امام صادق(ع) در روایتی می‌فرماید که؛ «امامتشان دوازده هزار جهان را تحت پوشش قرار می‌دهد»؛ تفسیر این روایت چیست؟
پاسخ اجمالی
شیخ صدوق روایتی را به این مضمون از امام صادق(ع) نقل می‌کند:
«حَدَّثَنا أَبِی قالَ حَدَّثَنا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللهِ قالَ حَدَّثَنِی الْحُسَیْنُ بْنُ عَبْدِ الصَّمَدِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبی عُثْمانَ قالَ حَدَّثَنا الْعُبَّادُ بْنُ عَبْدِ الْخالِقِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللهِ(ع) قالَ: إِنَّ للهِ عَزَّ وَ جَلَّ اثْنَیْ عَشَرَ أَلْفَ عالَمٍ کُلُّ عالَمٍ مِنْهُمْ أَکْبَرُ مِنْ سَبْعِ سَماواتٍ وَ سَبْعِ أَرَضِینَ ما تَرَى عالَمٌ مِنْهُمْ أَنَّ للهِ عَزَّ وَ جَلَّ عالَماً غَیْرَهُمْ وَ أَنَا الْحُجَّةُ عَلَیْهِمْ»؛ به‌راستى که خداى عزّ و جلّ دوازده هزار جهان دارد که هر جهانى از آنها بزرگ‌تر از هفت آسمان و هفت زمین است، و هیچ جهانى از آن جهان‌ها نمی‌داند که خداى متعال به جز او جهان دیگرى هم آفریده، و من بر همه آن جهان‌ها حجّتم.[1]
در مورد این روایت، به نکات ذیل توجه شود:
1. از لحاظ سلسله سند، این روایت به جهت مجهول بودن بیشتر راویان آن، ضعیف است.
2. بدون در نظرگرفتن سند، اما از لحاظ محتوا ما راهی به درک دقیق عوالم نداریم؛ و این موضوع در خود روایت نیز تصریح شده است: «ما تَرَى عَالَمٌ مِنْهُمْ أَنَّ للهِ عَزَّ وَ جَلَّ عالَماً غَیْرَهُمْ».
3. از ظاهر این روایت چنین بر می‌آید که اوّلاً: این دوازده هزار جهان بالفعل وجود دارند، ثانیاً: تمام آنها ساکنانی دارند، اما نسبت به عوالم دیگر اطلاعی ندارند.
[1]. صدوق، خصال، ج 2، ص 639، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، 1362ش.
