به گزارش بلاغ به نقل از رسا، در میان کشورهای جهان کمتر کشوری را همچون ایران پس از انقلاب اسلامی می‌توان یافت که اینگونه آماج تهدیدهای مختلف نظامی و امنیتی و تحریم‌های اقتصادی و سیاسی و جنگ روانی قرار گرفته باشد، اما در عین حال توانسته باشد مسیر حرکت انقلاب را سرافرازانه و از میان این بحران‌ها، با افتخار به پیش‌ببرد.

طی این ۳۶‌سال مردم ایران در عین تحمل فلج‌کننده‌ترین تحریم‌ اقتصادی، گسترده‌ترین و پیچیده‌ترین شکل تروریسم و هشت سال جنگ که بیش از ۴۲ کشور از هر دو قدرت غالب جهان در پشت سر رژیم متجاوز بودند، توانست در برابر عملیات و جنگ روانی گسترده دستگاه‌های تبلیغاتی آنها نیز بایستند.

در این مسیر نیز هدف آنها تحریف واقعیت‌های انقلاب، تخریب شخصیت‌های اصلی آن و ایجاد یأس و ناامیدی در مردم و به ویژه نسل جوان در ادامه حرکت انقلاب بود. از منظر طراحان جنگ نرم، خدشه بر باورها و اعتماد مردم و تضعیف مبانی دینی و ارزشی آنها می‌توانست و می‌تواند انقلاب را در میانه راه منحرف و بی‌یاور سازد و شکست آنها در عرصه براندازی مستقیم از بیرون یا درون را از طریق استحاله یاران و گفتمان انقلاب جبران کنند.

در این زمینه تمرکز ماهواره‌ها و شبکه‌های اجتماعی و مجازی آنان شاید بی‌نظیرترین هجمه فرهنگی را بر انقلاب اسلامی متمرکز ساخته که البته نمی‌توان تأثیر آن را در گسترش مفاسد و ناهنجاری‌های اجتماعی و اخلاقی و تغییر زیست زندگی ایران اسلامی نادیده انگاشت، اما در این عرصه نیز دشمنان به رغم بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌ها، خود را موفق نمی‌بینند. رمز ناکامی دشمن را باید در چند شاخصه و مؤلفه اساسی انقلاب جست‌وجو کرد:

۱- ابتناء حرکت انقلاب اسلامی ایران به دین مبین اسلام، آن را از همه حرکت‌های معاصر متمایز ساخته است. امام (ره) با آغاز حرکت انقلاب اسلامی از خرداد ۱۳۴۲ و مبارزه با نظام دست نشانده پهلوی و استکبار جهانی، بر مبنای شریعت نبوی، زمینه احیای آن را در دوران معاصر فراهم ساخت. تأثیر این حرکت نه تنها گسترش اقبال جهانی به سمت اسلام را فراهم کرد، بلکه اقبال به سمت تفکر و نظام دینی را نیز در میان معتقدان به دیگر ادیان الهی موجب شد. دعوت و تمسک به قرآن و سیره نبوی (ص) و ائمه (ع)، در کنار اجتهاد فقها، همواره پویایی حرکت انقلاب اسلامی را در آن مسیر الهی خود حفظ کرد و بن‌بست در آن معنی ندارد.

۲- طرح حکومت اسلامی بر پایه ولایت فقیه و مبتنی بر تعالیم ناب اسلام، زمینه‌ساز هدایت کشور توسط فقیهی جامع‌الشرایط بوده و هست. وجود این شاخصه منحصر به فرد سبب شده است که نظام اسلامی چه در دوره حضرت امام (ره) و چه در دوران مقام معظم رهبری از مسیر خود انحراف نداشته و به رغم توطئه‌ها و تهدیدات بیرونی و داخلی، اقتدار و سلامت و پویایی آن حفظ شود. مقایسه تطبیقی نظام اسلامی با دیگر حرکت‌های بیداری اسلامی که در سال‌های اخیر در منطقه به وقوع پیوسته و متأسفانه دچار انحراف یا حتی شکست شده است، اهمیت این جایگاه در نظام جمهوری اسلامی را بیش از پیش آشکار می‌کند. در نقطه مقابل آن تجمیع تهدیدات و القائات دشمنان بیرونی و داخلی علیه این جایگاه، نشان‌دهنده عمق نگرانی آنها از تأثیر آن در حفظ سلامت و پویایی انقلاب و شکست راهبردهای آنها علیه نظام جمهوری اسلامی است.

۳- بار اصلی هر حرکت انقلابی، چه در دوران شکل‌گیری و پیروزی و چه در مراحل تثبیت و تحکیم آن بر دوش رهروانی است که به آن مسیر باور داشته و در صورت لزوم با ایثارگری و از خودگذشتگی، از آرمان‌ها در برابر فشار‌ها و تهدیدات با بصیرت و روشن‌بینی دفاع کنند. توفیق نظام اسلامی این بوده که همواره از این عنایات الهی برخوردار بوده و هست.

در کنار دهها هزار شهیدی که ملت ایران در طول دوران پیروزی و پس از آن در طول دوران جنگ تقدیم کرده است، خون شهدای اخیر که این روزها در دفاع از کیان امت اسلامی بر زمین ریخته می‌شود، این بار نه تضمین کننده حرکت انقلاب در داخل بلکه زمینه‌ساز پیروزی حرکت جهانی اسلام است.

۴- تمرکز دشمنان بر جریان موازی برای شکست الگوی انقلاب اسلامی پس از آن اتفاق افتاد که آنها از شکست انقلاب با براندازی سخت و جنگ نرم و تهاجم فرهنگی ناامید شدند. سرمایه‌گذاری نظام سلطه به رهبری امریکا برای دامن زدن به جنگ‌های فرقه‌ای و خلق پدیده‌هایی همچون القاعده و داعش اگرچه در مقطعی در انحراف مسیر حرکت اسلامی موفق بوده، اما بطلان آن حرکت سبب شد که نظام سلطه برای مدیریت و مهار آن هزینه‌های انسانی و مادی بیشتری را نسبت به هزینه مقابله با ایران اسلامی تحمل کند که روند تحولات عراق، افغانستان،‌ سوریه و... مصداق روشنی از آن است، اما این حرکت به رغم هزینه‌هایی که بر نظام اسلامی هم تحمیل کرد، با مدیریت هوشمندانه رهبری معظم انقلاب اکنون به بستری برای تجلی بیشتر اسلام ناب و واگرایی نسبت به جریان‌های تکفیری و افراطی در منطقه و جهان تبدیل شده است. تقویت عقبه‌های راهبردی نظام اسلامی و انتقال حوزه تعارض با نظام به صدها کیلومتر دورتر از  مرز‌های ایران اسلامی، گواهی بر توفیق ایران در مواجهه با این پدیده است.

تغییر نگاه غربی‌ها نسبت به ایرانیان به رغم چندین سال ایران‌هراسی و تغییر نگاه دیگر مسلمانان به ایران اسلامی به رغم چندین سال شیعه‌هراسی، محصول این روند است، به گونه‌ای که اکنون بسیاری از کشور‌هایی که اقلیت مسلمان در آنجا زندگی می‌کنند، به دلیل نگرانی از رشد تفکرات تکفیری در میان آنان، به ایران اسلامی برای تبلیغ اسلام ناب متوسل شده‌اند.

۵- اثبات قابلیت و کارآمدی نظام اسلامی به رغم تحریم‌های همه‌جانبه علمی، صنعتی و دفاعی،‌ مؤلفه دیگری است که ماندگاری انقلاب را تضمین کرده و می‌کند. مقاومت در برابر بی‌نظیر‌ترین تحریم‌های اقتصادی و علمی، در عین حفظ پویایی علمی و دست یافتن به نصاب‌های مهم علمی، پیشرفت‌های کم‌نظیر در عرصه فناوری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای و موشکی، در شرایطی است که ایران در اوج تحریم‌ها به سر می‌برد. در این روند مقایسه وضعیت ایران با دیگر کشور‌ها نظیر کره جنوبی، مالزی و اندونزی قیاس مع‌الفارق است، چرا که پیشرفت‌های آنها محصول انتقال سرمایه و تکنولوژی غرب در عین حمایت‌های سیاسی و... است که در این مسیر ایران نه تنها از حمایتی برخوردار نبود بلکه در نقطه مقابل تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار داشت و دارد.

۶- اقتدار دفاعی و امنیتی ایران که مبتنی بر نیروهای مصمم و ایثارگر، تجربه هشت سال دفاع مقدس، صنایع دفاعی و نوآوری‌های علمی و صنعتی تبلور یافته، سبب شده است  ایران اسلامی به حدی از توان بازدارندگی دست یابد که حتی کشور‌های دارای بمب‌ اتمی نیز فاقد آن هستند. این امر در عین اثبات کارآمدی نظام اسلامی و رفع تهدیدات احتمالی، فرصت مناسبی را برای ایران به عنوان یک قدرت برتر در عرصه تعاملات استراتژیک ایجاد کرده است.

قدرشناسی از این ظرفیت‌ها و ابتناء به آن و به ویژه ظرفیت‌های درون‌زای اقتصادی در شرایط کنونی، فرصت مناسبی برای دولتمردان و دستگاه دیپلماسی کشور ایجاد کرده تا با خنثی‌سازی بازی فرسایشی طرف غربی، فرصت‌های برتر ایران را در این روندها تحکیم بخشند.

چکیده

واژه های کلیدی : انقلاب اسلامی، ارزش های فرهنگی، صدور انقلاب، وحدت اسلامی، احیای فرهنگ اهل بیت (ع) و گسترش زبان و ادبیات فارسی.

انقلاب اسلامی ایران که در بهمن ماه سال ۵۷ متولد شد، در عین داشتن اهداف سیاسی و اجتماعی، نگاه خاصی به تمدن و جهان بینی اسلامی داشت. این رویداد در بیداری مسلمانان جهان و نوزایی باورهای دینی نقش عمده ای ایفا کرد. هر چند تلاش زورمندان جهان، به ویژه در غرب، بر آن بوده است که همواره از انقلاب اسلامی ایران چهره ای ضد فرهنگی و متجاوز ترسیم نمایند، ولی رهبری فرزانه ی آن بر مفاهیم بکر و تازه ای که در روح انقلاب اسلامی موج می زند تکیه نموده و بر مشترکات آن با دنیا و اختصاصات منحصر به فرد آن، که در مکاتب گوناگون و جریان های فکری و نحله های مختلف دنیا موجود نیست، اصرار می ورزند به گونه ای که معتقد به پویایی و برجسته کردن و مقاومت و بیان نمودن و ترویج آن اختصاصات هستند.

از منظر امام راحل (ره) مفهوم صدور انقلاب در واقع انتقال ارزش های معنوی و الهی آن و رساندن این رسالت به گوش جهانیان از طریق استفاده از امکانات و ابزارهای پیام رسانی می باشد که باید این هدف با استفاده از راهکارهای موجود مانند: دعوت و تبیین مفاهیم و معارف اسلامی در جهان، معرفی و تبیین فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی، فراهم آوردن زمینه های مناسب برای گفتگوی تمدن ها و فرهنگ ها، تقویت وحدت امت اسلامی، احیای فرهنگ اهل بیت (ع) و ترویج و گسترش زبان و ادبیات فارسی تحقق یابد.

انقلاب اسلامی و صدور ارزش های فرهنگی

پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن ماه سال ۵۷ سر منشأ تحولات عظیمی در منطقه و جهان گردیده و تأثیرات شگرف بین المللی را به دنبال داشته است. انقلابی که با تکیه بر ایمان و باورهای اسلامی و با شعار نه شرقی، نه غربی رژیم خودکامه ی شاه را سرنگون کرد. و حکومت جمهوری اسلامی را در این سرزمین محقق ساخت.

انقلاب اسلامی به عنوان یکی از مهمترین و عظیم ترین رویدادهای قرن معاصر، دارای برکات و نتایج بسیار بزرگ و درخشانی در ایران و جهان بود.

روژه گارودی، اندیشمند مسلمان فرانسوی در یکی از مقالات خود، انقلاب اسلامی ایران را اینچنین توصیف می کند:

«به راستی انقلاب اسلامی که امام خمینی (ره) آن را رهبری کرد به هیچیک از انقلاب هایی که در قبل برپا گردیدند، شبیه نیست، در طول تاریخ انقلاب هایی بودند که به هدف تغییر نظام سیاسی برپا گردیدند. انقلاب های اجتماعی هم در جهان رخ داده است و نشانگر خشم فقرا علیه اغنیا بود، انقلاب های ملی هم خشم خود را علیه استعمارگران و غاصبان خالی کردند. اما انقلاب اسلامی ایران نیز دارای تمامی این انگیزه ها بود.

این انقلاب علاوه بر موضوعاتی که گفته شد دارای معانی جدیدی بود که نه فقط حکومت سیاسی، اجتماعی، استعماری را سرنگون کرد، بلکه مهمتر از آن تمدن و جهان بینی خاصی را که در مقابل دین علم شده بود، واژگون ساخت.»(۲)

انقلاب اسلامی ایران تأثیرات زیادی در بیداری مسلمانان جهان و احیای باورهای دینی داشت.

در عصری که می رفت عزت و شوکت اسلامی توسط استعمارگران و دشمنان اسلام پایمال گردد و اخلاق و ارزش های اسلامی به بوته ی فراموشی سپرده شود، انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) به وقوع پیوست و فرهنگ و تمدن اصیل اسلامی را به ارمغان آورد و بارقه ی امیدی در دل میلیون ها مسلمان در گوشه و کنار دنیا زنده کرد و باعث تجدید حیات اسلام و زنده شدن مجد و عظمت دیرینه ی جهان ا سلام گردید.

مقام معظم رهبری با اشاره به ویژگی های انقلاب اسلامی و ضرورت پیام رسانی و ابلاغ ارزش های انقلاب می فرمایند:

«انقلاب، دو جهت داشت: یک جهت، مبارزه با استبداد داخلی و حکومت فاسد وابسته ای که مردم و کشور را بدبخت و بیچاره کرده بود؛ انقلاب می خواست کشور و ملت را نجات دهد؛ در دامن اسلام، مردم اداره شوند و حکومت، اسلامی باشد؛ جهت دیگر، وجهه ی سخن و پیام نو برای دنیا و بشریت است؛ این چیزی است که دنیا را به خود جذب کرد؛ والاّ فلان متفکر اروپایی یا غربی یا آفریقایی یا آمریکای لاتین که امام و انقلاب و نظام اسلامی و حرکت مردم را ستایش می کند، او که داخل کشور ما نیست تا از حکومت، چیزی فهمیده باشد؛ پیام جهانی و انسانی اسلام است که او را به ستایش وادار می کند. جنبه ی دوم، بسیار مهم است؛ ما باید بتوانیم این را بیان کنیم.»(۳)

صدور انقلاب اسلامی

حال چطور و چگونه این پیام انسان ساز را به گوش مسلمانان و جهانیان برسانیم؟

چه تدبیری اندیشیده شود تا ارزش های فرهنگی انقلاب را به صورت مطلوب و منطقی به دنیا ابلاغ نماییم و مخاطبان و مشتاقان انقلاب را از آماج حملات فکری و فرهنگی دشمنان برهانیم؟

پاسخ عبارت است از صدور انقلاب، زیرا انقلابی که بر پایه ی مایه های فکری و فرهنگی نضبح گرفته و رشد یافته، به جهت احساس رسالت انقلابی و وظیفه ی شرعی و انسانی که برای خود می بیند برای نشر و ترویج اندیشه های خود اقدام خواهد نمود و این مفهوم یعنی صدور انقلاب، صدور افکار و اندیشه هایی که انقلاب اسلامی براساس آنها و برای آنها صورت گرفته است، کسب استقلال و آزادی با تکیه بر اسلام می باشد.

یکی از دستاوردهای ارزشمند انقلاب در منطقه و جهان، صدور انقلاب اسلامی است.

امام خمینی(ره) و مسئولان برجسته ی نظام بارها روی این موضوع مهم تکیه کرده اند و در بیانات و نوشته های متعددی نسبت به صدور انقلاب اسلامی، اظهارنظرهایی داشته اند.

در ابتدای پیروزی انقلاب حضرت امام (ره) فرمودند:

«ما به تمام جهان تجربه هایمان را صادر می کنیم و نتیجه ی مبارزه و دفاع با ستمگران را بدون کوچکترین چشمداشتی، به مبارزان راه حق انتقال می دهیم و مسلما محصول صدور این تجربه ها، جز شکوفه های پیروزی و استقلال و پیاده شدن احکام اسلام برای ملت های دربند نیست.»(۴)

«ما انقلابمان را به تمام جهانیان صادر می کنیم، چرا که انقلاب ما اسلامی است و تا بانگ لااله الاّاللّه و محمد رسول الله بر تمام جهان طنین نیفکند مبارزه هست، و تا مبارزه در هر کجای جهان علیه مستکبرین هست ما هستیم.»(۵)

امام امت در یکی دیگر از بیانات خویش در مورد صدور انقلاب می فرمایند:

«بحمدالله امروز قدرت ایرانی و قدرت اسلام در ایران به طوری است که توجه همه ملّت های ضعیف را به خودش معطوف کرده است و اسلام صادر شد در سرتاسر دنیا. از این سیاه های عزیزی که در آمریکا هستند و تا آفریقا و تا شوروی و همه جا، نور اسلام تابیده است و توجه مردم به اسلام شده است. و منظور از صدور انقلاب همین بود و تحقّق پیدا کرد و انشاءا... اسلام در همه جا غلبه بر کفر خواهد پیدا کرد.»(۶)

معنا و مفهوم صدور انقلاب

پیروزی انقلاب اسلامی ایران سرآغاز تحقق وعده ی الهی برای رهایی مستضعفان بود. این انقلاب همچون مشعل فروزانی، راه رهایی ملت ها را از قید و بند استکبار جهانی روشن کرد و به گفته ی شهید والامقام محمد جواد باهنر، «انقلاب ایران، اسلام عزیز را در دنیا حیات تازه ای بخشید.»(۷)

گیزلاکرافت، دانشمند آلمانی شرکت کننده در همایش بین المللی گفتگوی فرهنگ ها: حافظ، گوته و پوشکین، با اعلام این مطلب گفت:

«اسلام در دهه های اخیر به الگو و مکتب نیرومندی تبدیل شده که در سایه ی آن مبارزه شدید با مادیگری و برای احیای معنویت جریان دارد.»

تجدید حیات جوامع اسلامی و رشد روز افزون معنویت و بیداری ملت های تحت ستم در سایه ی پیروزی انقلاب اسلامی باعث شد تا ماشین جنگ روانی غرب با تمام قدرت و توان خویش، پروسه ی مخدوش سازی چهره ی انقلاب اسلامی را با شیوه ها و ابزارهای مختلف به کار بندد تا در ارزش های اسلامی و امکان اجرای آنها در قرن بیستم شک و تردید ایجاد کند. یکی از توطئه های استعماری آنان، تحریف و وارونه جلوه دادن صدور انقلاب بود، به گونه ای که هدف از صدور انقلاب را که دعوت به اسلام بود به معنای تجاوز به سرزمین دیگران و جنگ و زورگیری معرفی کردند.

امام خمینی (ره) در مقام تبیین معنا و مفهوم صدور انقلاب اسلامی تصریح می کنند:

«ما که می گوییم اسلام را می خواهیم صادر کنیم، معنایش این نیست که ما سوار طیاره بشویم و بریزیم به ممالک دیگر، یک همچو چیزی نه ما گفتیم و نه ما می توانیم. اما آنکه ما می توانیم این است که می توانیم به وسیله ی دستگاه هایی که داریم، به وسیله ی همین صدا و سیما، به وسیله ی مطبوعات، به وسیله ی گروه هایی که به خارج می روند، اسلام را آن طوری که هست معرفی کنیم. اگر آن طوری که هست معرفی بشود، مورد قبول همه خواهد بود.»(۸)

«صدور انقلاب، صدور تجاوز و جنگ و به معنای گرفتن زمین های دیگران نیست ... صدور انقلاب به معنای صدور پیام و صدور رسالت انقلاب است، صدور ارزش هایی مانند استقلال، عدم وابستگی، خودکفایی، خصلت های انسانی پاک، ایمان، شرف، افتخار، حمایت از مستضعفان و...»(۹)

امام خمینی (ره) در جایی دیگر، به منظور جلوگیری از هرگونه برداشت غلط از معنای صدور انقلاب خاطر نشان می سازند که معنی صدور انقلاب ما این است که این بیداری اسلامی در همه ی ملت ها ایجاد شود و صدور انقلاب با زور و کشورگشایی نیست، بلکه در پرتو اسلام و اخلاق اسلامی است.

امام در یکی از بیانات خویش در این باره می فرمایند:

«اینکه می گوییم باید انقلاب ما به همه جا صادر بشود، این معنی غلط را از آن برداشت نکنند که ما می خواهیم کشورگشایی کنیم. ما همه ی کشورهای مسلمین را از خودمان می دانیم. همه ی کشورها باید در محل خودشان باشند، ما می خواهیم این چیزی که در ایران واقع شد و این بیداری که در ایران واقع شد و خودشان از ابرقدرت ها فاصله گرفتند و دست آنها را از مخازن خودشان کوتاه کردند، این در همه ی ملت ها و در همه ی دولت ها بشود. آرزوی ما این است...(۱۰)

مقام معظم رهبری نیز با اشاره به ضرورت شناسایی مفاهیم جدید انقلاب و عرضه ی آنها به مشتاقان و طالبان حقیقت در سطح جهان می فرمایند:

«انقلاب اسلامی و نظام اسلامی، مفاهیم بکر و تازه ای در دنیا دارد، مفاهیمی دارد که اگر چه مشترکاتی با دنیا دارد، اما اختصاصاتی دارد که این را از شبیه خودش در مکاتب گوناگون و جریان های فکری و نحله های فکری دنیا جدا می کند؛ باید آن را دربیاوریم و پایش هم بایستیم و بیان کنیم.»(۱۱)

صدور ارزش های فرهنگی

با عنایت به آنچه که گذشت، یادآور شدیم که صدور انقلاب در منظر و اندیشه ی امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری، صدور پیام و رسالت انقلاب اسلامی و انتقال ارزش های معنوی و الهی به گوش جهانیان است که این امر در سایه ی زور و لشکرکشی انجام نمی شود بلکه جهت نیل به این هدف باید کلیه ی امکانات و ابزارهای پیام رسانی، محتوای پیام، موقعیت زمان و مکان، نیازهای مخاطبان در مناطق مختلف دنیا مورد توجه و دقت قرار گیرد.

انقلاب ما یک انقلاب فرهنگی بود و به تعبیر شهید مظلوم دکتر بهشتی «انقلاب ارزش ها» محسوب می شود. اکنون به طور اجمال به گوشه هایی از وظایف و اهداف استراتژیک نظام در خصوص انتقال و ابلاغ ارزش های والای فرهنگی در عرصه ی بین الملل اشاره می کنیم:

بدیهی است، همانطوری که قبلاً نیز بیان شد، مهمترین بُعد تأثیرگذاری نظام در دنیا، همان بُعد فکر و فرهنگ و اندیشه است که به فرموده ی رهبر فرزانه ی انقلاب:

«اگر ما بتوانیم در صحنه ی فکر و فرهنگ کار شایسته ای انجام دهیم، همه ی تهدیدهای مادی دنیا خنثی خواهد شد.»(۱۲)

۱ دعوت و تبیین مفاهیم و معارف اسلامی در جهان

یکی از رسالت های مهم انقلاب اسلامیمان در عرصه ی بین الملل، معرفی و احیا و گسترش تفکر و معارف اسلامی است. دشمنان و معاندان اسلام همواره می کوشند چهره ی اسلام را مخدوش سازند و حقایق را وارونه جلوه دهند. بر اثر پیروزی انقلاب اسلامی دین و دینداری در سراسر جهان احیا گردید و دین و معنویت به صحنه ی اجتماع بازگشت. اصلاح تفکر دینی و زدودن خرافات و بدعت ها از چهره ی دین اسلام و پاسخگویی دینی به نیازهای فکری جامعه بشری از جمله اهداف اساسی انقلاب بشمار می رود.

امام خمینی (ره) در این زمینه می فرمایند:

«ما موظفیم که اسلام را در همه جای دنیا معرفی کنیم. اسلام مظلوم است الآن در دنیا، غریب است در دنیا.»(۱۳)

«مقصد این است که اسلام، احکام اسلام، احکام جهانگیر اسلام زنده بشود و پیاده بشود و همه در رفاه باشند و همه آزاد باشند، همه مستقل باشند.»(۱۴)

رهبر معظم انقلاب نیز با تأکید بر رعایت موقعیت ها، ابزار و شیوه های ابلاغ پیام به دیگر کشورها تصریح می کنند که:

«امروز در دنیا برای اثرگذاری کارها، پی در پی تئوری های فکری ساخته و پرداخته و القاء می شود؛ برای اینکه ذهن ها که مخاطب، و آماج این حمله فکری و معنوی هستند خاضع و قانع و تسلیم شوند، تا آنها بتوانند با امکان مادی و ثروتی که در اختیار دارند، به مقاصد خود برسند. ماییم و تفکر و معارف اسلامی، ماییم و پیام انقلاب اسلامی؛ ما باید بتوانیم اینها را درست به دنیا برسانیم ... ما باید بتوانیم مفاهیم و معارف اسلامی و آنچه را که متعلق به ماست، بیان کنیم؛ البته باید با لحن و بیان روشنفکرانه و کاملاً مترقی و با استفاده از واژگان متناسب با هر دوره و زمان باشد.»(۱۵)

۲ معرفی و تبیین فرهنگ و تمدن ایرانی و انقلاب اسلامی

یکی از ابزارهای کارآمد در معرفی فرهنگ و تمدن ایران اسلامی به منظور ترسیم چهره ی واقعی ایران اسلامی و زدودن زنگارها و تحریفات گسترده ی ناشی از شبیخون فرهنگی غرب، استفاده مطلوب از رسانه های جمعی و بهره گیری از شبکه های اطلاع رسانی بین المللی است.

شناخت زبان، ابزار و شیوه های مؤثر در گسترش و توسعه ی روابط و مناسبات فرهنگی با کشورها در جهت معرفی مبانی، اهداف، مواضع و دستاوردهای انقلاب اسلامی ایران لازم و ضروری به نظر می رسد.

میراث گرانقدر فرهنگ و تمدن ایرانی همه ی اندیشمندان و صاحبان فکر و ادب را به اعجاب و شگفتی وا داشته و در برابر آن سر تسلیم فرود آورده اند.

اظهارنظرها و ارزیابی بسیاری از متفکران و بزرگان علم و هنر که از گوشه و کنار جهان به ایران اسلامی سفر کرده اند، خود شاهد صادقی است بر این مدّعا.

دکتر حنّا الفاخوری، نویسنده، ادیب و اندیشمند برجسته مسیحی لبنان و صاحب بیش از یکصد اثر در زمینه های ادبیات، تاریخ و فلسفه که تحت تأثیر عمیق فرهنگ و تمدن ایران قرار گرفته، طی اظهارنظری درباره دستاوردهای فکری ادبی انقلاب اسلامی می گوید:

«من درباره ی تاریخ ایران در دوره های قدیم و جدید بسیار شنیده بودم و آثار ادیبان و دانشمندان ایرانی را فراوان خوانده ام، بسیار اندیشیدم تا از فرصتی که برای دیدار از جمهوری اسلامی ایران به من عطا شده است، استفاده کنم و با آثار مهد علم و دانش آشنا شوم؛ حال این را با چشم خود دیدم و با بینایی و قلب، مشاهده و درک کردم، خود را همراه کسری در ایوانش و همراه فردوسی در شاهنامه می بینم و به بهشت هنرهای دستی و ادبی و نقاشی و نقش و نگارها وارد می شوم و مدتی با عمر خیام در رباعیاتش و با کمال الدین اصفهانی با اشعار غنائی با احساسش و با عرفان حافظ در مقامات صوفی اش همراه هستم، با تأمل می نگرم در دست های زیبانگار که جهانی زیبا را بنیان گذاشته اند و عقل هایی که تخیل و نوآوری می کردند و به زبان هایی که آموختند و پرورش دادند و به جهان میراثی گرانبها را ارزانی داشتند، من غرق در دریایی از شگفتی هستم. من از زمانی که به تأمل در دنیای عرب و پیرامون آن و عوامل مؤثر در آن پرداختم باعث افتخارم بود که از شایستگی ملتی غنی و آگاه بهره مند شوم. در کارهایم همیشه خود را در مقابل ایران و گرایش ایرانی، به هر سمت که می نگریستم، می دیدم، تأثیر ایرانی و کار ایرانی و نبوغ ایرانی، به طور کامل گویا است، بخصوص در زبان عربی، در نوشته های خود در فلسفه و زبان تلاش کرده ام این تأثیر را بگویم. هویدا کردن این شایستگی نه از روی تعصب بلکه به سبب حقیقت یابی و التزام به علم بود.»(۱۶)

در جهت معرفی فرهنگ و تمدن ایران و انقلاب اسلامی، آگاه ساختن جهانیان با مفاهیم ذیل، لازم و ضروری است:

معرفی شخصیت و سیره ی نظری و عملی حضرت امام (ره)

شناساندن اصول و مبانی انقلاب اسلامی به جهانیان

معرفی تحولات معنوی، فکری و اجتماعی ملت مسلمان ایران در پرتو انقلاب اسلامی.

نمایاندن ارزش های اصیل انقلاب و معرفی و تبیین فرهنگ ایمان و ایثار و شهامت.

معرفی و احیای آثار شخصیت های اسلام شناس و ایران شناس

معرفی فرهنگ، هنر، ادبیات، شعر انقلاب اسلامی

سینما و تلویزیون به عنوان یکی از مؤثرترین بسترهای معرفی فرهنگ و هنر، نقش بسیار مهمی دارند. به ویژه سینمای ایران که در این سال ها به سرعت رشد کرده و با پرداختن به موضوعات و مضامین انسانی، جای خود را در میان ملل مختلف باز کرده است. سینمای پس از انقلاب اسلامی یکی از توان مندترین سینماهاست و موفقیت آن در عرصه ی جهانی، مدیون سادگی، اخلاص و جنبه های ظریف انسانی و ذاتی و در واقع بیان جنبه های مثبت بشری است.

۳. ارائه ی طرح و فراهم آوردن زمینه های گفتگوی تمدن ها و فرهنگ ها

تمدن ها و فرهنگ ها دارای خصوصیات و ویژگی های عمومی بوده و جریان های آن بیانگر خدمات مشترک و ارزش های تمامی بشریت است.

همان طوری که استحضار دارید در پنجاه و سومین نشست سالانه ی مجمع عمومی سازمان ملل متحد، جناب آقای خاتمی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی خود، به طرح پیشنهادی پرداخت که با استقبال جامعه ی جهانی روبه رو شد. ایشان خواستار نام گذاری سال ۲۰۰۱ میلادی به عنوان سال گفتگوی تمدن ها گردید، این پیشنهاد مورد استقبال کشورهای مختلف قرار گرفت و به عنوان یک موفقیت سیاسی، بین المللی برای جمهوری اسلامی ایران در تاریخ به ثبت رسید. اصل گفتگوی تمدن ها در نظر دارد تا ملت ها با ادیان و فرهنگ های مختلف از طریق گفتمان، هنر، ادبیات، مراودات علمی به شناخت یکدیگر بپردازند و وجوه اشتراک بین خود را دریابند و دیوارهای بی اعتمادی و بدبینی ناشی از سوء تفاهمات را فروریزند و با حفظ اصول فرهنگی خویش، نقاط اشتراک موجود را تقویت کنند و همان نقاط اشتراک را مبنا و پایه ی ایجاد و گسترش روابط قرار دهند و بدون آنکه فرهنگی بخواهد خود را بر فرهنگی دیگر مسلط یا تحمیل کند، صرفا با اتکای به اشتراکات و مراودات صحیح فرهنگی به اصل همزیستی مسالمت آمیز و صلح پایدار دست یابند.

آقای صبحی الجابی، پژوهشگر و نویسنده ی سوری در خصوص تأثیر و بازتاب جهانی فرهنگ و تمدن انقلاب اسلامی اظهار می دارد:

«انقلاب اسلامی فرهنگ و تمدن حقیقی را برای جهانیان به ارمغان آورد. این تمدن در تمام زمینه های سیاست، حقوق بشر و اخلاق، با فرهنگ و تمدن غرب تفاوت اساسی دارد. به هر حال، هرکس فرهنگ انقلاب اسلامی را الگوی خود قرار دهد حتما پیروز خواهد شد. طرح گفتگوی تمدنها، نشانه ی حضور ایران در سطح جهانی و پاسخی به جنگ تمدنها است که صهیونیست ها آن را در آمریکا مطرح کردند.»(۱۷)

۴ تقویت وحدت امت بزرگ اسلامی

یکی از برکات انقلاب اسلامی ایران تحکیم اخوت اسلامی و ایجاد و تقویت وحدت در میان مسلمانان بوده است. این انقلاب با طرح مجدد قرآن و با الهام از سیره ی شریف نبوی شالوده ی وحدت اسلامی، الگوی همبستگی و وحدت مسلمانان را پایه ریزی کرد.

امام خمینی(ره) از همان آغاز پیروزی انقلاب اسلامی، مردم مسلمان جهان را به یکپارچگی و وحدت در برابر حاکمان جور و دشمنان اسلام دعوت نمودند و سند عزت و پایداری ملل مسلمان را وحدت کلمه و توحید کلمه می دانستند. در یکی از بیانات ایشان چنین می خوانیم:

«ای مسلمانان جهان که به حقیقت اسلام ایمان دارید!

بپا خیزید و در زیر پرچم توحید و در سایه تعلیمات اسلام، مجتمع شوید و دست خیانت ابرقدرتان رااز ممالک خود و خزائن سرشار آن کوتاه کنید و مجد اسلام را اعاده کنید و دست از اختلافات و هواهای نفسانی بردارید که شما دارای همه چیز هستید.»(۱۸)

ایجاد زمینه ی مناسب برای تقریب مذاهب و ساماندهی وحدت در میان مسلمانان از طریق تأسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی که به ابتکار مقام معظم رهبری صورت گرفت، در جهت گسترش و توسعه ی مفاهیم نظری و عملی وحدت و همزیستی اسلامی مؤثر بوده است.

برگزاری همایش های وحدت اسلامی در گوشه و کنار دنیا، چاپ و نشر هزاران عنوان کتاب، روزنامه، نشریه حول محور وحدت اسلامی و حمایت و پشتیبانی از ملت مظلوم و ستمدیده جهان بویژه مردم مظلوم فلسطین نشانگر حمایت جمهوری اسلامی ایران از منافع کشورها و ملتهای اسلامی و حفظ ارزشهای الهی و انسانی در سطح جهانی است.

اسامه ابوحمدان، نماینده ی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) در لبنان، انتفاضه ی مردمی فلسطین را یکی از ثمرات انقلاب اسلامی در ایران می داند و در این باره می گوید:

«با پیروزی انقلاب اسلامی، مهمترین خواسته مسلمانان در قرن بیستم تحقق یافت.

مسلمانان جهان انقلاب اسلامی را الگو و سرمشق خود می دانند و باور دارند که نظام اسلامی در تمامی دورانها قادر است حکومت تشکیل دهد. انقلاب اسلامی مایه ی مباهات و افتخار ملت فلسطین است. مردم مسلمان ایران که قدرتمندترین پایگاه استکبار جهانی و رژیم صهیونیستی را در منطقه فرو ریختند، ملت فلسطین را به گرفتن حقوق از دست رفته ی خود امیدوار ساختند.»(۱۹)

۵ معرفی چهره ی اصیل تشیع و احیای فرهنگ اهل بیت (ع)

یکی از ویژگیهای انقلاب اسلامی پیروی و تبعیت از مکتب اهل بیت عصمت و طهارت در اوان پیروزی و تداوم انقلاب می باشد. راه پرعظمت و پرفروغ ائمه معصومین (ع) همواره سرمشق و الگوی ملت بزرگ ایران در طول مبارزات، با رژیم ستم شاهی و استمرار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بوده است.

ترویج فرهنگ ناب محمدی (ص) و تبیین چهره تابناک تشیع با حفظ اصول وحدت و پرهیز از ایجاد حساسیتها و مقابله با هر گونه تفکر نفاق افکنانه یکی از ثمرات ارزشمند این انقلاب است. امام بزرگوارمان چنین حرکتی را از سال ۴۲ برای مشتاقان هموار نمودند و هم اکنون شعاع عزت و سربلندی اش سراسر گیتی را پرتو افکنده است.

پیروی از فرهنگ جهاد و شهادت، آزادیخواهی و ظلم ستیزی امامان شیعه، خصوصا درس عزّت و افتخاری را که حسین بن علی (ع) در صحرای کربلا به انسانها آموخت، از آثار و برکات انقلاب اسلامی است که امروز ملیونها نفر در گوشه و کنار دنیا به آن چشم دوخته اند و بدان تأسّی می جویند.

امام راحل (ره) در وصیت نامه ی الهی سیاسی خویش می فرمایند:

«ما مفتخریم که مذهب ما جعفری است که فقه ما دریای بی پایان است یکی از آثار اوست، و ما مفتخریم به همه ی ائمه ی معصومین علیهم صلوات الله و متعهد به پیروی آنانیم. ما مفتخریم که ائمه ی معصومین ما صلوات الله و سلامه علیهم در راه تعالی دین اسلام و در راه پیاده کردن قرآن کریم که تشکیل حکومت عدل یکی از ابعاد آن است در حبس و تبعید بسر برده و عاقبت در راه براندازی حکومت های جائرانه و طاغوتیان زمان خود شهید شدند.»(۲۰)

«یکی از خصلت های ذاتی تشیع از آغاز تا کنون مقاومت و قیام در برابر دیکتاتوری و ظلم است که در تمامی تاریخ شیعه به چشم می خورد، هرچند که اوج این مبارزات در بعضی از مقطع های زمانی بوده است. انقلاب مشروطیت، جنبش کودتا و ... قابل اهمیت فراوان است. تأسیس حوزه ی علمی دینی در بیش از نیم قرن اخیر در شهر قم و تأثیر این حوزه در داخل و خارج کشور ایران و نیز تلاش روشنفکران مذهبی در داخل مراکز دانشگاهی و قیام سال ۴۲ ۴۱ ملت ایران به رهبری علمای اسلامی که تا امروز ادامه دارد، همه عواملی هستند که اسلام شیعی را در سطح جهانی مطرح می کند.(۲۱)

۶ ترویج و گشترش زبان و ادبیات فارسی

زبان فارسی تنها مختص ایرانیان نیست، بلکه به عنوان سرمایه ی جهانی و زبان گویای انقلاب اسلامی از جایگاه رفیع و بالایی برخوردار است. زبان فارسی به لحاظ معانی عمیق و ژرف و ریشه های تاریخی و الفاظ سلیس و شیرین، مشتاقان و علاقمندان بسیاری را به خود جلب کرده است تا جایی که شهره و آوازه ی زبان و ادب فارسی و اشعار بدیع و نغز و پرمغز شاعران نامدار ایرانی چون حافظ، سعدی، عمر خیام، رودکی، جلال الدین رومی و ابوالقاسم فردوسی و ... شرق تا غرب عالم را فراگرفته و همه را شیفته و مجذوب خویش ساخته است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در یکی از بیانات خویش به سابقه ی دیرینه ی زبان فارسی و اهمیت آن اشاره نموده و می فرمایند:

«از آن زمانی که ادبیات ایران از غرب استانبول تا شرق آسیا را دربرمی گرفت چندان زمانی نگذشته است. زبان فارسی، زبان دیوانی کشور عثمانی بود و تا اقصی نقاط هند و چین، زبان مذهبی، اداری، ادبیات و هنر محسوب می شد.»(۲۲)

شاعر و غزل سرای بزرگ ایران شمس الدین محمد خواجه حافظ شیرازی در یکی از غزلیات معروف خویش که به سلطان غیاث الدین شاه فرمانروای مسلمان و فارسی دوست بنگال در قرن هفتم هجری اهدا کرده است به سابقه ی نفوذ زبان فارسی و فرهنگ تمدن اسلامی در بنگال اشاره می کند و می گوید:

ساقی حدیث سرو و گل و لاله می رود                                وین بحث با ثلاثه غساله می رود
شکرشکن شوند همه طوطیان هند                                    زین قند پارسی که به بنگاله می رود
حافظ ز شوق مجلس سلطان غیاث دین                               غافل مشو که کار تو از ناله می رود

خوشبختانه پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز اقدامات مهم و اساسی در راه رشد و تعالی زبان و ادب فارسی برداشته شده و بسیاری از مراکز و بنیادهای تحقیقی و پژوهشی در این خصوص تأسیس گردیده است. این نشان دهنده ی این واقعیت است که انقلاب اسلامی در جهت پیشرفت و ترقی فرهنگ و ادب فارسی اهمیت ویژه و فوق العاده ای قائل بوده و می باشد.

حضرت آیت ا... خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با گروهی از مسئولان، هنرمندان و نویسندگان بر ضرورت فراگیری درست زبان فارسی در انتقال پیام انقلاب اسلامی فرمودند:

«امروز به برکت انقلاب اسلامی، در نقاطی از جهان، زبان فارسی به عنوان زبان دوم و یا زبان دانشگاهی مورد توجه قرار گرفته است و حتی در مناطقی از جهان مانند جزیرة العرب، بسیاری از افراد توانسته اند از طریق رادیو و تلویزیون ایران، به تدریج زبان فارسی را فرا بگیرند و با آن تکلم کنند. همچنین مسلمانان با آموختن زبان فارسی پیام اسلام را از انقلاب می گیرند، و غیرمسلمان نیز با فراگیری زبان فارسی می خواهند پیام نو را از امام و پدر این انقلاب دریافت کنند.»(۲۳)

همچنین در دیدار با مسئولان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از زبان فارسی به عنوان یکی از کانال های مطمئن فرهنگی یاد می کنند و در زمینه ی ترویج این زبان می فرمایند:

«من معتقدم یکی از کانال های کاملاً مطمئن فرهنگی ما، زبان فارسی است که باید بتوانیم آن را تأمین و پشتیبانی کنیم تا این زبان رواج پیدا کند.»(۲۴)

مطالبی که از نظر خوانندگان محترم گذشت گوشه هایی از ویژگیها و خصوصیات فرهنگی انقلاب اسلامی در عرصه ی جهانی بود. انقلابی که با همت و تلاش آحاد ملت بزرگ ایران به رهبری امام خمینی (ره) و با نثار هزاران هزار شهید گلگون کفن به پیروزی رسید تجسم اخلاق و ایمان و بهترین ارزشهای الهی و فرهنگی بود که امروز در سرتاسر گیتی تأثیر و بازتاب های مطلوبی را به دنبال داشته است. فرهنگ بیداری اسلامی، عزت خواهی، فرهنگ ایثار و شهادت، فرهنگ اتکای به نفس و مقاومت، توکل به ذات اقدس الهی، همه و همه از دستاوردهای ارزشمند انقلاب اسلامی محسوب می شوند که پرداختن به هریک از این ارزش های والا مثنوی هفتادمن کاغذ شود.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

پی نوشت ها:

۱. نویسنده و پژوهشگر، رایزن فرهنگی سابق ج.ا.ا در سوریه و لبنان

۲. نشریه شما، مورخ ۱۰/۱۰/۷۷، ۱۳ صفحه فرهنگی

۳. بیانات مقام معظم رهبری مورخ ۱۷/۱۱/۸۰ در دیدار با اعضای شورای عالی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.

۴. پیام برائت از مشرکان، صحیفه نور، ج ۲۰، ص ۱۱۸، مورخ ۶/۵/۶۶

۵. صحیفه نور، ج ۱۷، ص ۲۴۰، مورخ ۴/۲/۶۲

۶. پیام امام خمینی (ره) به مناسبت سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، صحیفه نور، ج ۱۱، ص ۲۶۶، ۲۲/۱۱/۵۸

۷. نقش قیامتی انقلاب اسلامی، ص ۹۵

۸. صدور انقلاب از دیدگاه امام، ص ۶۱ ۶۰

۹. مباحثی پیرامون فرهنگ انقلاب اسلامی، ص ۳۶۴ و ۳۶۶، شهید محمد جواد باهنر

۱۰. بیانات امام خمینی در جمع سفرای کشورهای اسلامی، صحیفه نور، ج ۱۳، ص ۱۲۷، مورخ ۲۸/۷/۵۹

۱۱. بیانات مقام معظم رهبری مورخ ۱۷/۱۱/۸۰

۱۲. بیانات مقام معظم رهبری در جمع مسئولان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مورخ ۱۷/۱۱/۸۰

۱۳. صحیفه نور، ج ۱۸، ص ۱۰۳ ۱۰۲، در دیدار با مسئولان دانشگاه امام صادق (ع)، مورخ ۱۵/۶/۶۲.

۱۴. صدور انقلاب از دیدگاه امام راحل (ره)، ص ۳۱.

۱۵. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مسئولان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مورخ ۱۷/۱۱/۸۰

۱۶. چشم انداز ارتباطات فرهنگی/ فروردین ۸۲، ص ۶۰

۱۷. روزنامه کیهان، شماره ی ۱۶۴۴۰، ص ۱۶

۱۸. صحیفه نور، ج ۱۳، ص ۸۳، مورخ ۲۱/۶/۱۳۵۹

۱۹. روزنامه کیهان، مورخ ۱۰/۱۱/۷۷

۲۰. صحیفه نور، ج ۲۱، ص ۱۷۱

۲۱. صحیفه نور، ج ۴، ص ۱۸۸

۲۲. روزنامه کیهان، پنجشنبه ۲۴/۲/۱۳۷۷

۲۳. روزنامه کیهان، پنجشنبه مورخ ۲۴/۲/۱۳۷۷

۲۴. بیانات مقام معظم رهبری مورخ ۱۷/۱۱/۸۰

شکل گيري و گسترش نهضت اسلامي و هماهنگي قيام هاي مردمي به رهبري امام خميني و برگزاري مراسم چهلم هاي شهدا در شهرهاي مختلف و کشتار ۱۷ شهريور و اعتصاب کارکنان شرکت ملي نفت، کنترل امنيت کشور را از دست نيروهاي رژيم و حتي حکومت نظامي خارج نموده و موجب شد که در زمان کوتاهي، پايه هاي اقتدار رژيم ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهي سست شده و منجر به فرار شاه گردد.
شاه پس از عدم موفقيت دولت نظامي ازهاري در برقراري نظم و آرامش و رفع اعتصاب ها که اقتصاد کشور را فلج کرده بود، به رهبران جبهه ملي روي آورد. پس از ناکامي جمشيد آموزگار، جعفر شريف امامي و ازهاري در مهار کردن امواج خشم و نفرت عمومي مردم در جريان نهضت اسلامي، شاه آخرين تير خود را رها کرد و سعي کرد با انتخاب يکي از اعضاي جبهه ملي که به ظاهر از مخالفان شاه باشد، خشم مردم را فرو نشاند.
به همين جهت شاپور بختيار به شرط گرفتن اختيارات کامل و خروج شاه از کشور بعد از راي اعتماد مجلسين به دولت، نخست وزيري را پذيرفت. سرانجام در روز ۲۶ دي ۱۳۵۷، شاه پس از سالها ظلم و جنايت در حق مردم مسلمان ايران، به همراه همسرش، ايران را به سمت مصر ترک کرد، در حاليکه حتي نزديک ترين حاميان و اربابانش هم از پذيرفتن او امتناع کردند.
پس از فرار شاه، ملت با آمدن به خيابان ها و اظهار شادماني و پخش گل و شيريني، اين پيروزي بزرگ را جشن گرفتند و اين زماني بود که رژيم پهلوي پس از ۵۰ سال حکومت استبدادي، روزهاي پاياني عمر خود را سپري مي کرد؛ چنانکه در کمتر از يک ماه پس از فرار شاه، طومار عمر ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهي ايران در هم پيچيده شد.
منبع:  مرکز اسناد انقلاب اسلامی

حضرت آیت‌الله جوادی آملی در نوشتاری مهم ترین ابعاد چیستی ماهیت انقلاب اسلامی و نقش پیروزی انقلاب امام را تبیین نموده‌‌اند.

نقش کلیدی آموزه های دینی در تحقق پیروزی انقلاب اسلامی

حضرت آیت الله جوادی آملی در تبیین نقش کلیدی آموزه های دینی در تحقق پیروزی انقلاب اسلامی ایران می گویند: امام امّت (قدّس سرّه) در اين مقام گام برداشت و اين گونه علوم را نيز احيا کرد. ایشان هم در سخنان و هم در پيام ها و وصيّت نامۀ خويش ما را به قرآن و عترت دعوت کرد که مبادا کسي بگويد: انقلاب يعني جنگ؛ دعا، توسّل و زيارت يعني چه؟.

از آنجا که انقلاب اسلامي وقتي به وقوع پیوست، عدّه اي مي گفتند: دعا، نماز جماعت، توسّل، زيارت، شفاعت و مانند آن يعني چه؟؛ و کتاب هايي نيز اين زمينه از سوی این افراد منتشر شد.

امام (ره) در اين زمينه سخنان بسيار بلندي فرموده و از استاد گرانقدر خود، مرحوم آیت الله شاه آبادي (قدّس سرّه) نقل کردند: «دعا، قرآن صاعد است». ايشان در تفسير شريف سورۀ مبارکۀ حمد به طور مکرّر ما را به دعا، توسل و زيارت سوق داده اند، که مبادا انسان «انقلاب زده» شده و بگويد: انقلاب منهاي توسل، انقلاب منهاي زيارت و انقلاب منهاي دعا!.

انقلاب بدون دعا، انقلاب نيست؛ چه اينکه چنين انقلابي را ديگران نيز کرده اند و به ثمر نرسيد. امّا آنکه باقي مانده و زمينه را براي ظهور حضرت وليّ عصر (ارواحنا فداه) فراهم مي کند، همين است.

انقلاب و امدادهای الهی

حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در تبیین نقش امدادهای غیبی در پیروزی انقلاب اسلامی می گویند: اگر وعدۀ خداوند سبحان که فرمود: ﴿کتب اللهُ لاَغلبَنّ أنا و رُسُلي[۱]﴾، و فرمود: ﴿و لَيَنصُرَنّ اللهُ مَن ينَصُرُه[۲]﴾ قطعي است (چه اينکه هست) ما هم در تداوم انقلاب اسلامي که تداوم راه انبيا (عليهم‌السلام) است، کوشا خواهيم بود و هم چشم اميد به امدادهاي غيبي خواهيم داشت، چه اينکه تاکنون اين چنين بوده است.

اميدواريم خداي سبحان توفيق آن را به همگان اعطا کند که در استمرار راه انبياء ثابت قدم و استوار بوده و همواره از امدادهاي غيبي بهره مند و متنعّم شويم.

مردم انقلابی؛ عامل پیروزی انقلاب اسلامی

از منظر آیت الله العظمی جوادی آملی نقش کلیدی مردم در پیروزی انقلاب اسلامی، وجه تمایز تحقق موفقیت آمیز انقلاب اسلامی با انقلاب های صدر اسلام می باشد.

معظم له در فرازی عنوان می کنند: اگر کسي انقلاب اسلامي ايران را با انقلاب صدر اسلام بسنجد که چرا رهبري چون حضرت علي (عليه‌السلام) پيروز نمي شود، ولي وارث آن حضرت امام خميني (ره) به ظفر دست مي يابد، سرّش را در بيانات وجود مبارک اميرالمؤمنين (عليه‌السلام) چنين خواهد يافت که حضرت فرمود: من دارو در اختيار دارم و خود نيز طبيب هستم، ولي دستياران، بهياران و پزشکان من که رابط بين من و بيماران هستند، خود، بيمارند!.

اکنون نالۀ حضرت علي (عليه‌السلام) را بشنويد که فرمود: «أُريدُ ان أُداوي بکم و أنتم دائي کَناقش الشّوکة بالشّوکة و هو يَعلم أنّ ضلعَها معها»[۳]. فرمود: من مي خواهم اين جامعۀ بيمار را درمان کنم، امّا به وسيلۀ کساني که آنها گذشته از اينکه مريض اند، مرض آفرين نيز هستند. آنها نه تنها به درد مبتلايند، بلکه دردِ من و درد آفرين هستند.

آنگاه فرمود: عدّه اي ناکث، گروهي مارق و دسته اي قاسط هستند که: «حَلِيَتْ الدّنيا في أعيُنهم بزبرجها و زُخرُفها»[۴]. لذا حضرت علي (عليه‌السلام) به ظفر نرسيد؛ اين براي آن نيست که (معاذ الله) رهبري آن حضرت (عليه‌السلام) به نصاب نرسيده بود، يا امويان از استکبار جهاني کنوني مکّارتر بودند! اين چنين نيست؛ اگر کيد استکبار جهانيِ کنوني، قويتر از سياست بازي امويان نباشد، لااقل همتاي آنهاست؛ امّا چطور وارث حضرت علي (عليه‌السلام) پيروز مي شود و خود آن حضرت (عليه‌السلام) شکست مي خورد؟.

سرّش را باید در ميان دو رکن از سه رکن انقلاب، يعني «ميدان انقلاب» و «انقلابيون وفادار» جستجو کرد.

حضرت اميرالمؤمنين (عليه‌السلام) فرمود: من مي خواهم بيماري بيماران را درمان کنم، امّا دستياران من خود مريض اند، بلکه درداند و دردآور.

سِرّ پیروزی انقلاب امام (ره)

امّا سرّ پيروزي امام امّت (قدّس سرّه) اين بود که هم آن حضرت، وارث تامّ حضرت علي (عليه‌السلام) بود و هم مردم گرانقدر ايران اسلامي وارثان اصحاب حسين بن علي (عليهماالسلام) بودند، که هيچ ناکث، مارق و قاسطي در بين حواريّين حضرتش نبود.

اگر سالار شهيدان حسين بن علي (عليهماالسلام) اصحابي همانند مردم ما مي داشت، حتماً حکومت نحس امويان و مروانيان به دست نيستي سپرده مي شد؛ ولي با جمعيّت کم ممکن نبود صحنۀ انقلاب را پرکند. مردم فداکار ايران اسلامي تاکنون گفتند: «خدا»، و پايدار و مستقيم بودند و از اين به بعد نيز ان شاء الله وفادارتر خواهند بود و با روح مطهّر حضرت امام خميني (قدّس سرّه) پيمان مي بندند که همچنان در صحنۀ ثوره و ميدان انقلاب باقي و برقرار باشند.

ماهیت انقلاب اسلامی برگرفته از آموزه های عاشورا

از منظر آیت الله العظمی جوادی آملی، آموزه های عاشورا به عنوان نرم افزار فکری و عقیدتی نهضت امام خمینی(ره) مورد نظر می باشد؛ از این رو معظّم له در تبیین این مؤلّفه کلیدی در پیروزی انقلاب اسلامی اظهار می دارند: در بسياري از سخنان و پيام هاي حضرت امام راحل از نهضت کربلا مطالبي خوانده و شنيده ايم.

شکل گيري انقلاب اسلامي در روز ۱۲ محرّم ۱۳۸۳ق. بود که ۱۵ خرداد نام گرفت. روز ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ ش. نه به این خاطر که ۱۵ خرداد بود، سرآغاز انقلاب شد، بلکه چون ۱۲ محرّم بود. همچنين در سال ۱۳۵۷ ش. که انقلاب اسلامي به آستانۀ پيروزي رسيد، به دليل چهار راهپيمايي چند ميليوني مردم ايران اسلامي بود که از مرز هزارها گذشت، زیربنای پیروزی شکل گرفت.

رژيم گذشته براي حمايت از قانون اساسي قبل از انقلاب، راهپيمايي ۴۰۰ هزار نَفْرِه نيز به راه انداخت. ليکن ۴۰۰ هزار نفر و مانند آن کاري از پيش نبرد. چهار راهپيمايي که سرنوشت انقلاب اسلامي را رقم زد، عبارت بودند از: تاسوعا، عاشورا، اربعين و بيست و هشتم صفر.

جمعيّت اين چهار راهپيمايي در سراسر ايران اسلامي از مرز ميليون ها گذشته و ايران يکجا قيام کرد. پس از نظر زمان و زمين، نهضت کربلا بود که بدء و ختم انقلاب اسلامي را شکل داد.

از سويي ديگر آنچه که اعلاميّه ها و سخنراني هاي حضرت امام راحل (قدّس سرّه) را پر محتوا مي کرد، استمداد از خطبه هاي پرشور سالار شهيدان (عليه‌السلام) بود. وقتي ايشان اين جمله را در متن اعلاميّه آورده بود که: «انّي لا أري الموتَ الاّ سعادةً و الحياةَ مع الظّالمين الاّ بَرَماً»[۵] دفعتاً حوزه و دانشگاه حيات جديدي پيدا کرد.

وقتي سخنان حضرت امام راحل (قدّس سرّه) با سخنان سالار شهيدان کربلا (عليه‌السلام) آميخته مي شد، با ﴿نَفَختُ فيه من روحي[۶]﴾ هماهنگ بود و هنگامي که سخنِ زميني ایشان به پيام آسماني اصل مرتبط مي شد، اثر مي کرد. حضرت امام راحل بيش از ديگران، هم مبدأ فاعلي اين نهضت و هم غايي اين قيام را بررسي کرد؛ لذا بعد از پيروزي انقلاب اسلامي به طور مکرّر توصيه مي فرمود: نام کربلا و ياد حضرت حسين بن علي (عليهماالسلام) را احيا کنيد و در مراسم سوگ سالار شهيدان (عليه‌السلام) اشک بريزيد.

وقتي که مدّاح اهل بيت (عليهم‌السلام) نام سالار شهيدان کربلا را مي بُرد، تمام بدن ايشان مي لرزيد؛ چون خود را شاگرد اين مکتب احساس مي کرد و قيام خود را محصول اين نهضت مي يافت. پس بدء انقلاب اسلامي، دوام آن، محورهاي اصلي پيام هاي رهبر انقلاب، وصيّت ها و توصيه هاي بنيانگذار جمهوري اسلامي بعد از پيروزي انقلاب، در جريان نهضت جهاني سالار شهيدان (عليه‌السلام) خلاصه مي شد.

کشورهايي هستند که در آنها انقلاب هايي صورت گرفت، ولي به ثمر نرسيد؛ زيرا در آن کشورها حسين بن علي (عليهم االسلام) حضور ندارد. بنابراين حضرت امام راحل (قدّس سرّه) بر اساس اين مبادي اصرار داشتند که ما هرچه داريم از کربلا داريم و نام و ياد سالار شهيدان (عليه‌السلام) را بايد حفظ کرد. لذا انقلاب اسلامي به برکت نهضت کربلا شکل گرفت.

------------------------------------------------------------------------------------------

پی نوشت

[۱] سورۀ مجادله آیۀ ۲۱

[۲] سوره حج آیۀ ۴۰

[۳] نهج البلاغه؛ خطبه ۱۲۱

[۴] نهج البلاغه، خطبه ۳

[۵] (مسندالامام الشهيد، ج ۲ص ۴۷۸)

[۶] سوره حجر آیه : ۲۹

------------------------------------------------------------------------------------------

منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی جوادی آملی

اوایل بهمن ۵۷ خبر تصمیم امام در بازگشت به کشور منتشر شد.
هرکس که می شنید اشک شوق فرو می ریخت. مردم چهارده سال انتظار کشیده بودند. اما در عین حال مردم و دوستان امام نگران جان ایشان بودند چرا که هنوز دولت دست نشانده شاه سرِ پا و حکومت نظامی برقرار بود. از این رو دوستان امام نیز توصیه به تعویق سفر تا تأمین شرایط داشتند. از سوی دیگر حضور امام در این شرایط در جمع میلیونها مردم به پاخاسته از دید امریکا به معنای پایان حتمی کار رژیم شاه بود. اقدامات فراوانی از تهدید به انفجار هواپیما گرفته تا وقوع کودتای نظامی برای تعویق سفر ایشان صورت گرفت. حتی رئیس جمهور فرانسه واسطه شد؛[۱]اما امام خمینی تصمیم خویش را گرفته و طی پیامهایی به مردم ایران گفته بود می خواهد در این روزهای سرنوشت ساز و خطیر در کنار مردمش باشد. دولت بختیار با هماهنگی ژنرال هایزر فرودگاههای کشور را به روی پروازهای خارجی بست. جمعیتی انبوه از سراسر کشور به سوی تهران سرازیر شدند و در تظاهرات میلیونها تن از مردم تهران شرکت کرده و خواستار باز شدن فرودگاهها بودند. جمعی از روحانیون و شخصیتهای سیاسی در مسجد دانشگاه تهران تا باز شدن فرودگاه دست به تحصن زدند. دولت بختیار پس از چند روز تاب مقاومت نیاورد و ناگزیر از پذیرفتن خواست ملت شد.

سرانجام امام خمینی بامداد ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ پس از چهارده سال دوری از وطن وارد کشور شد. استقبال بی سابقه مردم ایران چنان عظیم و غیرقابل انکار بود که خبرگزاریهای غربی نیز ناگزیر از اعتراف شده و مستقبلین را چهار تا شش میلیون نفر برآورد کردند. سیل جمعیت از فرودگاه به سوی بهشت زهرا(س)، مزار شهیدان انقلاب اسلامی، روانه شد تا سخنان تاریخی امام را بشنود. در همین نطق بود که امام خمینیورود حضرت امام خمینی(ره)به تهران با صدای بلند فرمود: من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می کنم.[۲]

شاپور بختیار ابتدا این سخن را شوخی گرفته بود اما چند روز بیشتر نگذشت که در ۱۵ بهمن ۵۷ امام خمینی رئیس دولت موقت انقلاب را تعیین نمود. آقای مهندس مهدی بازرگان که چهره ای متدین وبا سابقه مبارزاتی و دارای تجربه در نهضت ملی شدن صنعت نفت داشت، برای این منظور از سوی شورای انقلاب معرفی و پیشنهاد شده بود. امام خمینی در متن حکم انتصاب وی تصریح کرده بود که او را بدون در نظر گرفتن روابط حزبی مأمور تشکیل کابینه برای تهیهمقدمات رفراندوم و برگزاری انتخابات نموده است.[۳]حضرت امام از مردم ایران درخواست کرد تا نظر خود را در مورد این انتخاب اعلام کنند. سراسر کشور با برگزاری راهپیماییهای گسترده به حمایت از تصمیم امام پرداختند. احزاب و گروههای سیاسی که مسئولین و اعضای اندکشان به برکت قیام مردم در چند مرحله از زندانهای رژیم خلاصی یافته بودند، اینک در آستانه پیروزی ملت ادعای میراث خواری از انقلاب و بیعت همافران نیروی هوایی با امام در مدرسه علوی (۱۹/۱۱/۵۷) مشروح بیانات حضرت امام در این دیدار در صحیفه امام، جلد ۶، ص ۱۰۱ درج شده است.

------------------------------------------------------------

۱ . مشروح دیدار و گفتگوى نمایندگان اعزامى کاخ الیزه با امام خمینى در نوفل لوشاتو را در کتاب کوثر: مجموعه سخنرانیهاى حضرت امام خمینى(س)؛ ج ۲، ص ۵۸۱ ببینید. ضمناً امام خمینى در سخنان مورخ ۶/۱۲/۱۳۵۷ خود با هیأت کویتى به این گفتگوها اشاره کرده است. ن.ک.به: همان مأخذ؛ ج ۳، ص ۵۴۵.
۲ .صحیفه امام؛ ج ۶، ص ۱۶.
۳ .همان؛ ص ۵۵‌‌۵۴.