هفته نامه همشهری جوان - حامد مصداقی: در سال های گذشته کار عطاری ها رونق زیادی پیدا کرده است. گرایش و اطمینان مردم به طب سنتی روز به روز بیشتر می شود و ملت برای داروهای گیاهی سر و دست می شکنند. طبق قانون عرضه و تقاضا وقتی برای کالایی این همه مشتری وجود داشته باشد پس احتمالا کسب و کار فروشنده های آن هم سکه است. با همین دیدگاه سراغ عطاری رفتیم؛ شغلی که ظاهری قدیمی و گرد و خاک گرفته دارد اما جوان ها هم به آن به چشم شغل آینده نگاه می کنند. برای این که بفهمیم در یک عطاری پر از رنگ و بو چه خبر است، سراغ میلاد محرابی که یک عطاری نقلی و جمع و جور راه انداخته است رفته ایم.
پرفروش ها
1500 عطاری فعال در تهران وجود دارد، زردچوبه، فلفل، دارچین، آویشن، گلپر و رازیانه جزء پرفروش ترین کالاهای یک عصاری هستند. داروهای لاغری و چاقی هم خیلی خواهان دارند.
چطور کار را شروع کنیم؟
بهترین راه ورود به این شغل، یاد گرفتن کار پیش کسی است که گیاهان دارویی را خوب بشناسد و خاصیت آنها را بداند. این البته به شرطی است که شما عطاری را دوست داشته باشید. «من از چند سال قبل از عطاری خوشم می آمد و گاهی کتاب هایی درباره طب سنتی و گیاهان دارویی می خواندم. از طرف دیگر یکی از فامیل های مان هم مغازه عطاری داشت و من چند ماهی در مغازه اش شاگردی کردم. این شد که بالاخره یک روز تصمیمم را گرفتم و برای خودم یک عطاری کوچک راه انداختم.»
راه دومی هم البته وجود دارد. تحصیلات آکادمیک در رشته هایی مثل طب سنتی یا گیاهان دارویی یا دوره های خصوصی که شما را با کارکرد گیاهان دارویی آشنا می کنند. نکته مهم این است که عطاری ها به صورت قانونی اجازه تجویز دارو ندارند ولی اگر مدرک معتبری داشته باشید، قانون این اجازه را به شما می دهد.
چه چیزهایی لازم است؟
قبل از هر چیزی باید مجوزهای لازم را بگیرید. جواز کسب را از صنف عطاری و کارت بهداشت را هم باید از وزارت بهداشت بگیرید. «یک سال اول مشکلی نداشتم. مغازه را باز کردم و منتظر شدم تا نماینده های بهداشت خودشان سراغم آمدند. مجوز را هم از اداره کار شهریار گرفتم. شهرداری هم البته برای عوارض به آدم سر می زند.»
متراژ مغازه می تواند از 10 متر شروع شود و برای گرفتن مجوز باید تا سقف سرامیک یا کاشی باشد. هزینه رهن و اجاره مغازه هم بستگی به محله و شهرتان دارد. «مغازه عطاری وسایل خیلی زیادی ندارد. قفسه، ترازو، میز، یخچال (برای بعضی جنس های خاص)، ظرف های دربسته و ویترین، وسایل ضروری هستند. تمام اینها را هم با حدود پنج میلیون می شود ردیف کرد. بیشترین پول را باید برای خرید جنس کنار بگذارید (جنس های عطاری دوام بالایی دارند و خراب نمی شوند.)
یک مغازه پانزده متری جمع و جور را با 15 تا 20 میلیون می شود پر کرد. «من بیشتر جنس هایم را از یک پخش کننده بزرگ در شیراز می خرم. از قم، کاشان و بازار بزرگ تهران (چهارراه مولوی) هم خرید می کنم. کرمان و مشهد هم البته جزء قطب های فروش محصولات عطاری ها هستند.»
بازار کار چطور است؟
«عطاری کسادی خاصی ندارد ولی روزهای رونق و جشن یکی ماه های محرم و رمضان است و یکی نزدیک نوروز. محرم مردم بیشتر سراغ ادویه جات می آیند و ماه رمضان مشتری پروپاقرص خاکشیر، تخم شربتی و عرقیجات می شوند. در هفته هم به جز شنبه ها و یکشنبه ها که معمولا خلوت تر هستند، بقیه هفته کار روال معمول خودش را دارد. مغازه را هم معمولا ساعت 9:30 صبح باز می کنم و تا ساعت یک ظهر مغازه هستم. عصرها هم ساعت چهار تا نه شب کار مشتری ها را راه می اندازم.»
عطاری شغل سختی نیست و میلاد با رضایت از شغلش تعریف می کند: «کار ما سختی و خطرات فیزیکی خاصی ندارد و فقط مشکلات معمولی که بقیه کاسب ها و مغازه دارهای دیگر هم دارند، مثل خرابی و شل کردن بازار یا زیاد شدن دست و تعداد عطاری ها. مشتری ها هم گاهی اذیت های خودشان را دارند؛ مثلا با این که اطلاعات کافی درباره داروها و گیاهان ندارند، درباره شان نظر می دهند و برای خودشان چیزهای مختلف تجویز می کنند و اگر همین داروها یا گیاهان خدای نکرده برای کسی مشکلی ایجاد کند، ممکن است از چشم عطاری ببینند.»
چگونه موفق شویم؟
مغازه عطاری با بقیه مغازه ها فرق دارد؛ «چون با سلامت مردم در ارتباط هستی. نباید فقط به گرفتن پول اهمیت بدهی و باید اولویت اولت را سلامت مشتری ها قرار بدهی. من حتی شده است جنسی را که از کیفیتش مطمئن نبوده ام به مشتری نداده ام و از خیر پولش گذشته ام. با خرید جنس با کیفیت از جای معتبر می توانی اعتماد مردم را هم جلب کنی.»
به جز اینها عطار خوب باید معلومات زیادی درباره شغلش داشته باشد. «اگر بتوانی اطلاعات درست و مناسب هم درباره خواص داروها و گیاهان به مردم بدهی خیلی خوششان می آید و ارزش کارت بالا می رود. من خودم هر وقت برای خرید مثلا به شیراز می روم در زمان چند ساعته ای که داخل مغازه پخش کننده هستم، خیلی با دقت به همه چیز توجه می کنم که چیزهای تازه ای یاد بگیرم و بتوانم راهنمایی بهتری برای مشتری هایم داشته باشم. در واقع باید از هر فرصتی برای شاگردی کردن کنار قدیمی های این کار استفاده کنی. این را هم فراموش نکنید که کاسب باید چشم پاک و دل پاک باشد تا بیشتر مشتری ها که خانم ها هستند، به او اعتماد کنند.»
