این بار که تصمیم گیری کمی‌‌ با تاخیر انجام شد دلیل خاصی داشت. مسیر کمی‌‌طولانی بود و زمان محدود. گروه می‌‌خواست بار سفر خود را به جنوب کشور ببندد. قصد سفر به یکی از شهرهای استان فارس.

این بار که تصمیم گیری کمی‌‌ با تاخیر انجام شد دلیل خاصی داشت. مسیر کمی‌‌ طولانی بود و زمان محدود.

گروه می‌‌خواست بار سفر خود را به جنوب کشور ببندد. قصد سفر به یکی از شهرهای استان فارس. مسیری حدود 16 ساعت.

یکی از دوستان گروه‌، فسایی است و می‌‌خواهد همه را به شهر خود ببرد. گرچه طبق تعریف‌‌های او فصل سفر به فسا بهار است و زمان غنچه‌‌های بهار نارنجش. اما هم اکنون تماشای نیز خالی از لطف نیست.

هرچه هست تصمیم گرفته می‌‌شود و اکیپ خوش سفر به راه می‌‌افتند. همگی خانم. سی و چهار نفر به مناطق گردشگری شهر سمت استان فارس و مقصد فسا.

ساعت شروع سفر، پنج صبح و صبحانه مفصل در اقامتگاه مهتاب.

داستان سفر آغاز می‌شود. خواب معنایی ندارد. سفر همه را سر حال آورده است یک ماهی است همه همدیگر را ندیده اند و دیدار‌‌ها تازه می‌‌شود.

شعر خوانی‌‌ها و گپ‌‌های گروهی با هدایت لیدر خوش صحبت تا رسیدن به هتل عباسی اصفهان و صرف ناهار بسیار خوشمزه ادامه دارد.

اما راه ادامه دارد تا بالاخره 7 شب به فسا رسیدیم. گرچه شب هنگام است اما نخل‌‌های این شهر حال و هوایی دیگر به شما می‌‌دهد.

دریاچه بختگان

شهرستان فسا، به وسعت چهارهزار و دویست کیلومتر مربع، حدود چهاردرصد از مساحت استان فارس را به خوداختصاص داده است.

این شهرستان‌، تقریبا در مرکز استان فارس، قرار گرفته؛ که از شمال به دریاچه بختگان نیز نزدیک است و همین مساله آب و هوای آن را گرم و مرطوب کرده است.

فسا، که در گذشته به آن «پسه» یا «پسا» می‌‌گفتند، از شهرهای قدیمی‌‌خطه‌ پارس، می‌باشد.

قدمت این شهر، به پیش از اسلام و دوره هخامنشیان، می‌رسداما در‌دوره‌‌های مختلف، دچار ویرانی‌هایی می‌شود.

کشاورزی و باغداری

شغل عمده اهالی فسا، کشاورزی، باغداری، دام‌داری، صنایع دستی و کارگری، می‌باشد. مردم شهرستان فسا، آریایی و سامی‌‌نژادند و به زبان فارسی، با گویش محلی و عربی صحبت می‌کنند.

استراحت شدیداً لازم بود و شب را در مهمانسرای جهانگردی فسا گذراندن با هوای دلچسب و مطبوع‌اش، نمی‌‌توان تفسیر کرد و صبح زود بیدار شدن با منظره تپه‌‌های اطراف شهر با هوایی پاک و نسبتا گرم تر از تهران لذتبخش است. همگی آماده و سرحال به راه افتادیم.

اولین چیزی که جلب توجه می‌‌کند نخل‌‌های با تنه  افراشته و شاخه‌‌های سر به زیر افکنده است که چهره زیبایی به شهر داده اند.

در کنار آنها درختان نارنج و پرتقال در وسط شهر در هر کوچه پس کوچه ای و حیاط خانه ای.

گرچه پاییز است و منظره خاص خودش را دارد اما تصورش کاملا لذتبخش است که بهار در وسط شکوفه‌‌های بهار نارنج این درختان در حالی که عطر گل‌‌هایش فضا را آکنده ازبوی طبیعی بهار نارنج‌‌های آفتاب خورده جنوب  کرده است قدم بزنی چه حال و هوایی دارد.

تل ضحاک

فسا را می‌توان به قدمتی بیش از هفت هزار سال تخمین زد. از اشیا کشف شده در تل ضحاک و آزمایشات دانش پژوهان قدمت این شهر تاریخی را بیش از هفت هزار و پانصد سال قبل بلکه بیشتر پنداشته‌ اند.

تل خاکی مشهور به تل ضحاک، که در سه کیلومتری جنوب فسا، قرار گرفته است. طبق بررسی کارشناسان اروپایی، آثار به دست آمده از تل ضحاک، متعلق به دوران ماقبل تاریخ تا قرن چهارم هجری قمری است.

این تپه که ساخت آن توسط طبیعت انجام نگرفته است و در واقع تلی است، که در اثر تخریب بناهای خشتی وگلی اعصار گذشته، ایجاد شده است.

قمپ آتشکده

قمپ آتکشده، از آثار دوران ساسانی فسا، است که در بیست کیلومتری شمال آن، قرار گرفته است.

احداث بنای آن را به پارس، پسر طهمورث، نسبت می‌‌دهند و احتمالاً، آتشکده و بناهایی در آنجا وجود داشته؛ که هم اینک قسمتی از بقایای سنگ چین آن در کنار آبگیری زیبا، مشاهده می‌شود.

این آبگیر بسیار با صفا نه تنها دیدن دارد بلکه گردشگاهی خوش فضا برای همگان به حساب می‌‌آید.

مزارع گندم و باغ مرکبات

فسا از نظر کشاورزی نیز شهری پررونق است. از نظر تولید گندم، رتبه اول کشور ایران را داراست بطوریکه فسا را شهر گندم می‌دانند. مزارع گندم در زمین‌‌های اطراف شهر چهره بسیار زیبایی به آن داده است.

وجود باغ‌های بزرگ انواع درختان مرکبات از لیمو شیرین و لیمو ترش و پرتقال  گرفته نارنج و در کنار اینها در خنام کاشته شده زیتون در حاشیه شهر تا پای تپه‌‌ها و کوه‌‌های دور شهر چهره زیبایی به آن داده است که کاملا متفاوت از دیگر شهرهایی که تابحال گروه به آن سفر کرده است داراست. بسیار دیدنی و جالب است.

غذاهای محلی

در شهرستان فسا غذاهای محلّی به اسامی یخنی با اقسام حبوبات‌، زیره و زعفران و انواع خوراك‌هایی كه از بادمجان به عمل می‌آید مانند: كباب بادمجان‌، حلیم بادمجان‌، كشك و بادمجان‌، بادمجان رو تابه‌، بادمجان زیربریزه‌ای و... همچنین غذاهای ساده و بسیار معمولی و ارزان چون آب پیازك‌، آب ماشكی‌، آب شملیز‌، كدو یتیمی (یتیمك)‌، دو پیازه آلو‌، ماست و اسفناج‌، ماست و تــَـجـَنی و... و نان‌هایی که در درون خود انواع سبزی‌ها را به همراه دارد مانند: نان اسفناجی، نان سیرمُوكی پخته می‌‌شوند.

مهم‌ترین شیرینی‌‌های محلی فسا نان كنجدی‌، نان فسایی (كـُماج)‌، كلوچه و مسقطی فسایی می باشد و علاوه بر این‌ها می‌توان به نان‌‌های شیرینی كه به طور محلّی در ایام عید پخته می شود و از نظر مزه و پخت به یوخه شباهت بسیار دارد، اشاره نمود.

به هر کجا که برای صرف چای می‌‌روید عطر و طعم بهار نارنج را در آن بخوبی حس می‌‌کنی شهر شهر بهار نارنج است و چای بهار نارنج، عرق بهار نارنج و مربای بهار نارنج هم در آن همیشه یافت می‌‌شود.

بازار محلی

بازار محلی فسا هم رفتن دارد بوی انواع گیاهان دارویی محلی از مدخل ورودی بازار مشام را بخوبی نوازش می‌‌دهد.

انجیر‌‌های خشک استهبانات که به بازار می‌‌آیند و انواع ارده و ارده شیره‌، بخوبی به خرید ترغیبت می‌‌کنند.

جنگل فسا

پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده میان جنگل فسا بسیار غنی بوده و بالغ بر صدها گیاه در این منطقه می‌‌روید. از جمله بادام وحشی، پسته وحشی، افدرا، گون‌‌ها و کلاه میرحسن و بادام کوهی و گز از مهمترین‌‌ها هستند.

درختچه‌‌های زیبای گز و بنه یا همان پسته کوهی از همان اطراف فسا چهره در خور توجه و نایابی به پوشش گیاهی اطراف این شهر داده‌اند.

بنه یا به گویش محلی الوک بسیار خوشمزه است. تقویت دستگاه گوارش و دفع کرم‌‌های روده، از خواص پسته کوهی می‌‌باشد.

مصرف مداوم پسته کوهی از بیماری‌‌های مربوط به سیستم گوارشی نیز جلوگیری می‌‌کند.

به هضم بهتر غذا کمک می‌‌کند و اشتها آور و ضد عفونی کننده است و چندین خاصیت مفید دیگر نیز دارد. هرگز مزه بنه‌‌های خوشمزه یادتان نمی‌‌رود.

دیدنی‌‌ها زیاد است از جمله منطقه حفاظت شده میان جنگل فسا‌، چشمه اهروم‌، چشمه تزنگ‌، چشمه بادگیر اما باید بازگشت.

در مسیر برگشت دریاچه زیبای مهارلو در مسیر فسا به شهر شیراز و کوه‌‌های نمک طبیعی آن دیدنی است. هرگز دیدنش را از دست ندهید.