در منابع دینی استمرار غسل جمعه و مقید بودن بر آن از عوامل سالم ماندن جسم در قبر شمرده شده است، چنانچه در روایتی پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: هر کس موفق شود چهل جمعه پشت سر هم غسل کند بدنش در قبر متلاشی نشده و نخواهد پوسید.
یکی از موضوعاتی که همه ما کم و بیش داستان و مسائلی را پیرامونش شنیده‌ایم، بحث سالم ماندن بدن جسمانی عده‌ای از اموات در قبر بوده که پس از سالیان سال سالم مانده و پوسیده نشده اند. اگر بخواهیم از این موارد نامی برده و یادآور شویم می توانیم از پیکر مطهر آیت الله سید کاظم حسینی قزوینی که پس از 17 سال سالم ماند و امثال آن‌ها یاد کنیم.
غسل ارتماسی می بایست حتما در استخر و حوض و مانند آن باشد بنابراین زیر دوش حمام یا با شیلنگ آب نمی توان غسل ارتماسی انجام داد.
شاید بدن انسان پس از مرگش بپوسد یا سالم بماند، فی حد نفسه، فضیلت یا نقصان انسان نباشد. اما اتفاقات این چنینی در حقیقت صحنه هایی از قدرت و توانایی خداوند را نشان می دهد به طوری که همان گونه که خداوند به اسباب ظاهری و آشنای ما می تواند هستی را مدیریت کند و برخی از چیزها را به انجماد از پوسیدگی حفظ کند می تواند از راه اسباب دیگری که برای ما معلوم نیست همان عمل را انجام دهد، چرا که هیچ امری از دایره قدرت خداوندی بیرون نیست. چنانچه در این امر روایتی از پیامبر(صلی الله و علیه وآله) نقل شده: «من اغتسل غسل الجمعة اربعین جمعة لم یتفسخ بدنه فی القبر»؛ «پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله):هر کس موفق شود چهل جمعه پشت سر هم غسل کند بدنش در قبر متلاشی نشده و نخواهد پوسید.»[1]
بیشتر بخوانیم:
وقت غسل جمعه
آیا انجام غسل جمعه در شب جمعه، صحیح است؟
فضيلت روز جمعه و غسل آن
پیشنهادات معنوی برای روز جمعه |
و در جایی دیگر در اهمیت این امر مستحب می‌فرماید: «هیچگاه غسل جمعه را ترک نکن، هر چند ناچار باشی از پول غذا و خوراک خود صرفه جویی کرده و برای غسل خرج کنی؛ زیرا غسل جمعه یکی از بزرگ‌ترین و برترین کارهای مستحب است.»[2] و
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) هرگاه می‌خواست کسی را سرزنش کند می‌فرمود: «تو حتّی از کسی که غسل روز جمعه را ترک می‌کند ناتوان‌تری.»[3]
پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله):هر کس موفق شود چهل جمعه پشت سر هم غسل کند بدنش در قبر متلاشی نشده و نخواهد پوسید
در حقیقت باید باور داشته باشیم در عالم رموزی هست که این توانایی را دارند که اتفاقات متداول در عالم را تغییر داده به طوری که حساب و کتاب‌های ظاهری عالم را البته به اذن خداوند متحول کنند.
در روایات یکی از امور و اسباب غیر مادی که برای سالم ماندن جسم در عالم قبر بیان شده، غسل جمعه است. در واقع غُسل جمعه از مهم‌ترین غسل‌های مستحبی است که در به جا آوردن آن در روز جمعه تأکید شده تا حدی که برخی فقیهان در قرون گذشته آن را واجب دانسته‌اند.[4]
شاید سرّ این تأکید را بتوان در این دانست که
نوعی اتّصال بین جسد و روح است که بعد از مرگ این انقطاع و جدایی بسیار سخت و گاهاً نشدنی است و با تدابیر این چنین می توان این اتصال و برقراری را حفظ کرد.
قضای غسل جمعه را هم می‌توان به جا آورد
وقت غسل جمعه از اذان صبح روز جمعه است تا ظهر، اگر در این زمان انجام نشود می توان در روز شنبه (به قصد قضا) یا در روز پنجشنبه (عصر پنج شنبه یا بعد از غروب آفتاب در صورتی که احتمال قابل توجهی بدهد روز جمعه موفق به غسل کردن نمی شود) آن را بجا آورد؛ البته
شب جمعه یا بعد از اذان ظهر روز جمعه تا روز شنبه نیز می توان غسل جمعه را به نیت ما فی الذمه بجا آورد.
کیفیت انجام غسل جمعه
کیفیت انجام غسل جمعه مثل دیگر غسل ها به دو گونه ترتیبی و ارتماسی انجام می‌شود.
غسل ارتماسی زمانی است که بدن را به یکباره به نیت غسل کردن در آب فرو می بریم. در این غسل ترتیب وجود ندارد اما تمام نقاط بدن باید خیس شود.این نوع از غسل می بایست حتما در استخر و حوض و مانند آن باشد بنابراین زیر دوش حمام یا با شلنگ آب نمی توان غسل ارتماسی انجام داد.
در غسل ترتيبي بايد با نيّت غسل، اول سر و گردن، بعد سمت راست بعد سمت چپ بدن را بشويد.
پی نوشت:
1- پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه
2- مجلسی، بحار الأنوار، ج۱۸، ص۱۲۹.
3- علل الشرایع، ج۲، ص۲۸۵.
4- الهدایة، ص۱۰۲؛ المقنع، ص۱۴۴.
