هیچ نذر یا دعا و توکلی نمی‌تواند جایگزین تلاش و کوشش شود. بلکه پس از تلاش و کوشش است که آنها کارایی می‌یابند.
شبهه درباره دعا، نذر و توکل
برخی با ادبیاتی سخیف و منطقی پوچ مسائلی مانند دعا، نذر، توکل و... را زیر سؤال برده و ادعا می کنند: « آنانکه اهل تلاش نیستند، دعا می‌کنند؛ آنانکه هیچ کاری را درست انجام نمی‌دهند، به نذر و نیاز متوسل می‌شوند؛ آنانکه ضعیفند و به توانایی های خود ایمان ندارند، بخدا توکل می‌کنند.» در حالی که این کارها هیچگاه مورد پسند و سفارش اسلام نبوده است. بلکه اسلام در کنار حرکت و تلاش‌های طبیعی و مادی، درخواستهای معنوی و پیوند با خداوند قادر متعال را برای دستیابی به نتیجه لازم و کارا دانسته است. این مطالب در همان صدر اسلام مورد سؤال بوده و پاسخ آن توسط حضرت رسول اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) داده شده، مثلاً مردى نزد حضرت آمد و پرسید: اى فرستاده خدا! شترم را ببندم و به خدا توكّل كنم يا رهايش بگذارم و توكّل كنم؟ پیامبر نیز در پاسخ فرمودند: «اعْقِلْهَا وَ تَوَکَّلْ عَلَی اللهِ؛ پایش را ببند و سپس بر خدا توکل کن.»[ارشاد القلوب،ج۱،ص۱۲۱] یا درباره دعا پیامبراکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «يَا أَبَاذَرٍّ، مَثَلُ الَّذِي يَدْعُو بِغَيْرِ عَمَلٍ، كَمَثَلِ الَّذِي يَرْمِي بِغَيْرِ وَتَر؛ ای اباذر مثل کسی که بدون عمل صرفاً دعا کند مانند کسی است که بدون کمان، تیراندازی کند.»[امالی،ص۵۳۴] با توجه به این احادیث است که می‌فهمیم پس از تلاش و کوشش است که دعا، نذر یا توکل کارایی می‌یابند؛ ولی کجا شبهه افکنان این احادیث را در نظر می‌گیرند؟
پی‌نوشت:
إرشاد القلوب إلى الصواب، ديلمى، الشريف الرضي، قم،۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۲۱.
الأمالي، شیخ طوسي، دار الثقافة، قم، چاپ: اول، ۱۴۱۴ق، ص۵۳۴.
معین شرافتی
منبع:
کانال نشر معارف قرآن و حدیث
