گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، جمهوری اسلامی ایران به لحاظ دارا بودن جمعیت زیاد جوان مجرد هم در معرض فرصت است و هم تهدید. یک الگوی ازدواج آسان که در این سال‌ها با موافقت‌ها و مخالفت‌های گوناگونی همراه بوده ازدواج دانشجویی است. براساس پژوهشی از سجاد لطفی پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق(علیه‌السلام) به بررسی ارزیابی میزان موفقیت و شکست ازدواج دانشجویی پرداخته‌ایم.
حکومت‌ها و دولت‌ها باید پاسخ‌گو و تسهیل‌گر نیازهای اولیه شهروندان‌شان باشند؛ نیازهایی همچون تشکیل خانواده، تهیه مسکن، اشتغال - که تمهیدگر نیازهای اولیه دیگری چون خوراک و پوشاک است. درصورتی‌که خانواده‌ها سالم باشند و کارکردهای خود را ایفا نمایند، جامعه هم سالم خواهد بود.
تشکیل خانواده با امری شرعی و قانونی به نام ازدواج رخ می‌دهد. این امر در زمان‌های گوناگون و میان ملل مختلف به اشکال متنوعی صورت می‌گرفته است که البته شرع مقدس اسلام رسمیت این نوع خانواده‌ها را پذیرفته است.
در جمهوری اسلامی ایران، ازدواج جوانان یکی از مسائل روز است که از مسئله و آسیب فراتر رفته و تقریباً به یک بحران تبدیل شده است؛ در اثر عواملی همچون «تأخیر در ازدواج و بالارفتن سن جوانان» و نیز «افزایش نارضایتی‌های زوجین جوان و وقوع طلاق»، اکنون حدود میلیون‌ها مجرد در کشور وجود دارد که می‌تواند آینده کشور را با مسائل و بحران‌های عدیده‌ی دیگری همچون «افزایش آسیب‌های اجتماعی و جنسی»، «تزلزل نهاد خانواده»، «کاهش جمعیت» و... روبه‌رو سازد.
خط‌مشی‌گذاران و مسئولان تصمیم‌گیر و مجری در این‌باره، به طرح‌ها و اقداماتی دست یازیده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به خط‌مشی «ازدواج دانشجویی» پرداخت.
این طرح که حدود دو دهه قبل ارائه شد و تا کنون ادامه یافته، خصوصیاتی داشت از جمله اینکه زوجین یا یکی از آن‌ها، دانشجو باشند و با جشنی ساده و به صورت جمعی، جوانان و خانواده‌ها را تشویق به آسان‌گیری ازدواج می‌نمودند و با اهدای هدایا و تمهید یک سفر زیارتی مشهد مقدس و برگزاری سلسله جلساتی آموزشی و مهارتی، زمینه‌ساز تحکیم خانواده و تشویق دیگر جوانان به امر ازدواج به‌هنگام و در سنین پایین می‌شدند.
درحال حاضر حدود 5 میلیون دانشجو در کشور وجود دارد؛ بنابراین می‌توان بر روی این قشر سرمایه‌گذاری خوبی برای تشکیل خانواده و ازدواج آسان انجام داد. دانشگاه می‌تواند تحت نظارت مسئولانی خیرخواه و مشاورانی متخصص، محلی مناسب برای همسان‌گزینی باشد و معضل افزایش سن ازدواج، بالا رفتن تعداد جوانان مجرد و نیز آمار در حال رشد طلاق را تا حد قابل قبولی کاهش دهد.
حال سؤال اینجاست که این طرح که در مباحث سیاست‌گذاری عمومی، عنوان خط‌مشی بر آن نهاده می‌شود تا چه اندازه موفق عمل نموده است؟
ازدواج دانشجویی
اصطلاح ازدواج دانشجویی نخستین بار از سوی یکی از استادان دانشگاه تهران پیشنهاد شد و اولین جشن ازدواج در زمستان سال 1376 با کمک نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه شهید بهشتی و با شرکت 60 زوج از دانشجویان این دانشگاه برگزار شد.
این رویکرد در سال‌های بعد در سایه پیام مقام معظم رهبری، حمایت نهادهای مختلف و هدایای بخش‌های مختلف دولتی و تبلیغات رسانه‌ها – به‌ویژه صداوسیما- به تدریج با اشتیاق بیشتری روبه‌رو شد؛ به‌گونه‌ای که شمار ازدواج‌های دانشجویی در سال 1378 به هزار و سال 1381 به چهار هزار مورد و سال 1385 به حدود 48 هزار زوج رسید.
طرح ازدواج دانشجویی بدین شرح است: «زوجینی که حداقل یکی از آن‌ها باید دانشجو باشد پس از عقد رسمی می‌توانند در پایگاه اینترنتی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در ازدواج دانشجویی ثبت‌نام نمایند. پس از گذشت زمانی، از ستاد ازدواج دانشجویی با دانشجو تماس می‌گیرند تا به همراه همسر خود در یک کارگاه آموزشی دو تا سه ساعتِ در شهر خود شرکت نمایند؛ این کارگاه با حضور اساتید روان‌شناسی و اخلاق و آموزش مواردی مانند تعامل بعد از ازدواج و نکات لازم برای پایداری نظام خانواده، تشکیل می‌شود.
پس از آن زوجین به فراخور زمانی به یک سفر زیارتی چهار روزه به مشهد مقدس در قالب طرح همسفر تا بهشت فرستاده می‌شوند. استقرار آن‌ها در یکی از هتل‌های مشهد است و زوجین می‌توانند از مشاورینی که در هتل در ساعات معینی حضور می‌یابند، بهره بگیرند و ستاد نیز برای آنان یک همایش ترتیب می‌دهد که در آن ابتدا برنامه آموزش ارتباطات خانوادگی و آیین همسرداری با حضور کارشناسان و استادان حوزه ازدواج و خانواده انجام می‌گیرد و سپس به صورت تفکیک شده، آموزش مهارت‌های جنسی به مخاطبان داده می‌شود.» همان‌گونه که اعلام گردید، عملاً ازدواج دانشجویی به مراحل پس از عقد رسمی مرتبط می‌گردد و ارتباطی با دانشجویان مجرد و همسرگزینی ندارد.
