یکی، رنگدانه‌هایی است که به کیفیت مواد غذایی مربوط می‌شود که البته جای نگرانی ندارد و با مسواک و بعضی خمیردندان‌ها ممکن است برداشته شود. دوم، پلاک میکروبی است که عبارت است از لایه‌ای که روی دندان‌ها می‌نشیند و با چشم عادی تشخیص داده نمی‌شود.
سومین لایه همان مشکلی است که به آن جرم می‌گوییم. جرم دارای حجم است و با چشم قابل رویت است. پلاک میکروبی قابل تمیز کردن ازروی دندان به صورت صد درصد نیست وضرری هم ندارد.
بخشی از آب مصرفی ما مخلوط شده با آب چاه است. این نوع آب، دارای املاح است. املاح کمک می‌کند به تشکیل جرم. بزاق دهان افراد با هم فرق می‌کند. در بعضی‌ها، جرم تشکیل می‌شود و در بعضی‌ها جرم تشکیل نمی‌شود. بنابراین املاح موجود در آب، غذا و ترکیب بزاق دهان در تشکیل جرم نقش دارند.
البته در افراد مختلف فرق می‌کند. معمولا افراد به طور متوسط هر شش ماه تا یک سال باید توسط دندانپزشک معاینه شوند. گاه در محل‌هایی جرم تجمع می‌کند بخصوص در شش دندان قدامی پایینی در ناحیه خلفی زبان یعنی پشت دندان، بیشترین محل تجمع جرم است و قابل رویت توسط فرد نیست. البته برخی افراد اگر سال‌ها جرمگیری نکنند، جرم دندان نخواهند داشت. افرادی که در معرض تشکیل جرم هستند، هر شش ماه یا حداکثر یک سال یک‌بار باید توسط دندانپز شک جرمگیری انجام دهند.
در خصوص این پرسش که آیا جرم دندان، قابل جدا شدن است، باید گفت: خیر، جرم حجم فیزیکی دارد و با مسواک زدن قابل جداشدن نیست.
اما باید بپرسیم در اینجا که اگر کسی 48 ساعت مسواک نزند چه حالتی ایجاد می شود. در این باره باید گفت، لثه حالت التهاب و قرمز رنگی پیدا می‌کند. این در حالی است که لثه به طور طبیعی صورتی کمرنگ است و بافت آن به صورت پوست پرتقالی است. التهاب لثه موجب می‌شود، استخوانی که دندان را داخل لثه نگه می‌دارد، شروع به تحلیل رفتن کند. دندان داخل حفره استخوانی لق می‌شود. در این حالت حتی می‌توان دندان را با انبر فشاری از دهان خارج کرد؛ بنابراین، به افراد توصیه می‌شود مراقب جرم دندان باشند. این باور غلط است که جرمگیری به دندان آسیب می‌رساند، اما جرمگیری فقط باید توسط افراد متخصص و آموزش دیده در این زمینه انجام شود.
جرمگیری یا به صورت دستی یا با فشارهای دست دندانپزشک انجام می‌شود. البته با استفاده از وسایل خاص یا با کمک وسایل الکتریکی با ایجاد نوسان‌های اولترا سونیکی جرم را از دندان جدا می‌کنند. اگر جرمگیری توسط افراد غیرمتخصص انجام شود به مینای دندان آسیب وخش وارد می‌کند و تجمع میکروبی در محل بیشتر می‌شود.
موادی که در بازار عرضه می‌شود، موادی هستند که باعث خراش دندان می‌شوند. استفاده از مواد زبر و مسواک زبر در طولانی‌مدت موجب سایش مینای دندان می‌شود.
رادیو سلامت
