آئين ها و رسوم مذهبي و ملي

استان يزد در لايه های مختلف اجتماعی خود از جاذبه های كم نظير و زيبايی برخوردار است كه آشنايی با آن ها از مهم ترين ويژگی های گردشگری اجتماعی اين ناحيه است.جشن ها و آیین های استان يزد که یکی از مهم ترین جاذبه های اجتماعی مردم استان به شمار می آیند به جشن های ملی، خصوصی و مذهبی تقسیم می شوند. در بيش‌تر نقاط استان؛ مراسم اعياد ملی و مذهبی برگزار می‌شوند.
حفظ و پایبندی به سنتها و ارزشهای رایج ملی و اشتیاق همگانی نسبت به پایبندی به این ارزشها و سنتها ویژگی بارز آداب و رسوم محلی مردم است و این پایبندی و اشتیاق را در مراسم ازدواج و... می توان مشاهده کرد. سادگی و بی پیرایه بودن به همراه داشتن روحیه قناعت و صرفه جویی از ویژگیهای آداب و رسوم مردم است.
در استان يزد همانند دیگر مناطق ایران جشن ها و آیین ها به سه دسته ی ملی، محلی و مذهبی تقسیم می شوند که در میان جشن های ملی؛ نوروز باستانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به علت اسكان تعداد زيادي از زرتشتيان در اين استان، جاذبه هاي اجتماعي و جشن ها و آيين هاي آن ها نيز از اهميت و جاذبه‌ي زيادي برخوردار است.
الف) جشن و سرورهای خصوصی و عمومی
اکثریت قریب به اتفاق مردم استان یزد پیرو دین اسلام و شعیه دوازده امامی هستند. به همین دلیل مجموعه مراسم تحت تأثیر رفتارها و کنشهای فرهنگی اسلامی و ملی صورت میگیرد. مراسم عروسی، اعیاد ملی و مذهبی نظیر عید نوروز، عید سعيد فطر، عید بزرگ غدیر خم، عید سعيد مبعث و سالروز ولادت با سعادت  پیامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم و ائمه اطهار عليهم السلام به ویژه نیمه شعبان سالروز ولادت با سعادت منجي عالم حضرت امام مهدی موعود روحي و ارواحنا لتراب مقدمه الفداء به طرزی با شکوه و مفصل برگزار میشود.
مراسم مربوط به جشنها و اعیاد زرتشتیان نیز از جذابیت خاصی برخوردار است. مراسم عروسی و همسر گزینی طی مراحلی صورت می گیرد. خواستگاری، وکیل پرسان، گواه گیران، عروس کشان و پاتختی از جمله این مراحل است.
جشنهای ماهانه (برابر شدن نام روز با نام ماه مثلاً روز فروردین با ماه فروردین) جشنهای مفصلی موسوم به گاهنبار ها، نوروز جمشیدی و مراسم پنج روز پایان سال، روز تولد آشو زرتشت پیامبر ایران و باستان (روز خرداد از ماه فروردین مصادف با ششم فروردین) و جشن سده یا جشن بزرگداشت آتش اهورا مزدا منصوب به هوشنگ پادشاه پیشدادی در روز دهم بهمن ماه از مهمترین مراسم شادی هستند که از سوی زرتشتیان با شکوه خاصی برگزار میشود. مراسم عید پسح، یهودیان به مدت 8 روز به مناسبت نجات قوم بنی اسرائیل توسط حضرت موسی عليه السلام در کنیسه «هاداش» یزد از طرف اقلیت بسیار کوچک یهودی برگزار میشود.
ب) سوگ و عزاداری های خصوصي و عمومی
مراسم (نخل برداری) که از قدیم الایام در یزد مرسوم بوده است، جذابیت خاصی دارد.
نخل به عنوان تابوت سومین امام یعنی امام حسین عليه السلام شناخته می شود. نخل، چوب بستی عظیم به شکل برگ درخت است که شباهتی به برگ خرما ندارد. نخل با پارچه سیاه سر تا پا سیاه پوش می شود و صد ها شمشیر، قمه، و خنجر برهنه با تزئینات خاصی مانند: آئینه ها، میوه ها، پولکها، منگله ها، دستمال های ابریشمی رنگی بر دو طرف بدنه نخل بسته می شود. در دهه اول محرم و یا در دهه آخر ماه صفر (دو ماه خاص عزاداری شیعیان) نخل توسط مردم عزادار مانند کشتی به حرکت در می آید و سه دور گرد میدان نخل می چرخد و آنگاه آرا  آرام به درون آشیانه خود باز می گردد. همراه با چنین مراسمی، روضه خوانی، سینه زنی و عزاداری انجام می شود.
مراسم عيدهای مذهبی قربان، فطر، غدير خم، نيمه شعبان، روز مبعث پيغمبرصلي الله عليه و اله و سلم ، روز تولد ائمه اطهار و جشن‌های ملی عيد نوروز، روز طبيعت و... با شور و شوق خاصي از طرف مردم برگزار می‌شوند.
نوروز در يزد 
شهر و سرزميني مورد بررسي اجمالي قرار مي گيرد كه وسعت ناشناخته هاي تاريخ آن به گسترده تمام ناشناخته هاي تاريخي و باستان شناسي مي رسد. شهري كه اكنون به يزد شهرت دارد نام آن برگرفته از نام يزدان پاك، نشانه پاكي، قداست و اهميت مذهبي اين خطه در تاريخ ايران باستان است.
هر يک از جوامع ايرانی؛ از جاذبه های اجتماعی خاص خود برخوردار هستند. شيوه هاي معيشت، جشن ها و آيين های سنتی و باستانی، غذاهای محلی، شيرينی های خانگی و آداب و رسوم حاكم بر مراسم های مختلف از جمله جاذبه های اجتماعی مناطق مختلف ايران هستندكه همگی برآيند شيوه‌ي زندگی اجتماعی مردمان هر ناحيه است. زيست بوم های كويري و شيوه‌ي معيشت مردم كوير از فضاهای جالب توجه استان يزد است كه می تواند در خدمت توسعه گردشگری قرار بگيرد.
عيد نوروز و مراسم مربوط به آن در استان يزد نيز مانند ساير نقاط ايران جشن گرفته می ‌شود. جشن های خصوصی نیز شامل مراسم های مخصوص عروسی و آیین های محلی می شوند که در این استان رایج هستند.
تدارك رسيدن نوروز از اوايل اسفندماه با خاته تكاني آغاز مي‌شود. تميز كردن خانه و شستن تمام وسايل از اعتقادات مردم اين سرزمين و نشان از تغييري اساسي در زندگي است. چيدن سفره هفت‌سين يكي ديگر از اركان اصلي اين جشن است. در اين سفره، نمادهاي سبزي، آب و هم چنين نمادهاي مذهبي ديده مي‌شود. هنگام تحويل سال، افراد خانواده دور سفره هفت‌سين مي‌نشينند و بزرگ خانواده دعاي تحويل سال را مي‌خواند.
غذاي سنتي اين روز، سبزي‌پلو با گوشت است. بعد از تحويل سال، كوچك‌ترها به ديدن بزرگ‌ترها مي‌روند و با تبريك سال نو، از آن‌ها عيدي مي‌گيرند. در اين ديد و بازديدها، با شيريني و شكلات از مهمانان پذيرايي مي‌كنند. ديد و بازديدهاي عيد تا روز سيزدهم فروردين به طول مي‌انجامد.
مراسم مروبط به جشنها و اعياد زرتشتيان نيز از جذابيت خاصی برخوردار است. مراسم عروسی و همسر گزينی طی مراحلی صورت می‌گيرد.
خواستگاری، وکيل‌‌پرسان، گواه‌گيران، عروس‌کشان و پاتختی از جمله اين مراحل است. جشنهای ماهانه (برابر شدن نام روز با نام ماه مثلاً روز فروردين با ماه فروردين) - جشنهای فصلی موسوم به گاهنبارها، نوروز جمشيدی و مراسم پنج روز پايان سال، روز تولد آشو زرتشت پيامبر ايران و باستان (روز خرداد از ماه فروردين مصادف به ششم فروردين) و جشن سده يا جشن بزرگداشت آتش اهورا مزدا منصوب به هوشنگ پادشاه پيشدادی در روز دهم بهمن ماه از مهمترين مراسم شادی هستند که از سوی زرتشتيان باشکوه خاصی برگزار می‌شود.
مراسم عيد پسح يهوديان به مدت هشت روز به مناسبت نجات قوم بنی‌اسرائيل توسط حضرت موسی عليه السلام در کنيسه «هاداش» يزد از طرف اقليت بسيار کوچک يهودی برگزار می‌شود .
مردم استان يزد در روز سيزدهم فروردين به سوي باغ‌ها، مراتع و سبزه‌زارها مي‌روند و به پخت و پز غذا و شادي و تفريح مي‌پردازند. دخترها در اين روز سبزه گره مي‌زنند و در دل آرزوي ازدواج مي‌كنند. اين روز براي عروس‌ها و دختران طلبيده (شيريني‌خورده) نيز روز بسيار خوشي است؛ زيرا، در اين روز مادرشوهر، خواهران شوهر و ساير اقوام داماد با دايره زنگي به خانه عروس رفته و او را براي گردش ، به باغ و سبزه مي‌برند.