چهار باغ مشهد: شهر مشهد، علاوه بر بارگاه امام رضا (ع) زیبایی های طبیعی و تاریخی فراوانی دارد که گردشگران زیادی را به سمت خود می کشاند. جاذبه های متعددی که هر کدام جذابیت خاص خود را دارند و در بین گردشگران تور مشهد بسیار پرطرفدار می باشند. در این محتوا سعی داریم یکی از محله های گردشگری و قدیمی مشهد را معرفی نماییم.
محله چهار باغ مشهد، یکی از محلات قدیمی و تاریخی مشهد بوده است که در بین مردم مشهد بسیار مشهور بوده است. یکی از دلایل شهرت این محله در بین مردم مشهد، وجود خانه های بزرگ با باغ هایی وسیعی بوده که محل سکونت متمولین مشهد بوده است و بسیاری از اعیان نشین ها در این خانه ها سکونت داشتند.
محله چهار باغ مشهد از سمت غرب به خیابان آزادی، از سمت ضلع شرقی به مجموعه تجاری بازار مرکزی و کوچه تلفن خانه، از شمال به بالا خیابان، کوچه چهار باغ و کاروان سرای ملک منتهی می شود. قسمت شرقی این محله، تا کوچه ملک و بازار سنگتراشان که در سال 74 شمسی تخریب شد، امتداد دارد. این محله قدیمی در قسمت جنوبی نیز به بازار بزرگ و مسجد هفتاد و دو تن، کوچه ارگ و کوچه شوکت الدوله و کوچه پنجه( خیابان خسروی نو) محدود می شود.
یکی از نکات جالبی که در باره این محله وجود دارد، جایگان آن بین شهروندان بوده است. این محله تا اوایل سال1320 یکی از محله های درجه یک و اعیان نشین مشهد محسوب می شد که باعث شده بود تا بسیاری از اشراف زادگان و اعیان این محله را برای سکونت خود انتخاب نمایند. البته بعدها با گسترش شهر مشهد برخی از اشرف و اعیان آرام آرام از این منطقه نقل مکان کردند و به محله های جدید مشهد سرازیر شدند. از جمله این محله ها می توان ارگ، چهار طبقه، خیابان عدلیه، خیابان جنت، و خیابان جم را نام برد که محله جدید و جایگزین محله چهار باغ برای اشراف و متمولین شهر محسوب می شد و به همین دلیل کم کم از جایگاه و منزلت این محله کاسته شد.
علت نام گذاری این محله را وجود باغ های بزرگ در حیاط خانه های این منطقه می دانند. البته در این خانه های اعیانی حوض، حوضخانه، درختان فراوان، درشکه خانه و اصطبل وجود داشت علت معروفیت این محله، به خاطر درخت کاری های چهار ردیفه بالا خیابان به سبک چهار باغ اصفهان نبوده است، چرا که گفته می شود قدمت چهار باغ مشهد بیش از قدمت چهار باغ اصفهان بوده و به دوره تیموری برمی گردد. البته این محله تا قبل از رونق و گسترش محلات جدید در دوره های مختلف، محل استقرار حاکم شهر محسوب می شده است.
در این محله منازلی به اصطلاح تنبیTENEBI وجود داشت که در گذشته برای برگزاری مراسم های عروسی و مجالس عمومی مانند احکام گویی و برخی مراسم مذهبی مانند روضه خوانی در ایام سوگواری مورد استفاده قرار می گرفت.
از باغ های معروف این محله می توان باغ تولیه یا باغ آستان قدس رضوی را نام برد که با احداث خیابان آزادی به دو بخش تقسیم شد. در بخش غربی این مکان، ساختمان اداری و دفتر مخصوص نیابت تولیت ساخته شد که به دارالتولیه معروف شد. بخش شرقی باغ نیز شامل انبار کارپردازی و شرکت فلاحتی وابسته به آستان قدس رضوی و چندین اتاق می شد. از باغ های معروف دیگر محله می توان منزل مسکونی چندین هزار متری نصیر اف یا نصیرزاده را که به باغ آستانه متصل بود را نام برد.
بناهای تاریخی در محله چهار باغ:
یکی از بناهای تاریخی در این محله، کنسولگری آمریکا است که متعلق به 200 سال پیش می باشد. ساختمان داخلی کنسولگری به همراه ساختمان اصلی که در محل کار سر کنسول بوده در قسمت راست ساختمان قرار دارد. البته در مقابل ساختمان اصلی، ساختمانی با تعداد اتاق های متعددی وجود دارد که به احتمال زیاد محل اقامت سرکنسول و احتمالا کارکنان کنسولگری بودع است.
این ساختمان درسال 1322 توسط حاج آقا کوزه کنانی از امریکایی ها خریداری شد و بعد از فوت ایشان به هیئت مذهبی خمینی شهر فروخته شد.
از سایر خانه های قدیمی این محله می توان به خانه ترکمن ها که تخریب شد، خانه مجتهدزاده، حمام و مسجد شاه اشاره کرد.
منبع: https://arshinparvaz.com/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF
