خبرگزاری شبستان، گروه مهدویت و غدیر: از دعاهای منسوب به امام عصر(عج)، دعای معروف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِيقَ الطَّاعَةِ» است که به زیبایی هر چه تمام و در فرازهایی کوتاه، وظایف منتظران از اقشار و صنوف مختلف را بیان کرده و راه و رسم زندگی به سبک انتظار را نشان می دهد.
از این رو، در سلسله مطالبی شرح فرازهای نورانی و ژرف این دعا مرور می شود:
امام عصر(عج) در فرازی دیگر از این دعای شریف بیان می کنند: «و عَلي المُتعلّمين بالجُّهد و الرَّغبَه؛ بر دانش آموزان كوشش و شوق تفضل كن».
امام صادق(ع) آن گاه كه جنود (لشكر) عقل و جهل را بر مي شمرد، نشاط و شادابي را لشكر عقل و كسالت را لشكر جهل برمي شمرد،[1] و به همين جهت در دعايي از كسالت و ناتواني به خدا پناه مي برد: «اللهم إني أعوذ بك من الكسل والهرم»[2]
به طور کلی روایات اهل بیت(ع) تنبلی و سستی را مذمت کرده و برای آن آثار سوئی را برشمرده اند؛ چنان امیرالمومنین امام علی(ع) می فرمایند: «آفت موفقيت، تنبلى است»[3] و نیز از ایشان است که: «كسى كه پيوسته تنبلى كند، در رسيدن به آرزويش ناكام ماند».[4]
لذا در كتاب هاي روايي باب مستقلي با عنوان «باب كراهه الكسل» ذكر شده و رواياتي در مذمت كسالت و تنبلي آمده است.
رسول خدا(ص) فرمودند: «اى على! ... از دو خصلت بپرهيز: بى حوصلگى و تنبلى؛ زيرا اگر بى حوصله باشى، بر حق شكيبايى نكنى و اگر تنبل باشى، حقّى را ادا نكنى.» [5]
و از حضرت باقرالعلوم(ع) است که فرمود: «از تنبلى و بى حوصلگى بپرهيز؛ زيرا اين دو، كليد هر بدى مى باشند و كسى كه تنبل باشد، حقّى را نگزارد و كسى كه بى حوصله باشد، بر حق شكيبايى نورزد.» [6]
و نیز امام علي(ع) مي فرمايد: «آنگاه كه اشياء با يكديگر جفت شدند،» «كسالت» و «عجز» نيز با يكديگر ازدواج كردند و فرزندي به نام «فقر» به دنيا آمد.[7]
همچنین، امام كاظم عليه السلام در مذمت تنبلی فرمودند: «از بى حوصلگى و تنبلى بپرهيز؛ چون اين دو خصلت، تو را از بهره دنيا و آخرتت محروم مى سازند.» [8]
آیت الله العظمی جوادی آملی وظايف دانشجويان(متعلمین) را اینگونه می نگارند: «دومين گروهي كه تأثير شگرفي در هدايت امّت اسلامي دارند دانشجويان به ويژه طالبان علوم و معارف وحياني اند. اين گروه كه زمينه ساز نهادينه شدن فرهنگ انتظار و اصلاح زمينه ظهورند وظايفي دارند:
أ. تلاش در راه علم اندوزي: جهد يعني به كار بستن تمام توان و كوشش نهايي انسان در مسير رسيدن به مقصود. طالب دانش بايد تمام كوشش خويش را در راه علم اندوزي به كار گيرد. فرد يا جامعه جاهل، به مراتب حقيقي انتظار دست نمي يابد و نمي تواند زمينه ساز ظهور امامي باشد كه خود خزانه علم الهي است: و خزّان العلم[9]، از اين رو، كوشش در علم اندوزي از وظايف منتظران راستين آن امام همام (عج) به ويژه طلاب و دانشجويان است: و علي المتعلّمين بالجهد.
ب. رغبت در كسب علم: رغبت، تمايل اكيد و ميل شديد است. از ديگر صفات دانشجوي منتظر داشتن ميل شديد به اندوختن علم و تجهيز به آخرين دستاوردهاي علمي و فكري و نيز توليد دانش و انديشه است. از اين بخش دانسته مي شود وظيفه بايسته دانشجويان و طلاب منتظر، تلاش براي فراگيري از سير ميل و رغبت قلبي است، چون تلاش بي رغبت، به سردي و سستي مي گرايد و متوفق و خاموش مي شود: و الرّغبة.»[10]
بنابر آنچه بیان شد و از شرح این فراز از دعای شریف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِيقَ الطَّاعَةِ» امام زمان(عج)، می توان دریافت کلاس، درس و تعلیم و آموزش باید فرصت انتظارِ زمینه ساز را فراهم کنند و دانش آموزان، دانشجویان و طلاب باید به آنها به عنوان ابزار انتظار بنگرد و آن را در این مسیر به خدمت بگیرد و با پرهیز از هر گونه عامل سستی و رخوت که روح نشاط و پویایی را می گیرد، انتظاری پویا و زمینه ساز را از ورای تحصیل و آموزش خود رقم بزنند.
پی نوشت ها:
1-الكافي، ج1، ص20؛
2-همان، ج2، ص585؛
3- میزان الحکمه، ج 11،ص 5184؛
4- غرر الحكم : 7907؛
5-بحار الأنوار : 77/48/3؛
6-تحف العقول : 295؛
7- الكافی، ج5، ص86؛
8-مستطرفات السرائر: 80/9؛
9- امام مهدی موجود موعود، ص207؛
10- امام مهدی موجود موعود، ص208.
