کفتار ، زیستگاه و معرفی (قهوه ای، راه راه و ایرانی)

کفتار یکی از حیواناتی است که گونه های زیادی دارد. اگر می خواهید با کفتار و زیستگاه کفتار و نحوه زندگی کفتار و انواع کفتار بیشتر آشنا شوید این مقاله آسمونی را حتما مطالعه نمایید چرا که به معرفی کامل کفتار می پردازیم.

ساختار بدن کفتار

کفتار (Hyaena linnaeus) گوشتخواری است با جثه نسبتا بزرگ ، طول بدن تا ۱۲۰ سانتیمتر و طول دم تا ۳۰ سانتیمتر و بلندی بدن در ناحیه شانه تا ۷۰ سانتیمتر می‌رسد. در این حیوان قسمت جلوی بدن به سبب بلند بودن زائده‌های مهره‌های شانه و دراز بودن دست از پا و همچنین وجود موهای بلند یال مانند از قسمت عقب بدن بلندتر بوده و هیکل مخصوصی به حیوان می‌دهد که آن را از بقیه مهره‌داران متمایز می‌کند. دستها کلفت هستند و گاهی خمیدگی کمی نشان می‌دهند. سر قوی ولی تا حدی کوتاه است. فکها و ناحیه جلوی صورت قوی و گوشها بزرگ و نوک‌دار هستند.

دم کوتاه و با موهای خشن و بلند و اندازه آن در حدود یک سوم اندازه سر و بدن است. در دست و پا هر کدام ۴ انگشت وجود دارد. پنجه‌ها قوی و خمیده و به چنگالهای بزرگ و پهن که برای کندن زمین مناسب است منتهی می‌شوند. رنگ کلی بدن از زرد خاکستری سفید روشن تا خاکستری قهوه‌ای تغییر می‌کند. پوزه متمایل به قهوه‌ای است و بقیه سر روشن‌تر است. تعدادی نوار عرضی تیره رنگ در پهلوهای بدن وجود دارد. جمجمه به اندازه متوسط ولی حجیم است. در فک پایین دندانهای پیشین در شکل ساده هستند و به تدریج از داخل به خارج بزرگتر می‌شوند.

نحوه زندگی کفتار

کفتارها شبها فعال بوده و در روز به ندرت دیده می‌شوند. روزها در غارها یا شکافهای زمین یا حفره‌ای که خود یا دیگر حیوانات حفر کرده اند باقی می‌مانند. بیشتر از لاشه حیوانات تغذیه می‌کنند و بوسیله فکها و دندانهای بسیار قوی خود می‌توانند استخوانهای بسیار ضخیم را خرد کرده و لاشه را بخورند. گاهی حیوانات زنده را شکار می‌کنند و در فرصتهای مناسب به حیوانات اهلی حمله‌ور می‌شوند. هنگامی که در نزدیک مراکز انسان باشند ممکن است محصولات زمینی مانند خربزه را بخورند. بندرت به انسان حمله‌ور می‌شوند مگر اینکه مورد حمله و محاصره انسان قرار گیرند.

از حس شنوایی و بویایی قوی برخوردارند. معمولا آهسته راه می‌روند و هنگام دویدن حرکات نا متناسب و بد منظری دارند. صدای خنده یا لانه مانندی دارند که خیلی کم شنیده می‌شود. جفت‌گیری آنها احتمالا اوایل تا اواسط زمستان انجام می‌شود. دوران آبستنی ۹۰ روز است. هر بار ۲ تا ۴ بچه می‌زایند و بچه ها با چشم بسته متولد می‌شوند و بعد از ۷ تا ۸ روز چشم باز می‌کنند. دوران شیر خوارگی آنها در حدود ۲ ماه است و بعد از این مدت به بچه‌ها گوشت داده می‌شود. بچه‌ها تا مدتی با پدر و مادر به صورت خانواده در یک لانه زندگی می‌کنند.

پراکندگی کفتار در ایران

کفتار تاکنون در ایران از لار ، کازرون ، شوش ، ایرانشهر ، مازندران و بطور کلی در استانهای سیستان و بلوچستان ، فارس ، خوزستان و کرمان گزارش شده است. کفتار ایرانی اولین گونه کفتاری است که بوسیله لینه از لارستان جنوب ایران شرح داده شده است.

پراکندگی جهانی کفتار

شمال آفریقا شامل مراکش ، الجزایر ، مصر ، لیبی تا سودان ، عربستان ، ترکیه ، ایران ، افغانستان ، پاکستان و هندوستان.

انواع کفتار

کفتار راه‌راه

کفتار راه‌راه گونه‌ای از خانواده کفتارها است که در شمال و شرق آفریقا، قفقاز، آسیای میانه، غرب آسیا و جنوب آسیا زندگی می‌کند. کفتار راه‌راه تنها کفتاری است که در خارج از آفریقا هم زندگی می‌کند.

این حیوان با توجه به کاهش جمعیت جهانیش به کمتر از ده هزار کفتار بالغ، و کاهش جمعیت طعمه‌هایش در درجه حفاظتی در مرز تهدید قرار گرفته‌است. کفتار راه‌راه در وهله اول لاشه‌خوار است اما برخی از آن‌ها به شکار نیز می‌پردازند. این حیوان تک‌همسر است و نر و ماده هر دو در پرورش توله‌ها مشارکت دارند.

کفتار راه‌راه حیوانی شب‌گرد است و فقط در تاریکی کامل خود را نمایان می‌کند و قبل از طلوع خورشید هم به پناهگاهش بازمی‌گردد. این جانور هنگام مواجهه با حمله ممکن است خود را به مردن بزند و به همین جهت به ترسویی مشهور است. با این حال مشاهده شده که در مقابل درندگان بزرگ‌تر از خود همچون پلنگ بر سر طعمه و غذا درگیر شده و از خود دفاع کرده‌است.

در فرهنگ عامه خاورمیانه و آسیا ویژگی‌های خاصی به کفتار راه‌راه نسبت داده می‌شود و در برخی از مناطق اعضای بدن آن دارای قدرت جادویی در نظر گرفته می‌شود؛ و همچنین در کتاب مقدس عبری با نام‌های «تزبوآ» یا «زِوآ» به آن اشاره شده‌است گرچه در بعضی از ترجمه‌های انگلیسی این کتاب وجود ندارد.

کفتار قهوه‌ای

کفتار قهوه‌ای (Hyaena brunnea) نام یک گونه از تیره کفتار است که در نامیبیا، بوتسوانا غرب و جنوب زیمبابوه جنوب موزامبیک و آفریقای جنوبی یافت می‌شود. این گونه در حال حاضر کمیاب‌ترین گونه کفتار در جهان است. بزرگ‌ترین جمعیت باقیمانده کفتار قهوه‌ای در جنوب بیابان کالاهاری و مناطق ساحلی جنوب غرب آفریقا قرار دارند.

کفتار خال‌دار

کفتار خال‌دار جانوری گوشت‌خوار و بزرگ‌جثه‌ترین عضو خانواده کفتاران است. قلمرو این حیوان در گذشته سراسر اورآسیا از اروپای غربی تا چین را در بر می‌گرفت اما امروزه فقط در آفریقای جنوب صحرا به حیات خود ادامه می‌دهند. این حیوان در گله‌های بزرگ مادرسالاری زندگی می‌کند که تا ۸۰ عضو دارند.

کفتار خال‌دار برخلاف باور مشهور فقط لاشه‌خوار نیست، بلکه بیشتر غذای خود را از شکار سم‌داران میان‌جثه به‌دست می‌آورد و بسیاری از اوقات بر سر شکار یا قلمرو با شیرها درگیر می‌شود. آن‌ها در قیاس با دیگر گوشت‌خواران بسیار باهوشند و برخی مطالعات حکایت از آن دارد که هوش اجتماعی کفتارها با برخی گونه‌های نخستی‌سانان برابری می‌کند.

گرگ خاکی

گرگ خاکی (Proteles cristata) نام یک گونه از تیره کفتار است.