جز زيبايي چيزي نديدم

اشاره‌ایی به مفهوم و معنای جمله رثای " ما رأيت الا جميلاً" حضرت زینب (سلام الله علیها) 

* در ابتدا بهتر است كه اين فرمايش حضرت زينب ـ سلام اللّه عليها ـ را ترجمه كنيم و بعد از آن ببينيم كه اين عبارت در كجا و به چه دليلي گفته شده است.
«ما رأيت الا جميلاً» يعني من به جز زيبايي چيزي نديدم و آنچه مشاهده كردم همگي زيبا بود.
پس از حادثه كربلا وقتي زن و فرزندان شهدا را، به همراه حضرت زينب به اسارت به نزد عبيدالله بن زياد بردند، او كه خود را پيروز اين نبرد مي ديد، براي اينكه زخم زباني به اهل بيت امام حسين ـ عليه السّلام ـ بزند رو به حضرت زينب ـ سلام اللّه عليها ـ كرد و گفت: خدا را شكر مي كنيم كه او شما را رسوا كرد و تكذيب نمود. حضرت هم در پاسخ، اين جمله معروف خود را به زبان آوردند كه « والله ما رأيت الا جميلاً»: آن چه براي ما اتفاق افتاد رسوايي نبود بلكه همه زيبا بود و در ادامه هم فرمودند: شهداي كربلا كساني بودند كه خداوند، شهادت را براي آنها انتخاب كرده بود، و در روز قيامت، تو را به همراه آن ها در يك جا جمع كند تا هر كدام دليل خود را بياوريد، و آن وقت خواهي ديد كه چه كسي پيروز است.
به طور كلي انسانهايي كه به روز قيامت اعتقاد ندارند و به دنبال پول و ثروت و مقام هستند و به دستورات خداوند گوش فرا نمي دهند، گمان مي كنند كه پيروزي، در زنده بودن و رسيدن به پول و مقام است، به همين دليل هم بود كه، ابن زياد خود را پيروز مي ديد چون توانسته بود امام حسين ـ عليه السّلام ـ و يارانش را به شهادت رسانده و اموالشان را غارت كند. امّا غافل از اين كه، پيروزي و رسيدن به سعادت در نزد خداوند، ‌انجام دادن دستوراتي است كه او براي ما انسانها معين فرموده، و هر كس از آن دستورات سرپيچي كند، در واقع شكست خورده، اگرچه به ثروت و مقامي هم برسد. در اين ميان، امام حسين ـ عليه السّلام ـ و اصحاب او بودند كه به فرمان الهي گوش فرا داده و به وظيفه اي كه برعهده آنها گذاشته شده بود به خوبي عمل نمودند، پس آنها بودند كه به پيروزي و سعادت رسيدند و مشخص است كه هيچ چيزي براي آنها شيرين تر و گواراتر و زيباتر از عمل به وظايف الهي نبود، و لذا حضرت زينب ـ سلام اللّه عليها ـ همه آنچه را كه اتفاق افتاده بود را زيبا دانستند چون تك تك وظايف خود را كه خداوند برعهده آنها نهاده بود، به بهترين وجه انجام دادند.
مي توان اين مسئله را به صورت ديگري نيز  بررسي و تحلیل نمود به اين  طریق كه: امام حسين ـ عليه السّلام ـ و اصحاب ايشان و نيز حضرت زينب، خداي متعال را در همه چيز و همه جا مي ديدند يعني در هر اتفاقي كه براي آنها رخ مي داد، خدا را در آن اتفاق و حادثه با چشم دل مشاهده مي كردند و فرقي هم نمي كرد كه آن اتفاق، آسان و خوشايند باشد يا سخت و مصيبت بار، ولي چون هدف خدا بود و در سختيها هم، خدا را مشاهده مي كردند و خود را به او نزديك مي ديدند، اين سختيها نيز براي آنها زيبا و گوارا بود و لذا حضرت فرمود همه آن مصيبت ها و حادثه هاي تلخ براي ما زيبا بود.   هر چه در عالم رخ می دهد تحقق آیات الهی و قوانین اوست . هر که از او تبعیت کند عزیز است ولو این که ظاهرا شکست بخورد و زیر دست و پا بیفتد و هر که نافرمانی او کند ذلیل است اگر چه صاحب مال و مقام باشد. پس به طور خلاصه بايد بگوييم كه هر كس كاري را به عنوان و ظيفه انجام دهد و يا در آن كار و يا اتفاق فقط خدا را مورد نظر داشته باشد آن كار و اتفاق براي او شيرين و زيباست و اين معنا و تفسير همان جمله معروف حضرت زينب ـ سلام الله عليها ـ است.(1)

تحلیل به زبان دیگر:

یکی از زیباترین و قوی‌ترین تعابیری که توسط زینب (س) در ماجرای کربلای امام حسین (ع) بیان شد، «ما رأیت الا جمیلا» است. به راستی این تعبیری است که امروزه پس از گذشت هزار و اندی سال، هیچ کسی نتواسنته است تبیین و مفهوم صحیحی از آن ارائه دهد و صرفاً نظرات شخصی و ذوقی در این باره مطرح شده است. این در حالی است که تبیین و مفهوم‌یابی این تعبیر حضرت از بزرگان دین که سال‌ها به مطالعه در این عرصه پرداخته‌اند، توقع زیادی نیست. به عبارت دیگر، نه تنها مردم آن زمان نفهمیدند که حضرت زینب (س) چه کلامی فرمودند، بلکه امروزه نیز به اوج قله کلام ایشان کسی دست نیافته است.

اینکه حضرت زینب (س) در کاخ دشمن و در آن فضای خاص که برادر و فرزندانشان را کشته شده دیدند، فرمودند «ما رأیت الا جمیلا»، با هیچ منطق و استدلالی قابل فهم نیست، جز با منطق نور و نگاه آسمانی به ابعاد مختلف ماجرای امام حسین (ع). نگاهی که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است و بیشتر به جنبه‌های دیگری چون کشتار، خون و شمشیر ... توجه شده است. ایشان با کلامی نورانی دشمن را در کاخ خود تحقیر کردند و چنان داغی بر دل بر آنان گذاشتند که بعد از گذشت هزار و اندی سال از گذشت آن ماجرا، همه از مجاهدت عزت‌مندانه آن حضرت می‌گویند و افتخار می‌کنند.

کلام حضرت زینب (س) در حقیقت توصیف نحوۀ حرکت دادن کاروانیان امام حسین (ع) است و این همان چیزی است که امروزه شیعه به آن نیاز دارد. شیعه باید می‌دانست که برای حسینی شدن باید چون کاروانیان حسینی روحیه اطاعت و تبعیت یعنی جا پای جای امام گذاشتن را یاد بگیرد، شیعه باید آنقدر رشد کند که در اندک زمان به عالی‌ترین جایگاه‌ها رسانده شود، همچنان که اصحاب امام حسین (ع) در 32 به اعلی‌علیین رسانده شدند. شیعیان و مومنان باید طوری رشد کنند که مصداق این جمله امام حسین (ع) یعنی «رأیهم رأیی و أمرهم أمری» قرار گیرند. به راستی چه توفیقی بالاتر از این وجود دارد؟

حضرت زینب (س) چه چیز دیدند که چنین فرمودند؟ ایشان دیدند که چگونه اصحاب در کاروانی با قالفه‌سالاری امام حسین (ع) رشد کردند، ایشان هنرنمایی امام (ع) را در تعلیم و تربیت اصحاب دیدند، ایشان نمود و ثمره تربیت اصحاب را در صحنه آزمون در عصر عاشورا دیدند که چگونه نزد امامشان درس پس دادند، اینجاست که باید گفت حضرت زینب (س) زیبایی را در بُعد مادی و دنیایی آن حادثه ندیدند و یقیناً زیبایی مدنظر ایشان متعلق به آسمانهاست.

به نظر می‌رسد این کلام حضرت زینب (س) باید به عنوان یک رمز و راز باقی می‌‌ماند و اصلاً شاید نباید این راز در طول تاریخ آشکار می‌‌شد، چراکه با گشایش این رمز، بسیاری از معارف شیعیان تبیین می‌شود. امروزه با گذشت زمان و با برپایی انقلاب اسلامی گویا راه آسمان به زمین بازتر از گذشته شده است و نور آسمان دارد تأثیر بر زمینیان می‌گذارد و به مرور این رمز را آشکار می‌سازد.

شاهدمان برای این کلام جریان «اربعین حسینی» است که چند سالی است رنگ و بوی دیگری نسبت به گذشته پیدا کرده است. در اربعین حسینی فضایی سرشار از نور، محبت، ایثار و عشق وجود دارد و به تبع همین مسئله، زیباترین رفتارها را از مردم شاهدیم، وقتی آدمی در راهپیمایی اربعین حسینی توفیق حضور پیدا می‌کند، نمی‌تواند کلامی به غیر از «ما رایت الا جمیلا» بر لب براند. به عبارت دیگر، در فضای اربعین است که باید این جمله حضرت زینب (س) را به عنوان رمز فهم عاشورا مورد توجه قرار دهیم.

وقتی با چنین نگاهی یعنی از پنجره «ما رأیت الا جمیلا» به ماجرای عاشورا می‌نگریم، برکات و ثمرات زیادی نصیبمان می‌شود و این هنر حضرت زینب (س) است که کلید مرجع ورود مؤمنان و شیعیان به تفکر و درک ماجرای عاشورا را بیان فرمودند.(2)

(1)منابع جهت مطالعه بيشتر: حماسه حسيني، شهيد مطهري، انتشارات صدرا.امام سجاد (خطاب به حضرت زينب ـ سلام اللّه عليها ـ): تو بحمدالله، عالمي هستي كه معلمي نداشته اي (يعني علم تو علمي است كه از جانب خدا به تو عنايت شده است). الاحتجاج، طبرسي، ج 2، ص 305، نشر مرتضي، مشهد

«شیعه نیوز» به نقل از خبر حوزه، مرکز مطالعات وپاسخگویی به شبهات،

(2)باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»: امیرمحسن شیخان

باسلام،

خدا آخر و عاقبتمان را بخیر کند که اگر قرار باشد جواب این همه ظلم و سیاهی را بدهیم چه آبرویی از همگیمان خواهد رفت. تصورش هم وحشتناک است. الهی العفو.