سینوزیت؛ دلایل، علائم، پیشگیری و درمان

سینوس‌ها، فضاهایی خالی در استخوان‌های پشت صورت هستند. حفره بینی درست در پشت بینی قرار گرفته است. در هر دو سمت حفره بینی سینوس‌های بزرگ قرار دارند. یک ردیف از سینوس‌های کوچک نیز در پشت پل بینی قرار گرفته و دو سینوس بزرگ دیگر بالا و پشت بخش داخلی ابروها قرار دارند. سینوزیت به التهاب سینوس‌ها گفته می‌شود. این شرایط ممکن است با عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی مرتبط باشد، اما بروز آن به واسطه التهاب غیرعفونی (به عنوان مثال، آلرژی‌ها) نیز امکان‌پذیر است. سینوزیت می‌تواند حاد، کمتر از چهار هفته ادامه دارد، یا مزمن، 8 تا 12 هفته یا بیشتر ادامه دارد، باشد. سینوزیت حاد بسیار شایع است و هر ساله از هر 10 نفر، 1 نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
افراد مبتلا به آسم، فیبروز سیستیک و آلرژی‌ها، آن‌هایی که در گذشته شکستگی بینی را تجربه کرده‌اند و افرادی که با یک پره بینی (دیواره جداکننده بین سوراخ بینی) بدشکل به دنیا آمده‌اند، احتمال بیشتری دارد به سینوزیت مبتلا شوند. افراد مبتلا به دیابت یا آن‌هایی که از سیستم ایمنی ضعیف برخوردار هستند نیز در معرض خطر بیشتری برای عوارض سینوزیت قرار دارند.
 

دلایل

سینوس‌ها مخاط تولید می‌کنند که به پاکسازی بینی و حس بویایی کمک می‌کند. مخاط با کمک هزاران موی ریز به نام مژک (Cilium) که همانند یک تسمه نقاله عمل می‌کنند، از سینوس‌ها خارج شده و وارد حفره بینی می‌شود. ذرات خارجی و ارگانیزم‌های وارد شده به سینوس‌ها در مخاط گرفتار شده و به بینی باز می‌گردند. برای رسیدن به بینی، مخاط باید از حفره‌های کوچکی در استخوان‌های اطراف سینوس‌ها عبور کند.
سینوزیت به طور معمول طی سرماخوردگی، آنفلوانزا، یا برخی عفونت‌های ویروسی دیگر آغاز می‌شود. این شرایط موجب تورم غشا مخاطی بینی می‌شود. این می‌تواند به حفره‌ای که مخاط از طریق آن سینوس را ترک می‌کند، فشار آورد. بیشتر موارد سینوزیت به واسطه عفونت‌های ویروسی شکل می‌گیرند. با این وجود، در موارد کمی، یک عفونت باکتریایی می‌تواند زمینه ساز سینوزیت باشد. زمانی که سینوس با مخاط پر و از اکسیژن تهی می‌شود، مکانی ایده آل برای رشد باکتری‌ها شکل می‌گیرد. باکتری‌ها اغلب پیش‌تر در بینی حضور داشته، اما به دلیل کنترل ساختارهای دفاعی طبیعی بدن موجب عفونت نشده‌اند.
اگر ساختارهای دفاعی بدن (به عنوان مثال، مژک‌ها، تخلیه سینوس یا سیستم ایمنی) به درستی کار نکنند، باکتری‌ها می‌توانند موجب عفونت شوند. در موارد نادر، سینوزیت می‌تواند به واسطه یک عفونت قارچی شکل بگیرد. افرادی که به عفونت‌های سینوس قارچی مبتلا می‌شوند به طور معمول با مشکلات پزشکی دیگر که بر توانایی مبارزه با عفونت اثر می‌گذارند (به عنوان مثال، اچ‌آی‌وی، فیبروز سیستیک) مبتلا هستند.
سایر چیزهایی که بینی را ملتهب می‌کنند نیز می‌توانند موجب سینوزیت شوند. به عنوان مثال، تب یونجه، و آلرژی‌های دیگر احتمال ابتلا به سینوزیت را افزایش می‌دهند.
 

علائم و عوارض

علائم اصلی سینوزیت شامل صورت درد یا احساس فشار در این قسمت، احتقان، ترشح از بینی یا ترشح پشت بینی و کاهش توانایی بویای می‌شوند. محل درد به این که کدام سینوس یا سینوس‌ها تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، بستگی دارد. از علائم دیگر می‌توان به سردرد، بوی بد دهان، خستگی، و سرفه اشاره کرد.
عفونت سینوس‌های پایینی موجب دندان درد در آرواره بالایی و درد در ناحیه زیر چشم‌ها می‌شود، در شرایطی که عفونت در سینوس‌های بالایی موجب درد در ناحیه گیجگاه می‌شود. عفونت سینوس‌های کوچک بین چشم‌ها موجب احساس درد بین و پشت چشم‌ها می‌شود.
چرک زرد یا سبز رنگ ممکن است از بینی خارج شود، و امکان احساس بویی ناخوشایند وجود دارد. فرد مبتلا به سینوزیت به طور کلی احساس ناخوشی دارد و می‌تواند با تب خفیف مواجه باشد.
یک عفونت ویروسی با سینوزیت باکتریایی متفاوت است و به طور کلی در کمتر از 7 روز بهبود می‌یابد. اگر علائم برای بیش از 7 روز ادامه یابند، عفونت احتمالاً ماهیت باکتریایی دارد.
سینوزیت حاد به طور معمول دو هفته ادامه دارد. در افراد کمی، عفونت می‌تواند برای مدت زمان طولانی‌تر ادامه یابد. افرادی که بیش از 4 بار در سال به سینوزیت مبتلا می‌شوند، به عنوان افرادی که دارای سینوزیت حاد عودکننده هستند در نظر گرفته می‌شوند و باید به یک متخصص مراجعه کنند. زمانی که علائم بیش از 12 هفته ادامه می‌یابند، این شرایط سینوزیت مزمن نامیده می‌شود.
از جمله عوارض جدی سینوزیت می‌توان به آبسه‌ها و مننژیت (عفونت غشاهای اطراف سیستم عصبی مرکزی) اشاره کرد. در صورت مواجهه با علائم زیر در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید:
* سردرد شدید
* تغییر در وضعیت روانی
* تغییر در بینایی
* نشانه‌های عفونت شدیدتر (به عنوان مثال، تب بیش از 39 درجه سلسیوس)
 

درمان و پیشگیری

از آنجایی که بیشتر موارد سینوزیت به واسطه یک ویروس شکل می‌گیرند، پزشک ممکن است تنها ضد احتقان های خوراکی (به عنوان مثال، فنیل آفرین، سودوافدرین) یا موضعی (به عنوان مثال، اکسی‌متازولین، زایلومتازولین)، اسپری‌ها و شستشودهنده های بینی و داروهای ضد درد مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را برای کمک به تسکین علائم تجویز کند. اگر به بیماری قلبی، فشارخون بالا، بیماری تیروئید، دیابت، آب سیاه، یا مشکلات پروستات مبتلا هستید، یا اگر باردار هستید یا به نوزاد خود شیر می‌دهید، پیش از دریافت دارو با پزشک خود صحبت کنید.
اسپری‌های بینی نباید بیش از 3 تا 5 روز پشت سر هم استفاده شوند زیرا می‌توانند موجب احتقان دوباره شوند. تنفس بخار و استفاده از رطوبت سازهای سرد نیز ممکن است کمک کنند. افزودن اکالیپتوس و ضد احتقان های مبتنی بر منتول به آب گرم نیز ممکن است به بهبود شرایط کمک کند. اگرچه ضد احتقان ها برای بزرگسالان بی‌خطر هستند، اما برای کودکان توصیه نمی‌شوند.
اگر این اقدامات موجب بهبود علائم طی یک هفته (برای بزرگسالان) یا 10 تا 14 روز (برای کودکان) نشدند، یا در صورت تشدید علائم، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند. آنتی‌بیوتیک‌ها به طور معمول تجویز نمی‌شوند، زیرا سینوزیت حاد معمولاً ماهیت ویروسی دارد. در صورت نیاز به آنتی بیوتیک، دارو به طور معمول برای 10 تا 14 روز تجویز می‌شود. اگر عفونت حالت مزمن پیدا کند (بیش از سه ماه ادامه یابد) درمان با آنتی بیوتیک ممکن است برای مدت زمان طولانی‌تر، به طور معمول تا سه هفته، ادامه یابد. مصرف آنتی بیوتیک بر اساس تجویز پزشک حتی پس از از بین رفتن علائم اهمیت دارد. در غیر این صورت، باکتری می‌تواند به شکلی مقاوم‌تر نسبت به آنتی بیوتیک باز گردد.
برای سینوزیت مزمن، پزشک ممکن است یک کورتیکواستروئید را با یا بدون آنتی بیوتیک تجویز کند. پزشک ممکن است شستشو دهنده سالین و ضد احتقان ها را برای تسکین علائم تجویز کند.
اگر آلرژی‌ها دلیل سینوزیت مزمن باشند، آنتی‌هیستامین‌ها ممکن است تجویز شوند. برای افراد مبتلا به سینوزیت مزمن که به درمان واکنشی نشان نمی‌دهند، ممکن است عمل جراحی پیشنهاد شود.
روشی تضمینی برای پیشگیری از تمام دلایل سینوزیت وجود ندارد، اما شما می‌توانید میزان خطر عفونت‌های ویروسی را با شستشوی منظم و درست دست‌ها، پرهیز از سیگار، و کاهش مواجهه با مواردی که به آن‌ها آلرژی دارید، کاهش دهید.

---

منبع: عصرایران