بعد از ظهور حضرت حجت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) مانند پيش از ظهور، اختيار باقي است و براي انسان، امكان گناهكردن هست. اين، مطلبي است مسلم که هم ادله عقلي و هم ادله نقلي بر آن دلالت دارد.
دلايل عقلي
الف. انسان، موجودي است كه ذاتاً در افعال خود مختار است. اين، يك امر وجداني است كه اگر انسان در خود تأمل كند، اين مطلب را درك ميكند. به قول مولوي:
اين كه گويي اين كنم يا آن كنم خود دليل اختيار است‌اي صنم
در قرآن كريم هم آيات متعددي اشاره به اين حكم عقل دارد؛ مانند:
> وَقُلِ الْحَقُّ مِن رَّبِّكُمْ فَمَن شَاء فَلْيُؤْمِن وَمَن شَاء فَلْيَكْفُرْ<؛ بگو: حق، از پروردگارتان است؛ پس هر كه بخواهد ايمان بياورد و هركه بخواهد انكار كند. [1]
ب. يكي از اصول دين ما، معاد است. ما معتقديم قيامت براي تمام افراد، از اول هستي تا به آخر، حتّي براي پيامبران و امامان ثابت است و هيچ استثنايي در بين نيست. روشن است مسأله قيامت و ثواب و عقاب، متفرع بر اختيار است.[2] و [3]
ادله نقلي
خداوند در قرآن كريم، مردم را يا با لفظ «ناس» مي‌خواند يا با لفظ «مؤمنين» اين دو لفظ، شامل تمام افراد ميشود و انسانهاي پس از ظهور، يا ايمان ميآوردند كه مشمول اين خطابات و تكاليف هستند يا ايمان نميآورند كه باز هم نشانه اختيار و امكان گناه براي آنان است و هيچ دليلي بر استثنا كردن و خارج كردن آن افراد از تحت خطابات قرآن، نداريم
[1] . كهف (18):29.
[2] . ان الله عزوجل ارحم بخلقه مِن أن يجبَر خلقه علي الذنوب ثم يعذبهم عليها؛ خداوند، به بندگان خود، رحيمتر از آن است كه آنان را به گناه مجبور سازد و سپس آنان را كيفر دهد، توحيد، باب59، ح3، ص360، اين حديث، هم از امام باقر و هم از امام صادق8 نقل شده است در نتيجه اگر معاد براي همه هست، بايد اختيار هم براي همه باشد.
[3] . البته آيات بسياري بر اين معني دلالت مي‌كنند، مانند آيات 10-7 سوره شمس و آيات سوره «و العصر» و...
