این سجده شرایط خاصی ندارد
سجده مخصوص نماز نیست، بلكه در موارد دیگرى نیز مطرح است و حتى گاهى واجب مى شود، مانند تلاوت یكى از چهار آیه اى كه سبب سجده مى گردد و یا سجده ای که بعد از نماز به جا آورده می شود.
یكى از موارد سجده و شکرگزاری از خداوند، سجده شكر است كه به آن سفارش بسیار شده است.
سجده شكر، یعنى تشكر از نعمت هاى بى پایان الهى كه بر ما و خانواده ما نازل شده است. امام صادق علیه السلام مى فرماید: هرگاه یاد نعمتى افتادى، صورت خود را براى تشكر بر زمین بگذار و اگر دیدى كه مردم ترا مى بینند به احترام آن نعمت كمى خم شو.(1)
سجده شکر بعد از نماز
به سند صحیح از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: «هر مؤمنى که براى شکر نعمتى در غیر نماز براى خدا سجده شکر به جاى آورد، خداوند، براى او ده حسنه بنویسد و ده گناه را از او محو و پاک گرداند و در بهشت ده درجه وى را بالا مى برد» (2)
نیز به سند موثّق از امام رضا (علیه السلام) روایت شده است که: «سجده بعد از نماز واجب، در واقع شکرِ خداوند است، از این که این توفیق را به بنده داد، تا فریضه اش را به جاى آورد، و کمترین چیزى که در این سجده گفته مى شود، سه مرتبه «شُکْراً لِلّهِ» است…» (3)
کيفيّت سجده شکر
در انجام این سجده شرط خاصّى وجود ندارد و به هر صورت که آورده شود، صحیح است. ولى بهتر است مانند سجده نماز، بر هفت عضو سجده کند و پیشانى را بر چیزى گذارد که در نماز بر آن مى گذارد.
افضل آن است که بر خلاف سجده نماز، آرنج را نیز بر زمین بگذارد،(4) و سنّت است که نخست پیشانى را بر زمین گذارد، سپس طرف راست صورت را و آنگاه طرف چپ صورت را و در نهایت نیز پیشانى را بر زمین بگذارد، (5) و به خاطر این که دو بار پیشانى را بر زمین مى گذارد، به آن دو سجده شکر مى گویند. سجده شکر مى تواند بدون هر ذکر و دعایى نیز باشد ولى سنّت است که ذکرى بگوید و بهتر است از ذکرهایى باشد که خواهد آمد.
چه ذکری در سجده شکر بگوییم؟
در سجده شكر هرگونه ذكر و دعایى جائز است، امّا گفتن «شُكْراً لِلَّه» و «اَلْحَمْدُ لِلَّهِ» و یاد نعمت بزرگ ولایت اهل بیت علیهم السلام سفارش شده است.(6) خداوند مى فرماید: پاداش كسى كه سجده شكر كند آن است كه من هم از او تشكر مى كنم.(7)
از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است که: مى توانى صد بار در سجده شکر بگویى: «شکراً» و مى توانى صد بار بگویى «عفواً». (8)
حضرت آیت الله کشمیری یکی از عرفای بزرگ؛ بعد از نماز سر را به سجده می گذاشت و سه مرتبه می گفت: الحمدلله; بعد گونه راست را بر مهر می گذاشت و سه بار می گفت: شکرا لله ; و سپس گونه چپ را بر مهر نهاد و سه مرتبه می گفت: استغفر الله . از وی سؤال شد این چه سجده ای است؟ فرمود: «حضرت ابراهیم (علیه السلام) به [یاری] این سجده خلیلُ الله شد.»(9)
پی نوشت:
1- وافى، ج 8، ص 825
2- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، بخش سجده ی شکر و تعقیبات نماز
3- همان
4- کافى، جلد 3، صفحه 324، حدیث 14
5- همان مدرک، صفحه 325، حدیث 175
6- جامع الاحادیث، ج 5، ص 469
7- الفقیه، ج 1، ص 334
8- کافی، ج 3، ص 326، حدیث 18
9- کتاب روح و ریحان، ص ۱۰۷
منابع:
سایت منبرک
ویکی شیعه
سایت حجت الاسلام قرائتی
