آیا این حدیث که: همه امامان در وضعیت و درجه مشابه و مساوی با پیامبر اسلام (ص) قرار دارند؛ (الکافی، ج

آیا این حدیث که: همه امامان در وضعیت و درجه مشابه و مساوی با پیامبر اسلام (ص) قرار دارند؛ (الکافی، ج 1، ص 270)؛ صحیح است؟

پاسخ اجمالی

چهارده معصوم(ع) هر چند در بالاترین درجات روحانی، ملکوتی و کمال انسانی هستند؛ با این حال وجود حضرت رسول خاتم (ص) پر فروغ ترین و کامل ترین آنهاست و دارای خصوصیات و امتیازاتی است که هیچ امام و معصومی در آن با او شریک نیست؛ چنانکه در همان روایت مورد سؤال امام صادق (ع) می فرماید:«امامان به منزله رسول الله هستند جز آنکه آنها انبیا نیستند و برای آنها آنچه برای پیامبر حلال است، حلال نیست (داشتن بیش از چهار زن) اما در بقیه امور مانند پیامبرند».

پاسخ تفصیلی

چهارده معصوم، چهارده ستاره در بالاترین درجات روحانی، ملکوتی و کمال انسانی هستند. همگی این ستارگان از محضر علم و کمال الهی سیراب گشته و هیچ گونه قصور و گمراهی در وجودشان رخنه نمی کند. «خداوند اراده کرده که هرگونه رجس و ناپاکی از وجود شما اهل بیت رخت برکند و شما را پاک و پاکیزه گرداند».[1] پس همگی این مفاخر عالم در منتهی الیه کمال بشری و سعادت هستند.

با این حال وجود حضرت رسول خاتم (ص) پر فروغ ترین و کامل ترین آنهاست و دارای خصوصیات و امتیازاتی است که هیچ امام و معصومی در آن با او شریک نیست؛ چنانکه در همان روایت مورد سؤال امام صادق (ع) می فرماید:«امامان به منزله رسول الله هستند جز آنکه آنها انبیا نیستند و برای آنها آنچه برای پیامبر حلال است، حلال نیست (داشتن بیش از چهار زن) اما در بقیه امور مانند پیامبرند».[2]

بنابر این حضرت ختمی مرتبت، سید الانبیاء والمرسلین محمد مصطفی (ص) گل سرسبد در میان این ستارگان، صاحب عالی ترین مقامات و بر فراز بلندترین قله قرب الی الله است. چنانکه به قول امام صادق (ع)[3] حضرت رسول (ص) اولین رسولی بود که ندای حق را (در عالم ذر) لبیک گفت و او نزدیک ترین افراد به باریتعالی بود و به درجه ای از مقام معنوی و روحانی پانهاد که هیچ فرشته نزدیک درگاه خداوند و پیامبر ویژه ای به آن مقام نرسید. تا آنجا که خدایش در بیان شدت قرب او به خود فرمود: «فکان قاب قوسین او ادنی».[4] اوست که در شب معراج تمام پله های صعود و مقامات معنوی را یک شبه طی می کند و به نهایت ممکن می رسد، در میان چهارده معصوم تنها شخصی است که از دریچه وحی مستقیماً با خدای سبحان مرتبط است. قرآن کریم بر او نازل می شود، کامل ترین دین و نعمت تامه الهی توسط او به انسان ها هدیه می شود و اوست که اخلاق کریمانه را به نهایت کمال می رساند[5] و یگانه فردی که باریتعالی در کلام خود سلام و صلوات دائمی خود، فرشتگان و مؤمنین را مخصوص او می گرداند.[6]

هر کدام از این خصوصیات به تنهایی می تواند شأن و جایگاه منحصر به فرد حضرت رسول (ص) را مشخص کند و چه زیبا بیان می دارد امام باقر (ع) منزلت و الای هر یک از معصومین را در این حدیث نورانی:«شحره طبیه[7]همان رسول خداست... شاخه آن درخت علی (ع)، ساقه آن فاطمه (س) و میوه های آن امامان معصوم از فرزندان علی و فاطمه است».[8]

در این بیان نورانی جایگاه و شأن و منزلت چهارده معصوم به زیباترین و روشن ترین وجه ممکن بیان شده است.

در پایان این نکته را نیز متذکر می شویم که شناخت جایگاه و عظمت معصومین (ع) وظیفه و امر خطیری است که نباید در حق آن کوتاهی شود، زیرا افراط و تفریط در این امر هر دو خطا و موجب گمراهی است. چنانکه علی (ع) در نهج البلاغه فرمود: «درباره من دو گروه به هلاکت می رسند، یکی آنها که در محبت به من غلو می کنند (و مرا خدا می پندارند) و دیگر آنها که در حق من کوتاهی می کنند».[9] پس ما موظف به شناخت حدود و قدر معصومین (ع) هستیم و باید با پرهیز از هرگونه تندروی یا بی اهمیتی بلکه با تمسک به آنها راه سعادت و خوشبختی را بپیماییم .

امید که همگی با عنایت حضرت حق (عزوجل) به صراط مستقیم رهنمون گشته و از سستی و کژی مصون بمانیم.

[1] احزاب، 33.

[2] عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بَحْرٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ الْأَئِمَّةُ بِمَنْزِلَةِ رَسُولِ اللَّهِ ص إِلَّا أَنَّهُمْ لَیْسُوا بِأَنْبِیَاءَ وَ لَا یَحِلُّ لَهُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَا یَحِلُّ لِلنَّبِیِّ ص فَأَمَّا مَا خَلَا ذَلِکَ فَهُمْ فِیهِ بِمَنْزِلَةِ رَسُولِ اللَّهِ ص. ‏اصول کافی، ج 1، ص 270 و مرآة العقول، ج 3، ص 161.

[3] بحار، ج 5، ص 236.

[4] به نزدیکی فاصله ی دو قوس کمان یا نزدیکتر. نجم، 9.

[5] انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق. بحار، ج 16، ص 210.

[6] ان الله و ملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه وسلموا تسلیماً. احزاب، 56.

[7] کشجرة طبیه اصلها ثابت و فرعها فی السماء. ابراهیم، 24.

[8] [تفسیر القمی‏] أَبِی عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الْأَحْوَلِ عَنْ سَلَّامِ بْنِ مُسْتَنِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى مَثَلًا کَلِمَةً طَیِّبَةً الْآیَةَ قَالَ‏الشَّجَرَةُ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ نَسَبُهُ ثَابِتٌ فِی بَنِی هَاشِمٍ وَ فَرْعُ الشَّجَرَةِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع وَ غُصْنُ الشَّجَرَةِ فَاطِمَةُ ع وَ ثَمَرَاتُهَا الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ ع شجرة رسول الله نسبة ثابت فی بنی اثم و فرع الشجرة علی بن ابیطالب و غض الشجرة فاطمه (س) و ثمراتها الائمة من ولد علی و فاطمه (ع) و ... بحارالأنوار ج : 9 ص : 218 .

[9] هلک فیّ رجلان محب غال و مبغض قال، نهج البلاغة، کلمات قصار، شماره 113.