چرا در زیارت وارث نامی از امام حسن(ع) برده نشده است؟ در حالی‌‌که امام حسین(ع) وارث او است؟
پاسخ اجمالی
در متن بسیاری از زیارت‌نامه‌ها به وارث بودن امام حسین(ع) نسبت به انبیا اشاره شده است. از جمله در زیارت وارثی که با آداب خاصّ و فضیلت بسیار از امام صادق(ع) روایت شده است.[1]
وراثت امام حسین(ع) از انبیا و اوصیا، براى آن است که خطّ جهاد در راه حق و مبارزه با باطل و ستم و طاغوت، سرلوحه دعوت همه انبیاى الهى بوده است و «کربلا» تجلّى این خط ممتد درگیرى حق و باطل است. عاشورا، حضور مجدّد آدم و نوح و ابراهیم و موسى و عیسى(ع) در قلّه فریادگرى و هدایت است. این‌که امام حسین را وارث آدم(ع) می‌خوانیم و زیارت «وارث» را با سلام بر آن پیامبران الهى آغاز می‌کنیم براى همین است؛ یعنى نقطه اتّصال همه حرکت‌هاى الهى و انقلاب‌هاى خدایى، به صورت تجسّم دوباره آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل و موسى و عیسى و محمّد و على و فاطمه و امام حسن(ع) در لحظه‌هاى خورشیدى عاشورا و واقعیّت سرشار کربلا.[2]
در روایت مربوط به زیارت وارث؛ نام این زیارت، زیارت وارث نیست، بلکه در ضمن یکی از زیارت‌هایی است که برای امام حسین(ع) نقل شده است و نام وارث به جهت محتوای آن است. حتی در هیچ روایتی زیارتی با نام «زیارت وارث» که از سوی امام معصوم(ع) نام‌گذاری شده باشد، نداریم. و این نام از سوی علمایی مانند شیخ عباس قمی گذاشته شده است.
از این‌رو؛ هر چند در این زیارت متداول، وراثت امام حسین(ع) نسبت به امام حسن مجتبی(ع) بیان نشده، اما در ادعیه و زیارات دیگر، از حضرت امام حسین(ع) به عنوان وارث امام حسن یاد شده است؛ مانند این‌که در زیارتی می‌خوانیم: «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الزَّکِی».[3] بر این اساس، فقدان آن در زیارت متداول به معنای نفی چنین وراثتی نیست و به عبارتی، «اثبات شیء نفی ماعدا» نمی‌کند.
[1]. شیخ طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج 2، ص 720، مؤسسة فقه الشیعة، بیروت، چاپ اول، 1411ق.
[2]. محدثى، جواد، فرهنگ عاشورا، ص 459 – 460، نشر معروف، قم، چاپ دوم، 1376ش.
[3]. ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، محقق و مصحح: امینی، عبد الحسین، ص 229، دار المرتضویة، نجف اشرف، چاپ اول، 1356ق.
