در منابع و متون روايي، به بسياري از رخداد‌هاي طبيعي و غير طبيعي و دگر‌گوني‌هاي سياسي و حوادث اجتماعي به عنوان نشانه‌هاي ظهور، اشاره شده است. بديهي است روايات مربوط به اين مسأله؛ مانند ساير مسائل ديگر، همه از جهت درستي و اعتبار، يكسان نيستند. بلکه ميان اين روايات، برخي از جهت سند غير قابل اعتمادند و برخي هم از جهت مضمون و مطالبي كه در آن مطرح شده، جاي بحث و تامل دارند؛ بنابراين، نمي‌توان به صرف ديدن يك روايت ـ بدون بررسي كارشناسانه از جهت سند و دلالت ـ به آن اعتماد كرده و آن را پذيرفت.
ميان نشانه‌هايي که در احاديث، از آن‌ها به عنوان «علايم حتمي ظهور» نام برده شده است و داراي سند معتبر بوده و در مواردي، کنار يک‌ديگر از آن‌ها سخن به ميان آمده است، علايم معروف و حتمي پنجگانه زير است:
عمر بن حنظله گويد: از امام صادق (علیه السلام) شنيدم که فرمود: پيش از قيام قائم(علیه السلام) پنج نشانه حتمي خواهد بود: يماني، سفياني، صيحه (آسماني)، قتل نفس زکيه، فرو رفتن در (زمين) بيدا. [1]
اشاره کوتاه اين که:
1. خروج سفياني: پيش از قيام حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مردي از نسل ابوسفيان، در منطقه شام، خروج مي‌كند و با تصرف بخش‌هايي از سرزمين اسلام، براي يافتن و كشتن شيعيان جايزه تعيين مي‌كند. [2]
2. خسف در بيدا: «خسف»، يعني فرورفتن و «بيدا» نام سرزميني بين مدينه و مكه است. سفياني كه در آستانه ظهور حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خروج مي‌كند، هنگامي كه از ظهور ايشان با خبر مي‌شود سپاهي عظيم به مدينه و مكه مي‌فرستد و چون به سرزمين بيدا مي‌رسند، خداوند آنان را در كام زمين فرو مي‌برد و هلاك مي‌شوند.
3. خروج يماني: سرداري از يمن قيام مي‌كند و مردم را به حق و عدل دعوت مي‌كند. خروج يماني، اجمالاً از نشانه‌هاي ظهور است؛ هر چند جزئيات و چگونگي قيام وي، روشن نيست.[3]
4. قتل نفس زكيه؛ نفس زكيه، يعني انسان پاك و بي‌گناه. در آستانه ظهور حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، جواني بي‌گناه، مظلومانه در مسجد الحرام به قتل مي‌رسد.[4]
5. صيحه آسماني: منظور از آن، صدايي است كه در آستانه ظهور حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، از آسمان به گوش مي‌رسد و همه مردم آن را مي‌شنوند. محتواي اين پيام آسماني، دعوت به حق و حضرت مهدي(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. امام باقر(علیه السلام) مي‌فرمايد:
ندا كننده‌‌اي از آسمان، نام قائم ما را ندا مي‌كند. پس هر كه در شرق و غرب است، آن را مي‌شنود. [5]
البته در برخي روايات، به نشانه‌هاي ديگري نيز اشاره شده است؛ مانند خورشيد گرفتگي در نيمه ماه رمضان و ماه گرفتگي در آخر آن[6] يا طلوع خورشيد از مغرب. [7]
[1] . «عن عمر بن حنظله: قال سمعت اباعبد الله)ع) يقول: قبل قيام القائم خمس علامات محتومات: اليماني و السفياني و الصيحه و قتل النفس الزکيه و الخسف بالبيداء»؛ کمال‌الدين، ج2، ب 57، ح 7.
[2] . بحار الانوار، ج52، ص182.
[3] . همان، ج51، ص218.
[4] . همان، ج52، ص206.
[5] . الغيبة، نعماني، باب14، ح9، بحارالأنوار، ج51، ص217.
[6] . كتاب الغيبة، طوسي، ص444؛ بحارالأنوار، ج52، ص220.
[7] . كتاب الغيبة، طوسي، ص435؛ بحارالأنوار، ج52، ص289.
