بنام خدا

سندی قرآنی بر پذیرش قطعی توبه از سوی خدا

قبول توبه‏ واقعى، قطعى است، زیرا نمى‏‌توان باور کرد که ما به امر خدا توبه کنیم اما او نپذیرد. «هوالّذى یقبل التوبة عن عباده» اما توبه واقعی شرایطی دارد که باید رعایت شود.

خداوند در آیات ۵۹ و ۶۰ سوره مبارکه مریم به جانشینان ناصالح و ناشایسته اشاره کرده که نمازشان را ضایع کرده، از هوس‌ها پیروی کرده‌اند و خدا آنان را کیفر خواهد کرد. سپس توبه کنندگان را از این افراد جدا کرده و آنها را به بهشت وعده می‌دهد.

متن آیه

فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُواْ الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُواْ الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیّاً(۵۹)
إِلَّا مَن تَابَ وَ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحاً فَأُوْلَئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَ لَایُظْلَمُونَ شَیْئاً(۶۰)

ترجمه

آنگاه پس از آنان، جانشینان بد و ناشایسته‏‌اى آمدند که نماز را ضایع کردند و هوس‌ها را پیروى کردند. پس به زودى (کیفر) گمراهى خود را خواهند دید.(۵۹)
مگر کسى که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته انجام دهد، پس آنها داخل بهشت مى‏‌شوند و به هیچ وجه مورد ستم قرار نمى‏‌گیرند (و از پاداششان کاسته نمى‌‏شود).(۶۰)

«خَلَف»، فرزند صالح را گویند و «خَلْف» فرزند ناصالح است. کلمه‏ «غَىّ» در مقابل رشد است. «قد تبیّن الرّشد من الغَىّ»(بقره، ۲۵۶)

ضایع کردن نماز، غیر از نخواندن و ترک آن است. کسى که نماز مى‏‌خواند، ولى بدون رعایت شرایط آن یا با تأخیر، چنین کسى نماز را ضایع کرده و آن را سبک شمرده است.(بحار، ج‏۱۱، ص‏۷۲)

در روایتى مى‏‌خوانیم: همین که حضرت رسول‏ صلى الله علیه وآله این آیه را تلاوت مى‏‌فرمودند، منقلب شده، فرمودند: بعد از ۶۰ سال، گروهى نماز را ضایع خواهند کرد.(تفسیر نمونه) اگر این سخن در اوایل سال اوّل هجرى گفته شده باشد، سال ۶۰ همان سال شهادت امام حسین علیه‌السلام و سال به قدرت رسیدن یزید است.

توبه در قرآن‏

معمولاً قرآن کریم بدنبال آیات عذاب، جمله‏ «الاّالّذین تابوا» یا جمله‏ «الاّ من تاب» را آورده تا بگوید: راه اصلاح، هرگز بر کسى بسته نیست.

توبه، واجب است. زیرا فرمان خداوند است. «توبوا الى اللّه»(تحریم، ۸)

قبول توبه‏ واقعى قطعى است، زیرا نمى‏‌توان باور کرد که ما به امر او توبه کنیم ولى او نپذیرد. «هوالّذى یقبل التوبة عن عباده»(شورى، ۲۵)، «هوالتّواب الرحیم»(بقره، ۳۷)

خداوند هم توبه را مى‏‌پذیرد و هم کسانى را که بسیار توبه مى‏‌کنند دوست دارد. «یحبّ التّوابین»(بقره، ۲۲۲)

توبه، باید با عمل نیک و جبران گناهان همراه باشد. «تاب و عمل صالحا»(فرقان، ۷۱)، «تاب من بعده و اصلح»(انعام، ۵۴)، «تابوا واصلحوا و بیّنوا»(بقره، ۱۶۰)

توبه، رمز رستگارى است. «توبوا ... لعلکم تفلحون»(نور، ۳۱)

توبه، وسیله‏ تبدیل سیئات به حسنات است. «الاّ من تاب و عمل صالحاً فاولئک یبدّل اللّه سیئاتهم حسنات»(فرقان، ۷۰)

توبه، سبب نزول باران است. «توبوا ... یرسل السماء»(هود، ۵۲)

توبه، سبب رزق نیکو است. «توبوا الیه یمتّعکم متاعاً حسنا»(هود، ۳)

توبه در هنگام دیدن آثار مرگ و عذاب پذیرفته نمى‏‌شود. «حتّى اذا حضر احدهم الموت قال انّى تبت الان»(نساء، ۱۸)

خداوند علاوه بر قبول توبه، لطف ویژه نیز دارد. «هو التّواب الرحیم»(بقره، ۳۷) «ثمّ تاب و اصلح فانّه غفور رحیم»(انعام، ۵۴)، «ثمّ تاب علیهم انّه بهم رؤف رحیم»(توبه، ۱۱۷) «الاّ مَن تاب و آمن و عمل صالحا فاولئک یدخلون الجنّة»(مریم، ۶۰) «ثمّ توبوا الیه ان ربّى رحیم ودود»(هود، ۹۰) در این آیات در کنار توبه به مسئله رحمت و رأفت و محبّت الهى اشاره شده است.

قرآن ترک توبه را ظلم و هلاکت دانسته است. «و من لم یتب فاولئک هم الظالمون»(حجرات، ۱۱) «ثم لم یتوبوا فلهم عذاب جهنّم»(بروج، ۱۰)

پیام‌های آیات ۵۹ و ۶۰ سوره مریم

گاهى فرزندان و نسل آینده، زحمت‌‏هاى پدران را تباه مى‏‌کنند. (گاهى از خوبان، نسل نا اهل پیدا مى‏‌شود) «خَلْف اضاعوا الصلوة»

نماز محور دین است. (براى نشان دادن چهره‏ نسلى به نسل دیگر، ضایع کردن نماز آنان را نشان مى‏‌دهد) «فخلف خَلْف اضاعوا الصلوة»

نماز، سدّى است میان انسان و شهوت‏‌ها و اگر این سدّ شکسته شود، پیروى از شهوت‏‌ها براى انسان آسان مى‏‌شود. «اضاعوا الصلوة واتّبعوا الشهوات»

کسى که از رابطه با خدا (نماز) جدا شد، به شهوات پیوند مى‏‌خورد. «اضاعوا الصلوة واتّبعوا الشهوات»

رونق یافتن شهوات، غىّ و گمراهى است. «واتّبعوا الشهوات... یلقون غیّا»

کیفر ضایع کردن نماز، سردرگمى است. «یلقون غیّا» (رشد واقعى در سایه‏ى معنویّت است)

سرنوشت ملت‏‌ها به دست خود آنهاست «اضاعوا... یلقون... الاّ من تاب...»

توبه، یک تحول است نه تظاهر. «تاب و امن و عمل صالحاً»

شرط رستگارى و ورود به بهشت، توبه، ایمان و عمل صالح است. «تاب و آمن و عمل صالحا... یدخلون الجنّة»

منابع :

 خبرگزاری فارس

پایگاه تبیان،بخش اخلاق و عرفان اسلامی