بنام خدا
شهید دلواری در گفتار مقام معظم رهبری
رئیسعلی دلواری، قهرمان مقاومت و مبارزه با استعمار
«رئیسعلی دلواری» قهرمان مبارزه با استعمار انگلیس است و ملت ایران همانند شهید «رئیسعلی دلواری» که در مقابل انگلیس ایستادگی کرد، امروز در برابر قدرت‌های متجاوز به سرکردگی آمریکا ایستاده است.
«نام سردار مؤمن و شجاعی مثل شهید «رئیسعلی دلواری» از نامهائی است که همیشه دل‌های مؤمن را که آشنائی به وضع او و مبارزات او داشتهاند، در سراسر این کشور به خود جذب میکرده است. و خدا را شاکریم که بعد از پیروزی انقلاب، این نامی که سعی میشد پنهان بماند و این چهره ناشناخته بماند، بر سر زبان‌ها افتاد؛ او را شناختند، شخصیت او را ستودند.»[1]
«ما یاد رئیسعلی دلواری را از این جهت گرامی می‌داریم که این مرد شجاع، در راه اعتقاد دینی خود، تنها و در غربت با دشمنان جنگید؛ این برای ما چیز بسیار باارزشی است... در آن روزگاری که ملت ایران همه در خواب بودند جز عده‌ی بسیار کمی در گوشه و کنارهای کشور و بیگانگان از این غفلت مردم سوءاستفاده می‌کردند و دشمن بر مناطق مختلفی از کشور عزیز ما تسلط پیدا کرده بود؛ در هر گوشه‌ای از این کشور، مردان شجاعی پیدا شدند که به حکم دین، جهاد را بر خودشان واجب دانستند و فکر نکردند که با غربت و دست خالی نمی‌شود کاری را انجام داد؛ مردان خدا این گونه‌اند.
یکی از این افراد، همین رئیسعلی شماست؛ که رئیسعلی ملت ایران است؛ اگرچه متعلق به دلوار است. یک مرد جوان، در همین سنین جوانیِ شما جوانان، در مقابل انگلیسی‌ها ایستادگی کرد. البته امروز با آن روز خیلی فرق کرده است؛ امروز همه‌ی ملت ایران در مقابل قدرت‌های متجاوز ایستاده‌اند؛»[2]
این جملات رهبری کاشف از یک شخصیت بزرگ تاریخ است که داستان حماسه‌هایش در جنوب ایران بیشتر شناخته شده است. رئیسعلی دلواری فقط بخشی از تاریخ نبود، بلکه در بدترین اوضاع ایران بهترین اقدامات را در جهت حفظ خاک وطن و حفظ ارزش‌ها انجام داد که او را به یک قهرمان ملی و الگوی مقاومتی تبدیل کرده است. برای آنکه عمق دلیری دلواری را دریابیم، باید بخش‌هایی از تاریخ زندگی او را ورق بزنیم؛
از مشروطه‌خواهی تا ایستادن مقابل انگلیس
با شروع نهضت مشروطیت، رئیسعلی در حالی که ۲۵ سال بیشتر نداشت از جمله پیشگامان مشروطه‌خواه در جنوب ایران شد و همکاری نزدیکی با محافل انقلابی و عناصر مشروطه‌طلب در بوشهر، تنگستان و دشتی آغاز کرد.
او با همراهی دیگر مشروطه‌خواهان بوشهر را از حاکمیت استبداد قاجاریه خارج کرد. رئیسعلی در دوران دیکتاتوری محمدعلی شاه قاجار علیه حکومت وی در جنوب دست به اسلحه برد و در سال ۱۲۸۷ هجری شمسی به درخواست ملاعلی تنگستانی و سیدمرتضی مجتهد اهرمی که مخالف استبداد محمدعلی شاه قاجار بود، بوشهر را از سلطه عمال شاه قاجار آزاد کرد و حدود ۹ ماه شهر را در کنترل داشت.
با تصرف گمرک بوشهر که در اجاره انگلیسی‌ها بود، نیروهای این کشور به دخالت نظامی در منطقه پرداختند و جنگ و گریزی آغاز شد که تا سال‌های جنگ اول جهانی ادامه یافت. در کشاکش جنگ، با وقوع انقلاب بلشویکی و خروج نظامیان روسی از ایران، انگلیسی‌ها تعرضات خود را به سمت شمال گسترش دادند. در همین حال تنگستانی‌ها نیز به حملات خود علیه انگلیسی‌ها شدت بخشیدند.
تطمیع و تهدید انگلیسی‌ها و پاسخ رئیس علی
با اشغال بوشهر توسط انگلیسی‌ها، رئیـس عـلی به مقابله پرداخت و با درگیری پراکنده و شبیخون مکرر به نیروی دشمن، مانع از انـجام بـرنامه‌های آنـان گردید. انگلیسی‌ها که کانون خطر را دلوار و سرسخت‌ترین دشمن خود را رئیس علی می‌دانستند، تلاش نمودند بـا تـطمیع وی را جذب و سیاست همیشگی خود را در خنثی نمودن خطرات از طریق تطمیع پیش ببرند، عده‌ای را نزد رئیس علی فرستادند و اعلام داشتند که انگلیسی‌ها وعـده دادنـد در صـورت اختیار بی‌طرفی و خودداری از قیام علیه قوای انگلیس، چهل هزار پوند به او بپردازند. رئیس عـلی بـا صـراحت پاسخ داد: «چگونه بی‌طرفی اختیار کنم، درحالی‌که استقلال ایران در معرض خطر جدی قـرار گـرفته است؟!»
پاسخ قاطع رئیس علی که نشان از ایـمان، آگـاهی، استقلال و احساس مسؤولیت او داشت، بـاعث خـشم فرماندهان انـگلیسی گـردید و نـامهء تهدیدآمیزی از طرف مقامات انگلیسی به رئیـس عـلی نگاشته شد که در آن اعلام شده بود: «چنانچه بر ضد دولت انگلیس قـیام و اقـدام کنید، مبادرت به جنگ می‌نماییم.در ایـن صورت خانه‌های‌تان ویران و نـخیلات‌تان را قـطع خواهیم کرد.»؛ رئیس علی در پاسـخ نـوشت: «خانه‌ی ما کوه است و انهدام و تخریب آن‌ها خارج از حیطه قدرت و امکان امپراتوری بـریتانیای کـبیر است. در صورتی که آن دولت اقدام بـه جـنگ نـماید، تا آخرین حـد امـکان مقاومت خواهم کرد.»
تاکتیک‌های رزمی رئیس علی دلواری
علیرغم عدم آموزش کلاسیک نظامی و صرفا فراگیری آموزش‌های مرسوم مـحلی،رئیـس عـلی دلواری از استعداد و نبوغ بالای رزمی برخوردار بود.این مـوضوع یـقینا علاوه بر ایمان و اراده قوی و روحیه عالی وی، حکایت از آمادگی جسمی و توانایی‌های بدنی او نیز داشت.
یکی از خصوصیات و تاکتیک‌های رزمی رئیس علی را می‌توان اجـرای عملیات شبیخون به دشمن به خاطر عدم آشنایی کامل انگلیسی‌ها با مـحیط و عـوارض طبیعی منطقه عملیات عنوان کرد که با قلع‌وقمع مقرهای دشمن همراه بـوده اسـت.
رعایت اصول انسانی حتی در برابر متجاوز
شهید دلواری مقید به رعایت اصول اخلاقی و انسانی در جنگ بود؛ گرچه دشمن در جنگی نا‌برابر قرار داشت اما او خود را ملزم به حفظ ارزش ها می‌دانست.
دستور تقدم در کشتار افراد انگلیسی و تلاش در آسیب‌رسانی کمتر به افراد هندی یکی از نمونه‌های بارز این موضوع است. رئیس علی معتقد بود که افراد هندی به دلیل مستعمره بودن کشورشان تحت سیطره انـگلیسی‌ها بـوده و حضورشان در میدان‌های جنگ از روی اجبار و اکراه است، لذا دستور داده بود که حتی الامکان از کشتن آنان خودداری شود و مجاهدین، هدف خود را نابودی افراد انگلیسی قـرار دهـند.
همچنین بـرخورد جوانمرمدانه رئیس علی با اسراء و زخمی‌های دشمن زبانزدی خاص‌وعام بود. این روحیه در همه مجاهدین خصوصا سران نهضت وجود داشت، ولیکن رئیس علی در این خـصوص از رادمـنشی ویژه‌ای برخوردار بود.
پی نوشت‌ها:
[1]بیانات در دیدار مردم بوشهر؛ ۱۳۸۹/۰۴/۰۵
[2]بیانات در دیدار مردم بخش دلوار بوشهر؛ ۱۳۷۰/۱۰/۱۳
منابع:
مقاله "رئیس علی، جلوه دار قیام" به قلم سید علی موسوی نژاد که در شماره 52 مجله "شاهد یاران" منتشر شده است.
