دریافت مهریه زن در ادارات ثبت
در حال حاضر زن برای گرفتن مهریه خود باید ابتدائا به دفترخانه رسمی ازدواج مراجعه نموده و درخواست صدور اجراییه مهریه نماید.وبراساس مقررات فعلی مراجعه به دادگاه برای مطالبه مهریه در مرحله بعد قرار دارد.
اولین قدم برای دریافت مهریه
نکات مهم در دریافت مهریه از طریق ادارات ثبت
برای این کار زوجه یا وکیل وی باید تقاضای کتبی خود را به دفترخانه ازدواج مربوطه بدهد و تقاضای صدور اجراییه نماید. (در نتیجه اگر سند ازدواج در دفتر خانه ثبت نشده باشد ورسمی نباشد امکان مطالبه از طریق اداره میسر نیست.در صورتیکه مهریه ،ملک ،آپارتمان و زمین باشد زوجه باید در خواست توقیف اموال و در صورت لزوم درخواست ممنوع الخروجی زوج را به دفترخانه رسمی ازدواج تقدیم نماید.
بعد از صدور اجرائیه ، دفترخانه آن را به اداره ثبت منطقه ارسال میکند و بعد از ابلاغ به زوج و تشکیل پرونده ،اگر زوج دارای اموالی باشد توقیف میگردد. اموال زوج میتواند شامل خودرو، ملک ،حقوق، یا طلب زوج از شخصی باشد. ملک وآپارتمان حتی اگر مشاعی باشد وشوهر دارای شریک در آن باشد ، به شرط ثبت در اداره ثبت اسناد و املاک قابل توقیف هست.
در حال حاضر مطالبه مهریه ازطریق اداره ثبت سریعتر وکم هزینه تر نسبت به دادگاه میباشد.
در صورتیکه مهریه ازقبیل سفر های زیارتی یا وجه نقد باشد قیمت آن به نرخ روز محاسبه و پرداخت میشود.
زوجه نمیتواند به طور همزمان هم ازاداره ثبت وهم ازدادگاه مطالبه مهریه نماید در نتیجه در ابتدا باید به اداره ثبت مراجعه نماید ودرصورت عدم گرفتن نتیجه به دادگاه مراجعه کند.
نکته مهم این است که از طریق اجرای ثبت نمیتوان شوهر را به دلیل عدم پرداخت مهریه زندانی و حبس نمود و حکم جلب زوج را گرفت.
زن به جای طلب مهریه از شوهرش خودرو او را مصادره کرد
اموال غیر قابل توقیف مرد
زن نمیتواند این اموال را توقیف کند
اموالی که به به هیچ عنوان قابل توقیف نیستند و در اصطلاح مستثنیات دین هستند (به استناد ماده 61 آیین نامه مفاد اسناد رسمی) :
منزل مسکونی که عرفاً در شأن مدیون در حالت اعسار او باشد.
اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری مدیون و افراد تحت تکفل وی لازم است.
آذوقه موجود به قدر احتیاج مدیون و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره میشود.
کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها
وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
تلفن مورد نیاز مدیون
مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت میشود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.
نکته قابل توجه :
لازم به ذکر است که خودرو متعلق به زوج جز مستثنیات دین نمی باشد و خانم می تواند خودرو متعلق به زوج را توقیف کند البته در صورتی که خودرو متعلق به زوج ، ابزار کار وی نباشد.برای مثال تاکسی های ثبت نام شده در اتحادیه تاکسیرانی ،که در صورت توقیف از طرف خانم قابل اعتراض به دلیل ابزار کار بودن و رفع توقیف از طرف زوج میباشد.
چه در دادگاه چه در اجرای ثبت، امکان بازداشت و توقیف اموالی که مستثنیات دین شوهر است وجود ندارد و برای مثال خودرو بدهکار طبق قانون، مستثنیات دین نیست و طبق رویه جاری صرفاً خودرو تاکسی را به عنوان وسیله کاری جزو مستثنیات دین دانست و میتوان رفع توقیف نمود.
دریافت مهریه زن فقط در ادارات ثبت اسناد
خیلی از خانم ها با وجود گذشت چندین سال از اجرایی شدن قانون جدید در زمینه دریافت مهریه ، کماکان بر این باور هستند که میبایست برای دریافت مهریه به دادگاه خانواده مراجعه کنند در حالی که ،دریافت مهریه در ابتدا فقط از طریق دفاتر ثبت ازدواج صورت می‌گیرد.
از اردیبهشت ماه سال 96 براساس بند ب ماده 113 قانون برنامه ششم توسعه مقرر شد تا بانوانی که متقاضی دریافت مهریه خود هستند به جای مراجعه به محاکم قضایی به دفاتر ثبت ازدواج مراجعه کنند. این جمله بدین معنی است که در قدم اول برای دریافت مهریه به دفاتر ازدواج خود که صادر کننده سند ازدواج میباشند میبایست مراجعه شود.
این موضوع اگرچه باعث میشود تا محاکم قضایی کمی خلوت‌تر شود ولی خانم‌ها همچنان برای دریافت سایر حقوق مالی خود و سایر دعاوی مربوط به ازدواج از قبیل “اجرت‌المثل و نفقه وطلاق و……………” باید به محاکم قضایی مراجعه کرده و در آنجا تشکیل پرونده دهد.
پیشنهاد مطالعه بیشتر : همه آنچیزی که باید درباره مطالبه نفقه بدانید.
تا قبل از تصویب برنامه پنج ساله ششم توسعه و براساس قانون آیین دادرسی مدنی زوجه حق داشت تا مهریه خود را یا از ادارات ثبت یا از طریق دادگاه مطالبه نماید .
اما طبق قانون اخیر این حق از زوجه گرفته شده و ابتدا برای گرفتن مهریه از شوهر الزاما میبایست از طریق دفاتر اسناد رسمی ازدواج برای ثبت درخواست اجراییه مهریه اقدامات لازم انجام شود و جهت پیگیری اجراییه مهریه به ادارات ثبت مراجعه شود.
نکته قابل توجه این است که اگر فرد از طریق اداره ثبت و در مدت زمان قانونی نتوانست به نتیجه برسد میتواند به مراجع قضایی مراجعه کرده و مراحل دریافت مهریه را طی کند. اسناد رسمی از طریق قانون حمایت می‌شوند و مهریه هم که در دفاتر اسناد رسمی ازدواج به ثبت رسیده باشد، در حمایت قانون است و جزو اسناد عادی محاسبه نمی‌شود.
پس زمانی که فرد از طریق اداره ثبت اقدام به اجرا گذاشتن مهریه میکند شاهد سرعت بیشتری در به دست آوردن مهریه خود است و به زمانبندی دادگاه برای رسیدگی به پرونده نیاز ندارد. همین موضوع یکی از مزیت‌های به اجرا گذاشتن مهریه در ادارات ثبت است اما اگر فرد درخواست‌هایی همچون به اجرا گذاشتن شروط ضمن عقد مثل مطالبه نفقه، اختلافات مربوط به محل سکونت زوجین یا اختلافات مربوط به شرایط ضمن عقد، درخواست گواهی عدم امکان سازش، طلاق، فسخ نکاح و مانند آن را داشته باشد، باید به دادگاه مراجعه کند.
البته در مورد نحوه مطالبه ی مهریه های غیرمتعارف به جز پول و سکه مثلاً مالی باشد که قیمت آن مشخص نباشد مثل سه دانگ خانه که مشخص نباشد در چه منطقه و با چه متراژی است، یا قید شده باشد که مهریه چندین مسافرت خارجی است اما رقمی برای آن مشخص نشده و کشورهای مقصد هم مشخص نباشد یا مهریه‌های نامتعارف مثل چندین سبد گل و یا… باشد در این صورت میتوان از ادارات ثبت درخواست کارشناس رسمی برای قیمت‌گذاری مهریه کرد تا این کارشناس، تعهد و دین مندرج در سند ازدواج را به پول رایج مملکت تبدیل کند و سپس برای دریافت آن اقدام کرد
آشنایی بیشتر با مفهوم مهریه
با وقوع عقد نکاح (اعم از دائم یا موقت) زن وشوهر در برابر یکدگر وظایف وحقوقی دارند که باید به آنها پایبند باشند. یکی از همین حقوق برای زن مهریه است و شوهر وظیفه پرداخت آن را دارد. در نتیجه زمانی که صیغه عقد نکاح(اعم از دائم یا موقت ) خوانده شود، زن مستحق مهریه میشود و مالک آن است.
مهریه قبل از اسلام هم مرسوم بوده است و اسلام هم آن راتایید نموده ودر قرآن از آن نام برده شده است.
مهریه حق زن است
تعریفی دقیق‌تر از مهریه:
مهریه عبارت است از هرگونه وجه یا طلا و یا هرچیز دیگری که مالیت داشته باشد و به توافق زوجین رسیده باشد و به محض عقد به زوجه تعلق می‌گیرد و صراحت ماده 1082 قانون مدنی میگوید. به مجرد اینکه زن در عقد مردی شد مالک مهریه میشود و میتواند هرگونه تصرفی در آن نماید . مهریه میتواند خانه ، زمین ،باغ ،تعلیم هنر مثل آموزش قران یا زبان خارجی باشد.
مواردی که قابل تبدیل به پول نیستند یا غیر عقلایی یا غیر شرعی هستند را نمیتوان به عنوان مهریه قرار داد مانند دست وپای شوهر یا یک کیلو بال مگس یا یک کیلو پوست پیاز یا مشروبات الکلی.
مهریه میتواند علاوه بر شوهر به عهده شخص دیگری هم باشد مانند پدر شوهر یا برادر شوهر یا هر شخص دیگری مشروط بر اینکه در سند ازدواج قید گردد.
قبل از مطالبه مهریه باید ازدواج بین زن وشوهر اثبات گردد که معمول ترین راه اثبات ازدواج ارایه سند نکاحیه یا سند طلاق میباشد ولی در حالتی که سند نکاحیه یا طلاق وجود ندارد (چه سند رسمی وچه سند عادی ) میتوان با ادله دیگر مانند شهادت شهود یا اقرار و قوع عقد نکاح را اثبات نمود.
در نظر داشته باشید که مهریه با شیربها متفاوت است .
انواع مهریه:
مهرالمسمی
مهرالمثل
مهرالمتعه
مهرالمسمی: مهری است که زوجین قبل از عقد ازدواج بر و میزان آن و نوع و تعداد آن توافق داشته و آن را هنگام عقد ثبت می‌کنند. مستند قانونی آن ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی است که میگوید «تعیین مهر منوط به تراضی طرفین است و محدودیتی در این خصوص در قانون پیش‌بینی نشده است.» و، «مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آنها بشود، معلوم باشد.» (ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی). یعنی، مهر تعیین شده باید دارای ارزش مالی بوده باشد قابل تملیک و تملک باشد ، مقدار و نوع آن معلوم و معین و صریحاً بیان شده باشد و و قابل پرداخت باشد .
مهرالمثل : در قانون ما آنهم اختصاصا در عقد دائم با وجود الزامی بودن و دستوری بودن وجود مهریه در ازدواج ، اجباری از لحاظ زمانی برای تعیین آن وجود ندارد و بدون تعیین مهریه قانونا و شرعا نکاح پذیرفته است، هرچند در هنگام عقد موقت (متعه) در صورت‌عدم تعیین مهریه عقد باطل است و میتوان در هنگام نکاح مهر تعیین نکرد ، و بعد از ازدواج با توافق زوجین مهریه تعیین شود. در صورتی که بعد از ازدواج ولی قبل از توافق زوجین بر مهر عمل زناشویی اتفاق بیفتد ، زن مستحق مهریه از نوع مهر المثل است که در ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی نحوه‌ی چگونگی تعیین مهرالمثل بیان میشود: «برای تعیین مهر المثل، باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.» و مهر المثل مهری میباشد که در زمان ازدواج تعیین نشده است و میزان آن با توجه به زمان و مکان و مشخصات زن از قبیل سطح سواد و زیبایی وسن و… توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین میگردد
مهرالمتعه : مهریه است که مانند مهرالمثل در زمان نکاح تعیین نشده است اما در صورتی که قبل از نزدیکی و زناشویی مرد بخواهد از همسر خود طلاق بگیرد، در این صورت مبلغی از سمت مرد به زن پرداخت میگردد و این در تعیین این مبلغ برخلاف مهر المثل که وضعیت زن درنظر گرفته میشود ملاک وضعیت مرد است و طبق ماده ۱۰۹۴ قانون مدنی «برای تعیین مهرالمتعه حال مرد از حیث غنا و فقر ملاحظه میشود». باید توجه داشت که: در صورت ازاله بکارت بدون رضایت دختر، مرد باید مهرالمثل پرداخت کند.
مهریه تا چه مقدار ضمانت اجرای قانونی دارد :
ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده 1391 میگوید:
هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهارآزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت‌های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.
معنی ماده فوق به این معنی میباشد تا 110 سکه دارای ضمانت اجرای کیفری و حقوقی است.
ضمانت اجرای کیفری به این معنیست که اگر مرد از پرداخت مهریه امتناع کند و دادخواست اعسار هم ندهد یا ادعای اعسار او رد شود حبس میشود ولی مازاد بر 110 سکه تنها میتوان اموال او را توقیف نمود و زندانی نمودن شوهر امکان پذیر نیست. و در صورت اثبات ملائت مرد توسط خانم قابل مطالبه است.
شوهری که به دلیل عدم پرداخت مهریه زندانی شده است
تعدیل مهریه به نرخ روز
با توجه به اینکه در گذشته مهریه ها بر اساس واحد پولی رایج کشور (ریال) تعیین می‌شد ولی بر اثر گذشت زمان و تورم از ارزش ریال کاسته شد به همین دلیل با توجه به تبصره ذیل ماده 1082 قانون مدنی امکان به نرخ روز نمودن مهریه بر اساس تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد وجود دارد.
طرق مطالبه مهریه:
به سه روش زیر میتوان مهریه را از شوهر دریافت نمود.
مراجعه به اجرای ثبت
مراجعه به دادگاه خانواده
مراجعه به شورای حل اختلاف
یک زن چگونه میتواند مهریه خود را بگیرد؟
روش اول مطالبه مهریه از شوهر : از طریق اجرای ثبت
در این روش سند نکاحیه باید رسمی وتوسط دفترخانه ازدواج تنظیم شده و مهریه بدون مدت باشد . زن ابتدا باید به دفترخانه ثبت کننده ازدواج مراجعه و تقاضای صدور اجراییه بنماید.(شرایط نحوه گرفتن مهریه از طریق اجرای ثبت در آیین نامه مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا آمده است )
روش دوم مطالبه مهریه از شوهر : از طریق دادگاه
برای مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمود و اقدام به تقدیم دادخواست نمود.(شرایط دادخواست در قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شده است) ضمنا در زمان تنظیم دادخواست خانم میتواند برای پرداختن هزینه دادرسی دعوای مهریه که از دعاوی مالی محسوب میشود در صورت داشتن شرایط اعسار ، از دعوای اعسار در هزینه دادرسی استفاده نماید
البته زن میتواند قبل از ارایه دادخواست ابتدا اظهارنامه برای شوهر جهت دریافت مهریه را ارسال کند.
پس از درخواست صدور قرار تامین خواسته از دادگاه توسط زن و صدور آن، خانم میتواند به مقدار مهریه خود از اموال آقا توقیف و تا زمان صدور رای و اجرای حکم طلاق میتواند مانع فروش اموال توسط شوهر خود شود.
روش سوم مطالبه مهریه از شوهر : از طریق شورای حل اختلاف
در صورتیکه مبلغ مهریه تا بیست میلیون تومان باشد باید به شورای حل اختلاف مراجعه نمود .
نکته : در صورتیکه زن وشوهر در دو شهر مختلف سکونت داشته باشند زن میتواند برای مطالبه مهریه به دادگاه یا شورای حل اختلاف محل اقامت خود مراجعه نماید و نیازی نیست به محل سکونت شوهر خود مراجعه نماید.
نکته : مهریه را نمیتوان به طور همزمان از دادگاه واجرای ثبت مطالبه نمود بلکه باید ابتدا از طریق اجرای ثبت پیگیری نمود ودر صورت عدم نتیجه و عدم شناسایی اموال در اجرای ثبت به دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف، مراجعه نمود.
هزینه مطالبه مهریه چقدر است ؟
باتوجه به اینکه مطالبه مهریه از دعاوی مالی محسوب میشود لذا هزینه دادرسی آن سه و نیم درصد ارزش ریالی مهریه است.
زن میتواند بخشی از مهریه را مطالبه نماید نه تمام آن را ،وهزینه دادرسی کمتری بپردازد. و طبق مواردی که در بالا گفته شد برای نپرداختن هزینه دادرسی ، در صورت نداشتن اموال یا عدم دسترسی اموال دادخواست اعسار از هزینه دادرسی ضمن دادخواست مطالبه مهریه تقدیم دادگاه شود.
قاضی برای جاری کردن صیغه طلق چقدر پول می گیرد؟
در چه حالتی زن میتواند نصف مهریه را مطالبه کند؟
در صورتیکه زن وشوهر قبل از برقراری رابطه جنسی از یکدیگر جدا شوند (طلاق واقع شود) زن فقط میتواند نصف مهریه را مطالبه کند.ولی در صورتیکه مرد فوت گردد حتی قبل از برقراری رابطه جنسی زن میتواند تمام مهریه خود را از شوهر مطالبه کند.
و در حالتیکه شوهر مدعی برقراری رابطه جنسی باشد و زن برقراری رابطه جنسی را انکار کند ،به دستور قاضی دادگاه ابتدائا زن به پزشکی قانونی معرفی می شود وبر اساس نظریه پزشکی قانونی اتخاذ تصمیم میگردد.
مهریه در صورت فوت زن یا شوهر
با توجه به اینکه مهریه دبن و مسئولیتی است که بر عهده شوهر است لذا بعد از فوت شوهر هم میتوان مهریه را از ماترک زوج برداشت و در این مورد زن باید به طرفیت وراث اقامه دعوی مطالبه مهریه کند.
و در صورتیکه فوت شوهر بر اثر حادثه یا تصادفی باشد ودر نتیجه مستحق دیه باشد زن میتواند مهریه خود را برداشت نماید زیرا دیه جز ماترک محسوب میگردد وبالعکس آن هم امکان پذیر ایت به این معنی که در صورت فوت زن ،وراث او می‌توانند مهریه را از شوهر مطالبه کنند.
شوهری که قوت کند هم باید مهریه بپردازد
حق حبس در مهریه
یکی از امتیازات زن در برابر شوهر برای دریافت مهریه استفاده از حق حبس میباشد که دارای ریشه فقهی وقانونی است (ماده 1085 قانون مدنی) .به این معنی که زن حق دارد تازمانیکه مهریه خود را دریافت ننموده است از شوهر تمکین ننماید و شوهر را برای پرداخت مهریه تحت فشار قرار دهد و این عمل او نشوز محسوب نمیگردد و زن همچنان میتواند نفقه دریافت کند و برای استفاده از حق حبس، مهریه باید حال و بدون مدت باشد و حتی اگر شوهر ندار باشد و توان پرداخت مهریه را نداشته باشد بازهم زن دارای حق حبس است و چنانچه مهریه قسط بندی شود تا زمانیکه آخرین قسط پرداخت نشده است زن همچنان دارای حق حبس است و میتواند از تمکین خودداری کند ولی چنانچه زن وشوهر عمل زناشویی را انجام دهند ولو یکبار ،زن دیگر نمیتواند از حق حبس استفاده نماید.
تمکین در حق حبس به معنی سکونت در منزل شوهر و معاشرت با او و رابطه جنسی میباشد.
تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه
زمانیکه مهریه عندالمطالبه باشد زن به محض خوانده شدن صیغه ازدواج میتواند مهریه را از شوهر یا کسی که آن رابه عهده گرفته مطالبه کند ولی زمانیکه مهریه عندالستطاعه باشد امکان گرفتن مهریه وجود ندارد تا زمانیکه توانایی مالی مرد جهت پرداخت مهریه اثبات شود.
منبع: وکیل با ما
