پیوندهای که در یک اقلیم نمی گنجند
نگاه بیشتر ادیان این است که در امر ازدواج یک نفر که هم کفو دینی است به عنوان همسر انتخاب شود. اما گاهی دل جایی می ماند که نه دیگر دین می شناسد و نه اعتقادات. اما دل فقط ظاهر تفاهم ها را می بینند و از بحث های اعتقادی فارغ است.
شنیدن خبر ازدواج های افراد خاص و یا ازدواج های متفاوت برای همه جای سوال و بحث دارد. تا چندی پیش ازدواج دختر بزرگتر از پسر، ازدواج یک جوان ایرانی با غیر ایرانی، ازدواج بر فراز قله، شیعه شدن دختر مسیحی، و ... برای همه جذاب و شنیدنی بود. اما فضای زندگی امروز و یکی شدن مرزهای جهانی این شکل از ازدواج ها اعجاب انگیز نیست. اما همیشه این سوال وجود خواهد، افرادی که زندگی شان را متفاوت شروع می کنند روند ادامه آن و آینده آنها چگونه خواهد بود؟ آیا هرگز پشیمانی برای اینکه بررسی و تآمل بیشتری باید می کردند، سراغشان نمی آید؟ آیا اختلافاتی که در زندگی زناشویی بوجود می آید علت العلل آن را شرایط متفاوت زندگی شان نمی بینند؟
یکی از شکل های ازدواج که ممکن است برای مسلمانان اتفاق بیفتد، ازدواج یک شیعه با سنی است. دختر سنی با پسری شیعه و یا پسری سنی مذهب با دختری شیعه. در اینجا قرار نیست احکام پیوند فرد سنی با شیعه مورد بررسی قرار گیرد. فقط آنچه لازم به ذکر است ، احکام چنین ازدواجی بسته به نظرات مراجع مختلف تا حدودی متغیر است و برای آگاهی از آن باید به مرجع مورد نظر خود مراجعه کنید. نظر مقام معظم رهبری در این خصوص، "ازدواج زن شیعه با مرد سنی را در صورتی که خوف انحراف از مذهب نباشد مانعی ندارد و در صورت ازدواج مرد شیعه با زن سنی مانعی ندارد."
واکاوی آداب و رسوم اهل سنت و شیعه نیازمند تحقیق جامعی است که به اساس مطلب ما ارتباط چندانی ندارد. و استفاده از کلمه اهل سنت به همه فرقه و مذهب های آن بر می گردد. در باب عقاید همین کافی است که، اهل سنت، ابوبکر، عمر و عثمان که جانشین پیامبر (ص) نبوده اند را در سقیفه با ظلم در حق فرزندان محمدرسول (ص) به تخت حکومت نشاندند و در شیعه حکومت علی (ع) بعد از پیامبر(ص) در هیچ زمان و تاریخی غیر قابل انکار است چرا که واقعه غدیر خم بر هیچ کسی پوشیده نیست.
اگر از بحث های تاریخ اسلام و دینی بگذریم، بخشی از ساکنان غرب و جنوب کشور را مسلمانان اهل سنت به خود اختصاص داده اند. در این شهرها افراد زیادی از شیعه و سنی در کنار هم درس می خوانند، کار می کنند، از همدیگر خرید می کنند، به مسجد می روند و در کنار هم نماز می خوانند و حتی به خواستگاری همدیگر می روند.
وحدت شیعه و سنی
بسیاری از بزرگان دین بر وحدت بین شیعه و سنی تاکید می کنند، "سم مهلک دنیای اسلام، تفرقه است. این تفرقه، ملتها را از هم جدا میکند، دلها را از هم جدا میکند... دل سنی را نسبت به شیعه، دل شیعه را نسبت به سنی، آنچنان چرکین میکنند که نتوانند با اینهمه مشترکات، کنار هم قرار بگیرند. این، کار دشمن است. چرا ما این حقیقت را نمیفهمیم؟ سالهای متمادی است که این فکر پیدا شده که بیایید اختلافات را کنار بگذارید. سنی، سنی بماند، شیعه، شیعه بماند. عقاید خودتان را داشته باشید، اما باهم، دستدردست هم بگذارید. قرآن از زبان پیامبر اکرم به مسیحیان آن زمان میگوید: تَعالَوا إِلى کَلِمَةٍ سَواءٍ بَینَنا وَبَینَکُم أَلّا نَعبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلا نُشرِکَ بِهِ شَیئًا.»{1}
در زندگی روزمره و در کوچه و خیابان که هر کسی به کار خود مشغول است، درگیری بین شیعه و سنی بوجود نمی آید، حتی در سطح علما و مراجع مختلف شیعه و سنی بحث و تبادل نظرهایی اتفاق می افتد بدون آنکه بخواهند به اعتقادات همدیگر توهین کنند، با وجود اختلاف نظر بین مباحث اعتقادی و دینی شان گاهی به صرف دوست بودن از آن گذر می کنند و همدیگر را به حفظ اعتقاد خود دعوت می کنند. همه این مسائل در سطح دوست و همسایه و هم محلی بودن قابل انجام شدن است. اما وحدت و سازگاری بین دو زوج شیعه و سنی چگونه اتفاق خواهد افتاد؟ عرصه زندگی خرید و فروش های روزانه نیست که هر کسی معتقد باشد کار خودش را انجام می دهد و می رود و به دیگری کاری ندارد. زندگی مشترک صحنه تکمیل کردن همدیگر است. وقتی از شریک مکمل سخن به میان می آید یعنی آنکه زن نقایص مرد و مرد نقایص زن خود را بپوشاند، آیا در این شکل ازدواج که تفاوت عقیده و اعتقادی وجود دارد افراد می توانند تکمیل کننده همدیگر باشند؟
اختلاف های نجومی
سوال: من می خواهم با یک پسری ازدواج کنم، همدیگر را خیلی دوست داریم ایشان از هر لحاظ ایده آل هستند(اخلاق،رفتار، نجابت، پاکی، تحصیلات) وی دانشجوی کارشناسی ارشد می باشد. فقط مشکلی که وجود دارد این است که من شیعه هستم و ایشان سنی، این هم بگویم که من نمازم را می خوانم ولی آدم مذهبی نیستم ایشان هم همین طور،می خواستم نظر شما را بدانم که بالاخره ازدواج دختر شیعه با پسر سنی درسته یا خیر؟
بحث احکام چنین ازدواجی همانطور که گفته شد منوط به نظر مرجع مورد نظر هر فردی دارد. با فرض اینکه نظر مرجع بر بدون مانع بودن این گونه ازدواج برآید، در رکن اول باید طرفین و خانواده ها به عقاید همدیگر احترام بگذارند و همدیگر را با همان دینی که به آن اعتقاد دارند بپذیرند. یعنی از بیان عقایدشان و عمل به دستورات مذهب شان در برابر هم ابایی نداشته و هیچکدام تعصبی نسبت به عقاید خود نداشته باشند و در نتیجه با دید تحقیر به عقیده دیگری نگاه نکنند. همانگونه که در مسجد کنار هم نماز برگزار می کنند، در خانه نه با تحمیل کردن نظر اجازه بدهند که هر کسی بر دین خود رود.
باید به این نکات توجه کرد که در صورتی که فرد شیعه به تمامی مراسم های خود پایبند است، در نظر بگیرد که در عزاداری ها- محرم و ماه صفر، فاطمیه و...- قرار است چگونه با همسر خود کنار بیاید؟ اجازه رفتن به این مراسم ها به او داده می شود یا موردی برای بحث و جدل بین شان می شود. از طرف دیگر برخی از مراسم های خاص اهل سنت که از نظر شما در اعتراض به ائمه معصومین است آیا مورد پذیرش می باشد؟ آیا می توان در یک خانه یکی برای سیلی خوردن حضرت زهرا توسط عمر گریه و او را ملعون بشمارد، اما همسرش بر سر بزرگ مرد دین شان (عمر) قسم بخورد؟
رفتن در دل خطر
برخی از دختر و پسرها، گاهی به علت نداشتن اعتقادت قوی و تعصب های دینی، و تجربه زندگی در شهرهایی که این گونه ازدواج ها زیاد انجام می شود، پیوندی را میان دو مذهب شیعه و سنی برقرار می کنند. اما حتی با وجود دیدن این سبک از ازدواج ها باید مد نظر داشته باشند که، ممکن است شرایط پیش بینی نشده ای پیش بیاید، که طرفین و خانواده ها نسبت به بعضی عقاید و اعمال همدیگر حساس شوند، که در آن صورت ممکن است نتوانند طرف شان را تحمل کنند خصوصا اگر دختر و پسر همدیگر را به خاطر عشق قبول کرده باشند و بعد ازدواج چشم باز کنند و ببینند که بعضی عقاید یا رفتار طرف مقابل برایشان غیر قابل تحمل می باشد.
ازدواج شما، فقط ازدواج دو فرد نیست، بلکه دختر و پسر بعد از ازداج در اقوام و خویشاوندان رفت و آمد می کند، اگر مورد پذیرش قرار نگیرد احساس سرخوردگی برای او بوجود می آید، همچنین ممکن است نگاه خوبی به این قضیه نداشته باشند. در ارتباط ازدواج دختر در دو حالت شیعه و سنی بودن ممکن است مورد طرد از سوی خانواده و خویشاوندان خود قرار بگیرد.
دو دین در یک خانه نمی گنجد
زن و شوهر از همدیگر اثر می پذیرند و افکار و اعمال شان روی طرف مقابل اثر می گذارد،این اثرپذیری در زنان بیش از مردان است به همین علت آنها بیشتر در معرض تغییر مذهب بر می آیند، اگر پای بندی به دین تان مهم است باید این امر را مورد توجه قرار دهید، همچنین ازدواج با مرد سنی در احکام شیعه در صورتی بدون مانع در نظر گرفته شده است که انحرافی در دین زن ایجاد نکند.
بچه های آواره دینی
در صورتی که مسئله ارتباط با اقوام و خانواده و بحث های زناشویی پشت سر گذاشته شود، آنچه در سال های بعد از ازدواج ریشه بیرون می دهد، اینکه فرزند باید پیرو چه دینی باشد؟ مادر سنی یا شیعه، پدر سنی یا شیعه، حالا با این معامله فرزند کدام را باید الگوی خود در رفتار و اعتقادات قرار دهد؟ پس ممکن است هرکدام از شما و شوهرتان چون مذهب خودتان را صحیح می دانید، بخواهید بچه ها را بر اساس مذهب خود تربیت کنید و به همین خاطر بالاخره روزی با وجود سازگاری دچار اختلاف نظر می شوید. پس شما لازم است ( با دقت و توجه به موارد فوق) با چشم باز در مورد ازدواج تصمیم بگیرید. نکته ای که قابل ذکر است اینکه برخی از این زوج ها اعتقاد دارند دین فرزند را بر عهده خود او می گذاریم و اجازه می دهیم که خود او درست ترین و بهترین دین را برگزیند. با این حرف باید بپذیریم که حتی خود شما واقف هستید که یک دین بر دیگری در ارجحیت و برتر است که می خواهید به خود او بسپارید که راه درست را در پیش بگیرد. الگوی کودک در مرحله اول پدر و مادرش است، او پدر و مادری را می بیند که در اصول دینی و اعتقادی و حتی برگزاری مراسمات دینی وحدت رویه ندارند، باید از پدر تقلید کند یا مادر؟
حال فرض کنید فرزندتان بزرگ شده و یکی از مذهب شیعه یا سنی را انتخاب کرده است، و این تازه آغاز اختلاف با یکی از والدین خود است که با او هم مسلک و مذهب نیست. پسری که به علت سنی یا شیعه بودن پدرش از او متنفر می شود، دختری که مادرش را بخاطر سنی یا شیعه بودنش سرزنش می کند.
ازدواج روی خط ممنوع
این شکل از ازدواج ها را به جز در مواردی که دختر و پسر شیدای هم هستند و در صورت عدم ازدواج دست به خودکشی می زنند، توصیه نمی شود. البته اگر در یک حساب ریاضی از زندگی ضرب و تقسیم نیز شود، قاعده عقلانی وجود دو پادشاه را در یک اقلیم نمی پذیرد. هم کفو بودن در اعتقادات یعنی آنکه دل هر دو در فاطمیه بلرزد، عاشورا را محور زمانی زمین بدانند. زندگی دو مذهب و دین در یک جامعه هر چقدر امکان پذیر باشد، اما ساختن زندگی روی دو ستون متفاوت باید با آگاهی از لرزه و پس لرزه های باشد که هر لحظه ممکن است اتفاق بیفتد.
پیوند:
{1}بیانات معظمله در دیدار اقشار مختلف مردم در سالروز میلاد امیرالمؤمنین علیهالسلام در سال ۱۳۸۵