به گزارش خبرگزاری شبستان: یکی از سوالات متداول درباره امام مهدی علیه السلام که همواره در طول سالیان غیبت آن حضرت(عج) مطرح بوده و است، محل زندگی و سکونت آن امام همام(عج) است. در این رابطه حرف و حدیث ها و نقل قول های فراوانی بیان شده و روزگاری نه چندان دور، مسأله «جزیره خضراء» و سکونت امام(عج) در این جزیره شبهه ای بود که اذهان را به خود مشغول کرده بود.
در حالی که اصل این نظریه به چند دلیل دچار مشکل است، نخست اینکه کسی از محل زندگی امام عصر علیه السلام اطلاع دقیقی ندارد. دوم این که اصل ماجرای «علی بن فاضل» که موضوع دیدن جزیره خضراء را عنوان می کند، به دلیل تناقضاتی که در آن دیده می شود، مورد خدشه است و از اصل درستی برخوردار نیست.
بدون شک امام عصر علیه السلام در شهر سامرا به دنیا آمد. آن حضرت(عج) تا روز شهادت امام حسن عسکری علیه السلام در منزل پدرش در شهر سامرا بود. بانو حکیمه، عمّه امام عسکری علیه السلام چندین بار حضرت مهدی علیه السلام را پیش از شهادت امام عسکری علیه السلام در خانه پدرش دیده بود و امام عسکری(ع) در یکی از ملاقات های احمد بن اسحاق با ایشان که در منزل آن حضرت(ع) بود، فرزند خود را او نشان داد.
دوران غیبت صغری
در دوران غیبت صغری که حدود 74 سال طول کشید محل سکونت حضرت(عج) مشخص نبود. به نظر می رسد آن حضرت(عج) در عراق سکونت داشت؛ زیرا چهار نایب خاص آن حضرت(عج) که با ایشان رابطه مستقیم داشتند در عراق به ویژه در شهر بغداد می زیستند. و از این که نامه های مردم را می گرفتند و به حضرت(عج) می رساندند و جوابش را دریافت می کردند می توان حدس زد که حضرت(عج) محل سکونت خود را جایی قرار داده بود که امکان دسترسی نایبان و تماس با حضرتش آسان باشد؛ بدین جهت، جز این چهار نفر کسی از محل سکونت آن حضرت(عج) اطلاعی نداشت.
امام صادق علیه السلام می فرمایند: «برای قائم علیه السلام دو غیبت است یکی از آن دو کوتاه و دیگری طولانی. در غیبت نخست کسی جای او را نمی داند مگر شعیان خاص او»(1) به نظر می رسد منظور از شیعیان خاص، نواب اربعه باشند.
دوران غیبت کبری
امام صادق علیه السلام به ابوبصیر فرمودند: «ونعم المنزل طیبه»(2) علامه مجلسی فرمود: همین جمله دلالت می کند که آن حضرت(عج) بیشتر در مدینه و اطراف آن می باشد. امام باقر علیه السلام به کوه طوی اشاره فرموده است. با این وجود هیچ کس محل سکونت ایشان را نمی داند.
امام عصر علیه السلام به ابراهیم بن مهزیار فرمودند: «پدرم از من پیمان گرفته که در سرزمین پهناور و دوردست مسکن گزینم تا از نیرنگ های گمراهان و متمرّدان امت تازه به دوران رسیده و گمراه، نهان و مصون باشم. این پیمان مرا بر فراز تل های بلند و ریگزارها و سرزمین های مورد اطمینان افکنده است.»(3)
با استناد به برخی روایات، امام عصر علیه السلام در همه جا حضور پیدا می کند و یوسف وار به طور ناشناس در بین مردم رفت و آمد می کند و بر فرش مردم قدم می گذارد، در حالی که مردم او را نمی شناسند. (4) بنابراین آن حضرت(عج) در همه جا حضور پیدا می کند اما ما او را نمی شناسیم.
یکی از مکان هایی که بنابر روایت امام صادق علیه السلام حضرت مهدی علیه السلام در آنجا حضور پیدا می کند صحرای عرفات است. امام زمان علیه السلام همه ساله در ایام حج در عرفات حضور می یابد.
صادق آل محمد صل الله علیه وآله فرمودند: «زمانی فرا رسد که مردم امام(عج) خود را نبینند، امام(عج) آنها ایام حج آنها را می بیند ولی آنها او را نمی توانند ببینند.» (5)
دوران ظهور
در دوران ظهور امام عصر علیه السلام در مسجد سهله که ده ها هزار پیامبر در آن نماز گزارده اند، اقامت دارد. امام صادق علیه السلام به ابوبصیر فرمودند: «ای ابا محمد! گویا آمدن حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه به مسجد سهله را می بینم که در آنجا اقامت می کنند.»
ابوبصیر می گوید: عرض کردم: «آیا مسجد سهه منزل او خواهد بود؟» حضرت(ع) فرمودند: «آری این مسجد منزل ادریس علیه السلام است و خداوند پیامبری را مبعوث نکرده مگر آن که در آن جا نماز خوانده است. هر کس در این مسجد بیتوته کند مانند آن است که در چادر و خیمه پیامبر صل الله علیه وآله اقامت کرده است.»(6)
پی نوشت ها:
1. بحارالانوار،ج 52، ص 155
2. همان،ص 153
3.باخورشید سامرا، ص82
4.بحارالانوار، ج52، ص154
5.کافی،ج1، ص 337 و 339؛غیبت نعمانی، ص 204
6. بحارالانوار، ج52، ص317
*مجموعه پرسش و پاسخ ها پیرامون امام زمان(ع)، محمدجواد مروّجی طبسی
