارتفاع پله گفته می شود. این فاصله نه باید به اندازه ای زیاد باشد که پاها خسته شود. و نه به اندازه ای کم که مجبور باشیم برای یک متر ارتفاع به تعداد بسیار زیادی پله استفاده کنیم. این ارتفاع بسته به نوع کاربری متفاوت بوده و اندازه آن از ۱۲ الی ۲۰ سانتی متر تغییر می کند.
۴- شيب يا زاويه ى پله
- شیب پله به نسبت ارتفاع به کف پله بستگی دارد. بدین صورت که هرچقدر ارتفاع پله کم تر و کف پله بیش تر باشد، شیب پله کم تر خواهد بود. عکس این قضیه نیز صادق است. هرچه ارتفاع پله بیش تر و کف پله بیش تر باشد، شیب پله بیش تر خواهد بود.
اگر بخواهیم استاندارد را در نظر بگیریم، شیب پله معمولا در ساختمان های مسکونی حدود ۳۰ درجه می باشد. در جدول زیر، با توجه موارد استفاده پله ، ارتفاع و کف پله می توان زاویه شیب پله را پیدا کرد.
| موارد استفاده |
زاویه تقریبی پله (درجه) |
اندازه کف پله (سانتی متر) |
ارتفاع هر پله (سانتی متر) |
| پله های پارک ، خیابان ها ، نمایشگاه ها ، تفریحگاه ها و به طور کل در فضای آزاد و باز |
17.5 - 17
|
40 - 38 |
12 |
20 - 19
|
38-36 |
13 |
22 - 21
|
36- 34 |
14 |
| پله های خارجی ساختمان |
25-24
|
34-32 |
15 |
28-26.5 |
32-30 |
16 |
| پله های داخلی ساختمان |
31-29.5
|
30-28 |
17 |
35-33
|
28-26 |
18 |
| پله های زیر زمین |
38.5-36
|
26-24 |
19 |
| مکانهای خاص |
42.5-40
|
24-22 |
20 |
چشم پله یا چاه پله :
در پله‌هایی که با دو گردش و یک پاگرد اجرا میشود گردش‌های پله باید با فاصله‌ای حداقل در حدود ۱۰ سانتیمتر از یکدیگر واقع شوند. به این فاصله که چشم پله گفته میشود اجرای نرده پله را آسان تر می‌کند. در موارد خاص اگر فضای پله دارای عرض کافی نباشد می‌توان از این فاصله صرف نظر نمود.
پا گـرد : ایستگاه ما بین پله ها که برای رفع خستگی ساخته می شود به پاگرد پله معروف است و حداقل برابر عرض یک کف پله است.
۵- طول پله
به طول افقی یک پله، طول پله گفته می شود. به عبارت دیگر، جمع کف پله های حساب شده با در نظر گرفتن یک پله کم تر طول پله گفته میشود.
۶- گونه پله
سطح یا سطوح کناری پله، گونه پله نام دارد.
۷- شیار کف پلـه:
در کف پله شیار هایی در امتداد عرض پله ایجاد می کنند. این شیار ها از لیز خوردن افراد جلوگیری می کنند.
۸ - عرض پله
فاصله میان گونه های پله، عرض پله نام دارد. اندازه عرض پله ها، با یکدیگر مساوی نیست. این فاصله بسته به عملکرد و تعداد استفاده کنندگان از آن میان ۶۰ سانتی متر تا چندین متر تغییر می کند. عرض پله در ساختمان های مسکونی از ۱۰۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر متغیر بوده و این اندازه در پله های زیرزمین و هم چنین پله هایی که زیاد مورد استفاده قرار نمی گیرند، حدود ۹۰ تا ۱۰۰ سانتی متر می باشد.
