رسم های تحریف شده
اغلب مراسم هایی که امروزه برگزار می شود، هر کدام به پشتوانه قدمتی که از گذشته دارند هنوز رایج هستند. رسوماتی که ممکن است در دنیای جدید با سبک زندگی افراد خیلی تطابق نداشته باشد. همانطور که هر چیزی در اثر گذشت زمان تحریف هایی در آن صورت می گیرد، سنت و رسم ها نیز زمانی که سینه به سینه نقل و ثبت می شوند تغییرات کوچک و بزرگی در آنها انجام می شود تا به شکل امروزی حود می رسند.
مراسم های ازدواج از جمله جشن هایی بود که افراد چند شبانه روز به یُمن مبارکی آن شادی می کردند تا عروس و داماد را راهی خانه بخت کنند. برای هر شب پایکوبی خود هم یک اسم انتخاب می کردند، یک روز داماد به حمام می بردند، یک روز حنا و یک روز عروسی و روز بعد پاتختی. با گذر زمان و انتقال آن به امروز هر کدام از این مراسم ها خود غول های بزرگ بر راه ازدواج جوانان شده است. پسران و دختران از یک شب عروسی و هزینه های گزاف آن وحشت دارند چه برسد به چند شبانه روز جشن.
مراسم دیدن جهیزیه چند سالی است که شکل امروزی مد شده است. خانواده دختر چند روز قبل از عروسی، در یک روز عصر از اقوام که عموما زنان هستند دعوت می کنند تا به صرف شیرینی و میوه به خانه عروس بیایند و جهیزیه را از نزدیک روئت کنند. و یا در روز پاتختی بعد از برگزاری آن، از اقوام دعوت می شود تا از جهیزیه دیدن کنند. خانواده دختر که از ماه ها با وام و قرض و استفاده از پس اندازهایی که شبانه روز برای آن کار شده است، خرید جهیزیه خود را شروع می کنند، نشان دادن آن به فامیل های خود و شوهر دخترشان را مراسمی برای رفع خستگی روزها خرید خود می دانند.
خرید لوازم آشپزخانه و انواع سرویس های قابلمه و چینی تا یخچال و لباس شویی. خرید سرویس چوب و فرش و خلاصه هر آنچه که در بازار موجود باشد را می خرند. جدای از تهیه این لوازم اولیه زندگی که نه برای اول آن بلکه برای صد سال اول زندگی و برای جمعیت 20 نفره و بیشتر هم کافی است، باید لوازم تزئینی و دکورهای چشم نوازی را نیز تهیه کنند تا به چشم عمه خانم و خاله داماد بیشتر بیاید و در چشم مادرشوهر و جاری و خواهر شوهر فرو رود. به همان اندازه که وقت صرف خرید جهیزیه کرده اند، زمان برای چیدمان و ربان و کادو پیچ کردن آن نیز گذاشته اند. از چیدمان های میز ناهار خوری گرفته تا، پر پر شدن گل های رز کف اتاق خواب با چند شمع که فضا را رمانتیک کند و گذاشتن کله گوسفند بیچاره در یخچال فریزر با پاپیون مشکی که نقش داماد را ایفا می کند.
بعد از پذیرایی از مهمان هایی که چشم از مارک لوازم بر نمی دارند تا آنها را در ذهنشان ثبت و ضبط کنند، از آنها خواسته می شود تا همراه یکی از نزدیکان عروس به خانه گردی بپردازند. اتاق خواب و سرویس های بهداشتی تزئین شده، کمد لباس هایی که قرار است عروس و داماد طی ده سال استفاده کنند، کشوهای آشپزخانه و خوراکی های خریداری شده، فضای کوچک خانه و چند دست مبل و میزغذاخوری و ویترین و .... که نفس لابه لای این حج از لوازم بالا نمی آید.
حال در این بین عمه و خاله خانم داماد آنقدر ریز می گردند تا بتوانند یک کمبودی را پیدا و جلوی اقوام به رخ مادر عروس و خود عروس بکشند.
این نوع مجالس را همان انسان هایی شرکت کنند که شبیه برخی زنان حقیر مکه ی قبل از بعثت هستند و مهم ترین صفت جاهلیت عربی یعنی تفاخر را در خود به وفور دارند همان هایی که وقیحانه ضعف های اقتصادی دیگران را به روی آنها می آورند و مدت ها در مورد نقائص مالی و معیشتی فقرای فامیل و آشنایان شان صحبت می کنند.
دوست و فامیل و آشنای شما و همان در و همسایه ی معروف، فقط برای چهار نفر مثل من و شما خودش و خانواده اش به سختی اقتصادی انداخته است تا پس از رویت تمام جزییات جهیزیه مورد تشویق شما و سایرین قرار بگیرد. همین! و اگر خواستگارهای متعددی بی دلیل رد می شوند به دلیل خجالت از همین بازدید کنندگان دو فامیل از جهیزیه محقر -بخوانید شرافتمندانه- است.
این نوع مجالس را همان انسان هایی شرکت کنند که شبیه برخی زنان حقیر مکه ی قبل از بعثت هستند و مهم ترین صفت جاهلیت عربی یعنی تفاخر را در خود به وفور دارند همان هایی که وقیحانه ضعف های اقتصادی دیگران را به روی آنها می آورند و مدت ها در مورد نقائص مالی و معیشتی فقرای فامیل و آشنایان شان صحبت می کنند و در مقابلِ متمکنین و ثروتمندانِ مسرف و مترَف، غرق در حسرتی جانسوز و حسدی بی انتها لب به تملق باز می کنند. این نوع مجالس احمقانه را به آنها بسپارید. و شما که خردمند و فرهیخته هستید در چنین برنامه هایی که اساسش چیزی جز تفاخر و چشم و هم چشمی نیست، شرکت نکنید. تا مبادا این بازار عکاظ و این بورسِ تجمل و اسراف، مکارم اخلاق شما را خراب کند.
جهیزیه خارجی
اگر بخواهيم نگاهي به رسومات رايج در گوشه و کنار دنيا بيندازيم و کشورهاي مختلف را از نظر رسومي که در تهيه جهيزيه دارند مورد مقايسه قرار دهيم بدون ترديد بايد بگوييم که کشورهاي آسيايي بيش از کشورهاي اروپايي و آمريکايي به رسوماتي که از گذشته هاي دور مرسوم بوده است پايبند هستند. براي مثال هند از جمله کشوره هايي است که در آنجا تهيه جهيزيه از اهميت بسيار زيادي برخوردار است و از اين رو تهيه جهيزيه و قوانيني که در خصوص تهيه آن وجود دارد از عوامل محدودکننده ازدواج دختران جوان بوده است.
در کشورهاي اروپايي به ويژه در کشور انگليس جهيزيه در طبقات اشرافي به عنوان ارثيه در هنگام ازدواج از طرف پدر به فرزند دختر هديه مي شود و به اين ترتيب فقط دختراني که در زمان ازدواج از پدرشان جهيزيه نگرفته بودند در ارث سهيم مي شوند.
در کشورهاي اروپايي و آمريکايي نيز در گذشته برخلاف آنچه امروزه در اين کشورها مرسوم است. موقعيت اجتماعي داماد ملاکي براي تعيين مقدار جهيزيه بود و از اين رو افرادي که توانايي مالي چندان خوبي نداشتند هرگز نمي توانستند با افرادي از طبقات بالاي اجتماع ازدواج کند که امروزه هيچ اثري از اين باور ديرينه در فرهنگ کشورهاي اروپايي و آمريکايي يافت نمي شود. علي رغم اين که اين سنت در گذشته در کشورهاي اروپايي بخشي از حقوق مدني افراد محسوب مي شد.
در کشورهاي آسياي شرقي مانند چين، ژاپن، کره و برخي از ديگر کشورهاي آسيايي رسم بر اين است که چند روز پيش از مراسم ازدواج، خانواده داماد هدايايي شامل چاي، ميوه، غذاهاي دريايي و همچنين گوشت را به عنوان هديه ازدواج به عروس هديه مي کنند و در مقابل خانواده عروس هم جهيزيه مختصري که شامل لباس، جواهرات، وسايل آشپزخانه و وسايل دکوري است را به عنوان هديه به داماد مي دهند تا اين دو جوان که قصد آغاز زندگي مشترک را دارند بتوانند با مقدمات اوليه زندگي که هر دو خانواده در اختيارشان قرار مي دهند زندگي خود را آغاز کنند و تهيه ديگر ملزومات زندگي بر عهده خود آنها خواهد بود.
در کشورهاي عرب زبان حاشيه خليج فارس هم تهيه جهيزيه بر عهده خانواده داماد است و در اين کشورها هر گونه لوازم و اثاثيه اي که از طرف خانواده دختر هديه شود ناپسند تلقي مي شود و به اين ترتيب خانواده داماد نه تنها مسئوليت برگزاري مراسم ازدواج بلکه وظيفه تامين نيازهاي اوليه براي آغاز زندگي مشترک فرزند خود را نيز بر عهده دارند.
منابع: راسخون، سایت شهاب مرادی
