کودکان به طور معمول احساسات خود را علنی بیان می‌کنند. آن‌ها در بیان علنی احساس محبت، تنفر، ناراحتی، حسادت یا سایر احساسات این چنینی شک و تردید به خود راه نمی‌دهند. تا آنجایی که به حسادت مربوط است این احساس ممکن است از جنبه‌های بیشتری کودک شما را تحت تاثیر قرار دهد بنابراین هنگام مشاهده رفتار حسادت‌آمیز در کودک چه کارهایی باید انجام داد؟ شما ممکن است بپرسید که آیا حسادت تاثیرمعکوس روی سرشت کودک من خواهد داشت؟ اگر چنین سوالاتی به ذهنتان خطور کرده است پس این مقاله به شما کمک خواهد کرد مطالب بیشتری در مورد حسادت در کودکان و نحوه مقابله موثر با آن بیاموزید.
عوامل حسادت در کودکان چیست؟
اگر به دنبال عواملی هستید که سبب بروز حسادت در کودکان می‌شوند پس نکات ذیر می‌توانند به درک بهتر این مساله کمک کمک کنند.
۱. لوس کردن بیشتر از حد کودک
تمام والدین گاهی اوقات دوست دارند کودکانشان را لوس کنند هرچند اگر شما کودکتان را بیشتر از حد لوس کنید ممکن است سبب ایجاد حس برتری نسبت به دیگران در وجود کودک شود. بنابراین هروقت کودکتان با کسی برخورد می‌کند که بهتر از کودک شما است یا داشته‌هایی بهتر از داشته‌های کودک شما دارد ممکن است احساس حسادت و ناامنی در کودک بروز پیدا کند.
۲. مقایسه
والدین به طور طبیعی تمایل دارند که کودکانشان را با یکدیگر یا با کودکان دیگر مقایسه کنند هرچند این کار تا زمانی که شما آن را جار نزنید و کودکتان از این مقایسه مطلع نشود ایرادی ندارد اما اگر این احساس مقایسه را علنی کنید و به طور مرتب کودکتان را با خواهر و برادرش یا دوستش مقایسه کنید نه تنها سبب ایجاد حس رقابت و اعتماد به نفس پایین در کودک می‌شوید بلکه احساس حسادت کودک را هم تحریک می‌کنید.
۳. والدین همیشه نگران و محافظ
والدین همیشه محافظ و نگران سلامتی کودکانشان هستند هرچند گاهی اوقات ممکن است در این کار زیاده‌روی کنند و هنگامی هم که کودک را رها می‌کنند او احساس گم شدن کرده و نسبت به کودکانی که اطمینان بیشتری دارند احساس حسادت می‌کند.
۴. رقابت ناسالم
رقابت سالم برای همه کودکان امر مهمی است اما ایجاد شرایط رقابتی غیر ضروری ممکن است تاثیر منفی روی شخصیت آن‌ها داشته باشد و منجر به بروز حس حسادت در کودکان شود. این موضع زمانی رخ می‌دهد که شما کودک را با دیگران مقایسه کنید و انتظار داشته باشید کارهایی را انجام دهد که خارج از حد توانایی او است، برای مثال حرکات نمایشی کودکی عالی است و شما انتظار دارید کودکتان همانگونه عمل کند یا ممکن است کودک شما انجام حرکات نمایشی را دوست نداشته باشد.
۵. والدین کنترلگر یا مستبد
هنگامی که والدین در مورد کودکانشان سخت‌گیری وکنترل بیش ازحدی به خرج می‌دهند و انتظار دارند کودکان قوانین ومقررات وضع شده توسط آن‌ها را بدون شرح دلایل وضع این قوانین دنبال کنند، در این حالت احساس انزجار و حسادت در کودکان را برمی‌انگیزند. کودکان اینچنینی با قرار گرفتن در محیط‌های مقرراتی و محدود ممکن است خود را نسبت به دوستان و همسالان‌شان کمتر احساس کنند.
۶. حسادت در مهارت‌ها یا عملکرد درسی
همه کودکان باهم یکی نیستند بلکه برخی ممکن است در ورزش و برخی دیگر در مسائل درسی وعلمی استعداد داشته باشند و این امرعادی است که کودکان نسبت به کودکانی احساس حسادت کنند که به طرز استثنائی در مسائل علمی و فعالیت‌های درسی عملکرد خوبی دارند.
۷. حسادت به خواهر و برادر
اغلب مشاهده شده است که کودک بزرگتر به خواهرو برادر کوچکترش حسادت می‌کند. این موضوع زمانی ممکن است رخ دهد که والدین توجه خود را از کودک بزرگتر معطوف به کودک تازه به دنیا‌آمده کنند. کودک بزرگتر این شرایط را غیرقابل تحمل می‌بیند و ممکن است نسبت به خواهروبرادر خود احساس حسادت نشان دهد.
نشانه‌های یک کودک حسود چیست؟
در قسمت بالا تمام چیزهایی که ممکن است سبب بروز حسادت در کودکان شود را آموختید اما همچنین به عنوان یک پدر یا مادرلازم است که نشانه‌های حسادت در کودک را تشخیص دهید. در اینجا به تعدادی از رفتارهای یک کودک حسود اشاره شده است.
۱. بروز حس مالکیت مضاعف در کودک
اگر کودک شما احساس حسادت می‌کند نسبت به همه چیز حس مالکیت مضاعف پیدا خواهد کرد. این نگرش تنها به موارد فیزیکی محدود نمی‌شود بلکه او ممکن است نسبت به والدین، خواهروبرادرش و دوستان خود نیز این حس مالکیت شدید را بروز دهد. او ممکن است از سهیم شدن داشته‌هایش با دیگران خودداری کند و این نگرش سبب ایجاد حس افسردگی در او خواهد شد.
۲. کودک خود را با دیگران مقایسه می‌کند
یک کودک حسود ممکن است مهارت‌ها، داشته‌ها و سایرموارد را با کودکان دیگر مقایسه کند. در مواردی که او فاقد مهارتی است یا چیزی را ندارد ممکن است این حس ناخرسندی را بروز داده و شروع به اوقات تلخی کند.
۳. کودک حس عصبانیت شما را برمی‌انگیزد
اگر کودک به خواهر و برادش حسادت کند ممکن است تمام تلاش خود را برای جلب توجه شما انجام دهد. بهترین راه برای جلب توجه والدین سوء‌رفتار از جانب کودک است. کودک تمام کارهایی را که ممکن است سبب عصبانیت شما شوند انجام می‌دهد و تمام این تلاش‌ها تنها برای معطوف کردن توجه شما از خواهروبرادر کودک به خود کودک است.
۴. بروز رفتار پرخاشگرانه از جانب کودک
کودک حسود رفتار خشن و پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهد. او نه تنها ممکن است با خواهروبرادر و دوستانش بدرفتاری کند بلکه حتی به آن‌ها زورگویی می‌کند. در برخی موارد حتی مشاهده شده است که کودک سعی در آسیب رساندن به خواهر یا برادر یا دوست خود داشته است. این جنبه از حسادت در کودکان به طور جدی باید لحاظ شود.
۵. احساس ناامنی در کودک
کودک ممکن است به دلیل حسادت دچار احساس ناامنی شود. این نگرش بخصوص هنگامی که یک خواهر یا برارد جدید وارد زندگی کودک می‌شوند بیشتر از قبل تشدید می‌شود. کودک ممکن است تمام وقت خود را به شما بچسباند و نیازمند مراقبت نشان دهد و به دقت میزان محبت و توجه شما را زیر نظر بگیرد.
پیامدهای حسادت در کودکان
حسادت در کودکان یک احساس منفی است و بنابراین می‌تواند تاثیر منفی روی شخصیت کودک بگذارد. در اینجا چند مورد از پیامدهای حسادت که کودکان ممکن است با آن‌ها مواجه شوند بیان شده است:
- پرخاشگر شدن کودک
- زورگو شدن کودک
- منزوی شدن و کناره گیری کودک از دیگران
- بروز نگرش درماندگی در کودک
- پایین آمدن عزت نفس کودک
چگونه با حسادت در کودکان مقابله کنیم؟
با حسادت باید به شیوه درست مقابله کرد به طوری که تاثیر معکوس روی کودک شما نگذارد. در اینجا مواردی مطرح شده است که می‌توانید برای مقابله با حسادت درکودکان به کار ببندید.
۱. به صحبت‌های کودک گوش کنید
حسادت یک احساس سطحی نیست بلکه ریشه‌های بسیارعمیقی در وجود کودک دارد در نتیجه بهتر است با کودک صحبت کرده و به صحبت‌های او در مورد نگرانی‌ها و دلایلی که ممکن است سبب به وجود آمدن چنین رفتاری در کودک شود گوش کنید. گوش دادن به صحبت‌های کودک در مورد ترس‌ها، نگرانی‌ها و دل‌مشغولی‌های اومی تواند به او برای غلبه به این احساسات در وجودش کمک کند.
۲. احساسات منفی کودک را تبدیل به احساسات مثبت کنید
جهت‌دهی مثبت به افکار منفی کودک می‌تواند به او برای مقابله با حس حسادت کمک کند. اگر خواهروبرادر یا دوست کودکتان در درس‌هایش بهتر از او است، شما باید کودک را تشویق کنید تا به جای داشتن احساسات ناخوشایند در مورد کسانی که در کارها و درس‌ها بهتر از او عمل می‌کنند، سخت مطالعه کرده و نمرات بهتری کسب کند.
۳. با کودک همدلی کنید
کودک شما ممکن است رفتار منفی وخشن از خود نشان دهد اما شما باید به او توجه کرده و با او همدلی کنید. از سرزنش کردن یا تنبیه کودک خودداری کنید. باید متوجه باشید که کودکتان از نظر احساسی در موقعیت سختی قرار دارد و به همدردی شما برای مقابله با این شرایط نیازمند است.
۴. اهمیت سهیم شدن با دیگران را به کودک شرح دهید
برای هر کودک لازم است که اهمیت توجه و سهیم شدن با دیگران را بیاموزد. وقتی کودک یاد می‌گیرد که داشته‌هایش را با سایر کودکان سهیم شود این موضوع نه تنها به او برای دوست پیداکردن کمک می‌کند بلکه حتی ممکن است سبب از بین رفتن احساس حسادت در او شود.
۵. از مقایسه خودداری کنید
مقایسه سبب ایجاد احساسات منفی در فرد و پایین آمدن شخصیت او می‌شود. بنابراین کودک خود را با برادروخواهرش یا دوستانش مقایسه نکنید. هر کودکی منحصربه فرد بوده و دارای استعدادهای متفاوتی است. ببینید که کودکتان در چه کاری استعداد دارد و به جای مقایسه او با سایرین کمک کنید تا مهارت‌های خود را گسترش بدهد و به آن‌ها مسلط شود.
۶. کودک را بیشتر از حد تحسین نکنید
شما به عنوان والدین کودکتان را دوست دارید و او را می‌پرستید و ممکن است گاه و بیگاه او را به دلیل تلاش‌ها و سخت‌کوشی‌هایش تحسین باران کنید، هرچند بهتر است از تحسین بیشتر از حد کودک خودداری کنید. شما ممکن است کودک را در موقعیت‌هایی بیشتراز حد نیاز تحسین کنید که سایر کودکان نیز به همان موقعیت دست یافته‌اند و در این حالت کلمات شما کودک را از برتری خود مطمئن می‌کند. از انجام این کار خودداری کنید.
۷. از مقایسه عملکرد درسی کودک با سایر کودکان خودداری کنید
توصیه می‌شود که از مقایسه عملکرد کودکتان در مدرسه با عملکرد خواهروبرادر یا دوستانش اکیدا خودداری کنید. انجام این کار می‌تواند سبب ایجاد احساس دشمنی و حسادت در کودکان شود. اگر نمرات کودک در درس‌هایش خوب نیست شما باید به جای مقایسه او با دیگران کودکتان را تشویق به سخت‌کوشی در درس خواندن و گرفتن نمرات بهتر کنید.
۸. رفتار مثبت را به کودک القاء کنید
تا حد امکان سعی کنید تا از مواردی که سبب ایجاد هرنوع حس حسادت در کودک می‌شوند دور بمانید. توصیه می‌شود که احساس محبت، سهیم شدن و توجه را از همان دوران کودکی به کودک بیاموزید و همچنین آموختن مسائلی به کودک در رابطه با احساس حسادت می‌تواند به آن‌ها برای مقابله بهتر با این احساس کمک کند.
حسادت در کودکان امری عادی است هرچند اگربا آن به شیوه مثبت مقابله کنیم امکان غلبه کردن کودک به این احساس وجود دارد. در مواردی که برای مقابله با احساس حسادت کودک دچار مشکل هستید کمک گرفتن از یک مشاور یا متخصص در زمینه روانشناسی کودک ممکن است مفید باشد.
