هنگام بارداری بیشتر زنان علایم رایجی را پیش‌بینی می‌کنند. چیزهایی مثل تهوع صبحگاهی، کمردرد و نیاز بیشتر به دستشویی رفتن. اما چیزهای دیگری هم هست که ممکن است خیلی منتظرشان نباشید. یکی از آن‌ها سندرم پای بی‌قرار یا RLS است که می‌تواند روی خواب شما تاثیر بگذارد. سندرم پای بی‌قرار در 26 درصد از خانم‌های باردار اتفاق می‌افتد و با علائمی مثل احساس خارش، سوزن‌سوزن شدن یا حرکت چیزی زیر پوست مخصوصا موقع استراحت خودش را نشان می‌دهد. برای کاهش این علائم می‌توانید پای خود را حرکت دهید. با حرکت دادن پا این احساس از بین می‌رود اما دوباره بازمی‌گردد.
چه چیزی باعث این سندرم می‌شود؟
علم به طور کامل نتوانسته علت این سندرم را مشخص کند. نظریه‌های متفاوت آن را به کمبود ویتامین یا مواد معدنی یا تغییرات هورمونی مرتبط می‌دانند. سطح آهن خون به طور طبیعی در بارداری کاهش پیدا می‌کند و پزشکان معتقد هستند این کمبود می‌تواند باعث بعضی از سندرم‌های پای بی‌قرار شود.
کمبود آهن می تواند سطح دوپامین را دچار اختلال کند. دوپامین یک انتقال دهنده مغزی است که باعث کنترل فعالیت و حرکت ماهیچه‌ها می‌شود. اگر مقدار بیش از حدی از دوپامین در بدن ترشح شود، مغز بدن را به حرکات غیرضروری ماهیچه‌ها وامی‌دارد.
فولات به عنوان یک مکمل مهم در بارداری تجویز می‌شود که می‌تواند خطر ابتلا به اسپینابیفیدا را کاهش دهد. اما فولات نقش مهم دیگری هم دارد. بدن شما به ویتامین B نیاز دارد تا دوپامین تولید کند. تحقیقاتی در سال 2007 نشان داده که فقط 9 درصد از زنانی که در دوران بارداری مکمل‌های آهن و فولات مصرف می‌کنند، از سندرم پای بی‌قرار رنج می‌برند. در مقابل 80 درصد از زنانی که آهن و فولات مصرف نمی‌کنند دچار این سندرم می‌شوند.
مطالعه دیگری نشان داده زنانی که سطح بالاتری از استرادیول (نوعی استروژن) دارند، در طول بارداری به سندرم پای بی‌قرار دچار می‌شوند. همچنین زنانی که سندرم پای بی‌قرار دارند، سطح بالاتری از استرادیول دارند. زنانی که قبل از بارداری سندرم پای بی‌قرار داشته‌اند هم ممکن است در بارداری وضعیت بدتری را تجربه کنند. به خصوص در سه ماهه‌ی سوم. این سندرم با بارداری‌های بعدی شدت پیدا می‌کند.
برای رهایی از سندرم پای بی قرار چه‌کار می‌توان کرد؟
وقتی این سندرم به خاطر مشکلات جدی پزشکی به وجود نمی‌آید، زنانی که آن را تجربه می‌کنند می‌دانند که کمبود خواب می‌تواند باعث تشدید علائم شود. داروهایی که برای این سندرم در زنانی که باردار نیستند تجویز می‌شوند، در بارداری توصیه نمی‌شوند چون تاثیرشان بر جنین بررسی نشده است. در بیشتر موارد زنان برای تسکین این علائم از درمان‌های غیر دارویی استفاده می‌کنند.
- زنان در بارداری 3 تا 4 برابر به آهن و 8 تا 10 برابر به فولات نیاز دارند. با پزشکتان صحبت کنید تا آزمایشی برای تعیین سطح آهن و فولات برایتان تجویز کند و سعی کنید منابع طبیعی آهن و فولات را در رژیم غذایی‌تان وارد کنید.
- از داروهایی که باعث اختلال در سطح دوپامین می‌شوند و سندرم پای بی‌قرار را افزایش می‌دهند دوری کنید. آنتی‌هیستامین‌ها، ضدافسردگی‌ها، داروهای ضدتهوع، داروهای سرماخوردگی و داروهای مربوط به آلرژی از این دسته هستند.
- هر روز ورزش کنید. ورزش باعث می‌شود گردش خون بهبود پیدا کند، انروفین‌های بهبود درد افزایش پیدا کنند و گردش خون به سمت ماهیچه‌ها افزایش پیدا کند. فقط یادتان باشد که در ورزش زیاده‌روی نکنید و ورزش را نزدیک به زمان خوابتان انجام ندهید.
- هفتگی ماساژ بگیرید. (البته قبل از آن با دکترتان مشورت کنید تا برایتان ضرر نداشته باشد.) ماساژ به طور کلی می‌تواند علایم سندرم پای بی‌قرار را بهبود ببخشد.
- اگر این سندرم شما را تمام شب بیدار نگه می‌دارد، این راه را امتحان کنید. در نیمه‌شب به رختخواب بروید و ساعت 9 از خواب بیدار شوید. سطح آهن و دوپامین معمولا در شب کاهش و در طول روز افزایش پیدا می‌کند. خوابیدن در این ساعات به شما امکان می‌دهد در زمان پیک علایم خواب نباشید تا سندرم بیدارتان کند.
- از نوشیدن قهوه یا نوشیدنی‌ها دیگر کافئین‌دار اجتناب کنید. البته اگر آب بدنتان به اندازه کافی باشد گردش خون بهتری خواهید داشت. پس به جای خوردن چای یا قهوه، از چای سبز، دمنوش یا آب استفاده کنید. هر چه بیشتر آب بنوشید برایتان بهتر است.
- قبل از خوابیدن از نشستن یا دراز کشیدن طولانی خودداری کنید. اگر فعالیتتان قبل از خواب کم باشد به احتمال زیاد علائم سندرم پای بی‌قرار در طول خواب ظاهر خواهند شد.
اگر در اثر سندرم پای بی‌قرار از خواب بیدار شدید، ممکن است با امتحان کردن این روش‌ها بتوانید خود را تسکین دهید و دوباره به خواب بروید.
- پایتان را ماساژ بدهید.
- روی عضله‌ی پایتان را کمپرس آب سرد یا گرم کنید.
- حمام آب گرم بگیرید.
- پایتان را بکشید و کمی راه بروید.
- سعی کنید حواستان را با خواندن یک کتاب یا هر فعالیت دیگری که برایتان جالب است پرت کنید.
برای بیشتر زنانی که این سندرم را تجربه می‌کنند، مشکل موقتی و مربوط به حاملگی است. در ماه آخر اوج آن اتفاق می‌افتد و با تمام شدن حاملگی و زایمان یا مدتی بعد از تولد نوزاد خاتمه پیدا می‌کند. اما متاسفانه موارد کمی هم هستند که بعد از زایمان علایمشان باقی می‌ماند. اگر جزو این دسته هستید، با دکترتان مشورت کنید.
