در این میان، ارتباط ناگسستنی امام حسین (عليه‌السلام) و حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)، ارتباطی شگرفت و پرمعناست. میان این دو امام، راز و رمزی است که یاد و نام آنان را همیشه در کنار هم، نگاه داشته است.
در قسمت اول به بحث در خصوص جلوه‌هايي از ارتباطات میان اين دو امام همام در آیات و روایات پرداختیم و اینک بنا داریم به بررسی ایت ارتباط در ادعیه و زیارات تشرفات و برخی دیگر از موضوعات بپردازیم
ج. ادعيه و زيارات
بررسي ادعيه و زيارات مربوط به سيدالشهدا (عليه‌السلام) و امام عصر (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) یکی از مواردی است که می‌تواند ما را به ارتباط وثيق و تنگاتنگ ميان اين دو نور پاك، رهنمون شود. در اين قسمت، به نمونه‌هايی از این ادعیه و زیارات اشاره مي‌شود:
1.ياد حضرت مهدي (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)، در ميلاد امام حسين (عليه‌السلام)
در توقيع مبارك حضرت امام حسن عسگري (عليه‌السلام) براي قاسم بن علاء همداني آمده است: «در روز تولد امام حسين (عليه‌السلام) اين دعا را بخوان: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فِي هَذَا الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ بِشَهَادَتِهِ قَبْلَ اسْتِهْلَالِهِ وَ وِلَادَتِهِ بَكَتْهُ السَّمَاءُ وَ مَنْ فِيهَا وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ عَلَيْهَا... الْمُعَوَّضِ مِنْ قَتْلِهِ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ نَسْلِهِ وَ الشِّفَاءَ فِي تُرْبَتِهِ وَ الْفَوْزَ مَعَهُ فِي أَوْبَتِهِ وَ الْأَوْصِيَاءَ مِنْ عِتْرَتِهِ بَعْدَ قَائِمِهِمْ وَ غَيْبَتِه»؛ 128 «خداوندا! تو را به مقام مولود اين روز مي‌خوانم، کسی كه پيش از به دنیا آمدنش، وعده و خبر شهادتش داده شد و آسمان و هر كس که در آن بود و زمين و هر كس بر روي آن بود، بر او گريه كرد... کسی كه در عوض شهادتش، ائمه (عليهم‌السلام) از نسلش و شفا در تربتش قرار گرفت و زمانی که پس از سپری شدن دوران غیبت قائم (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) همراه با اوصیائی از عترتش رجوع می‌کند، فوز و رستگاری با اوست».
هم‌چنین، نقل شده است که در روز تولد امام حسین (عليه‌السلام)، جبرئيل امين، لوح‌نوشته‌ای را از طرف خداوند و به عنوان چشم‌روشنی، برای پیامبر (صلي الله عليه و آله وسلم) هدیه آورد. رسول اکرم (صلي الله عليه و آله وسلم) پس از آن که نوشته‌های لوح را مطالعه کردند، فرمودند: «سزاوار نيست كه اين چشم‌روشني به شخصي غير از فاطمه زهرا عليها السلام سپرده شود».
اهمیت این صحیفه، به جهت آن است که در روز ولادت امام حسین (عليه‌السلام) نازل شده و شامل ذکر و یاد امام زمان (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) است.129
در این صحیفه، آن‌جا که نوبت به نام مقدّس امام حسين (عليه‌السلام) مي‌رسد، آمده است: «...جَعَلْتُ كَلِمَتِيَ التَّامَّةَ مَعَهُ وَ الْحُجَّةَ الْبَالِغَةَ عِنْدَهُ...»؛ «كلمة تامه و حجت بالغة خود (امام زمان) را با حسين (عليه‌السلام) و نزد او قرار دادم»130.
2.ياد حسين (عليه‌السلام)، در ميلاد امام زمان (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)
محدث بزرگوار، شيخ عباس قمي; در مفاتيح الجنان آورده است: «با فضيلت‌ترين اعمال شب نيمة شعبان-كه باعث آمرزش گناهان است- زيارت امام حسين (عليه‌السلام) مي‌باشد. هر كه مي‌خواهد، روح صد و بيست و چهار هزار پيامبر با او مصافحه كند، امام حسين (عليه‌السلام) را در این روز زيارت كند»131.
3.شب قدر و ياد امام حسين (عليه‌السلام)
شب قدر، شب امام زمان (عليه‌السلام) است؛ چرا که ملائكه و روح، بر آن حضرت، نازل شده و تقدير امور را در اختيار او مي‌گذارند.
شيخ عباس قمي مي‌نويسد: «بدان كه احاديث در فضيلت زيارت امام حسين (عليه‌السلام) در ماه مبارك رمضان - خصوصاً شب اول و نيمه و آخر آن و به خصوص شب قدر - بسيار است»132.
از حضرت امام صادق (عليه‌السلام) نیز مروي است: «چون شب قدر فرا می‌رسد، منادي از آسمان هفتم و از بطن عرش ندا مي‌كند كه حق تعالي هر كسي را كه به زيارت قبر حسين (عليه‌السلام) آمده، آمرزيد».
4.دعاي ندبه و ياد امام حسين (عليه‌السلام)
يكي از دعاهاي بسيار مهم و با ارزش در نزد شيعه، دعاي ندبه است كه عاشقان حضرت ولي عصر (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)، هر صبح جمعه دور هم گرد آمده و با خواندن آن، با حضرتش تجديد عهد و پيمان مي‌كنند. در بخش‌هايي از اين دعا، به جدّ بزرگوار امام زمان (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)، سالار شهيدان اشاره می‌شود:
«أيْنَ الْحَسَنُ و أيْنَ الحُسَيْنُ أيْنَ أبناءُ الْحُسَينِ»؛ «حسن (عليه‌السلام) كجا است؟ حسين (عليه‌السلام) چه شد؟ فرزندان حسين كجايند و چه شدند؟».
«أيْنَ الطّالبُ بِدَمِ الْمَقتولِ بِكَربَلا؟»؛ «كجاست کسی که طالب خون شهيد كربلاست؟»
5.زيارت عاشورا و ياد مهدي (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)
زيارت عاشورا- كه از سوي امام محمد باقر (عليه‌السلام)، و در واقع از ناحية خداوند متعال به شيعيان و شيفتگان، تعليم داده شده است- دارای مضامين والايي است.
در يكي از قسمت‌هاي این زيارت، چنين آمده است: «ان يرزقني طلب ثارك مع امام منصور من اهل بيت محمد »؛ «همانا من از خداوند، خونخواهي تو را در كنار امام ياري شده- که از خاندان پيامبر است- می‌طلبم».
و در قسمتي ديگر از این زیارت نیز، چنین حاجتی خواسته می‌شود: «ان يرزقي طلب ثاري [كم] مع امام هدي [مهدي] ظاهر ناطق بالحق منكم».
6.روز عاشورا و ياد حضرت مهدي (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)
امام باقر (عليه‌السلام) فرمود: «يكديگر را در روز عاشورا و در مصيبت امام حسين (عليه‌السلام) تعزيت گوييد و بگوييد: «عَظَّمَ اللَّهُ أُجُورَنَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَيْنِ ع وَ جَعَلَنَا وَ إِيَّاكُمْ مِنَ الطَّالِبِينَ بِثَأْرِهِ مَعَ وَلِيِّهِ وَ الْإِمَامِ الْمَهْدِيِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ »؛ «خداوند اجر ما و شما را در مصيبت حسين (عليه‌السلام) بزرگ گرداند و ما و شما را از كساني قرار دهد كه به همراه وليّ امام حسين، مهدي آل محمد (عليهم‌السلام)، به خونخواهي او بر می‌خیزند».133
هم‌چنین در دعايي كه از امام صادق (عليه‌السلام) نقل شده است، مي‌خوانيم: «أللَّهُمَّ رَبَّ الْحُسَيْنِ اشْفِ صَدْرَ الْحُسَيْنِ وَ اطْلُبْ بِثَأْرِه ».134
7. حرم امام حسين (عليه‌السلام) و دعاي فرج
از جمله اماکنی كه در آن، دعا براي تعجيل فرج مؤكد است، بارگاه ملکوتي سالار شهيدان است. صاحب «مكيال المكارم» در اين‌باره مي‌نويسد: «هر گاه مؤمن در حرم امام حسين (عليه‌السلام)، انواع ظلم و مصيبتي كه بر آن حضرت و خاندانش وارد آمده را یاد کند و بداند كه خون‌خواه آن جناب و انتقام‌گيرنده از دشمنان و ستم‌كنندگان به او، مولايمان صاحب‌الزمان (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) است، عقل و مودتش او را خواهند برانگيخت كه براي تعجيل فرج و ظهور آن حضرت دعا نمايد و با تضرع و زاري اين امر را از درگاه الهي بخواهد».
8. حقيقت انتظار در بارگاه امام حسين (عليه‌السلام)
در يكي از زيارت‌نامه‌هاي بارگاه ملكوتي امام حسين (عليه‌السلام)، آمده است: «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنْ لَمْ أَكُنْ أَدْرَكْتُ نُصْرَتَكَ بِيَدِي فَهَا أَنَا ذَا وَافِدٌ إِلَيْكَ بِنُصْرَتِي قَدْ أَجَابَكَ قَلْبِي وَ سَمْعِي وَ بَصَرِي وَ بَدَنِي وَ رَأْيِي وَ هَوَايَ عَلَى التَّسْلِيمِ لَكَ وَ الْخَلَفِ الْبَاقِي مِنْ بَعْدِكَ الْأَدِلَّاءِ عَلَى اللَّهِ مِنْ وُلْدِكَ فَنُصْرَتِي لَكُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ هُوَ خَيْرُ الْحَاكِمِين»؛135 «درود بر تو اي فرزند رسول‌الله (صلي الله عليه و آله وسلم).اگر چه من، زمان شما را درك نكردم تا شما را با دستم نصرت كنم، اما اكنون با قلب، گوش، چشم، بدن، رأي و همة خواسته‌‌هايم، تسليم امر شما هستم و در راه نصرت شما و جانشينان شما- که راهنمايان به سوي خدا و از فرزندان شما می‌باشند- هستم. اكنون تمام نصرت و ياري من براي شما آماده است، تا هنگامي كه خداوند اراده و حكم كند و او بهترين حاكمان است».
اين فراز، معنا و مفهوم انتظار و كيفيت آمادگي براي ظهور امام زمان (عليه‌السلام) را روشن مي‌سازد؛ چراکه همراه کردن جان و دل، عقل و سر، و رأی و خواسته‌ها در راه امام معصوم و مقدم داشتن او بر اراده و خواست خود، روح انتظار است.
د: تشرفات
در اينجا به ذکر دو نمونه از اين تشرفات اشاره مي‌شود:
1.عنايت حضرت مهدي (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) به مجالس ذكر امام حسين (عليه‌السلام)
علامه اميني; در جلد اول کتاب «الغدير» مي‌گويد: «در ميان اصحاب ما مشهور است كه خواندن قصيدة «ابن عَرَنْدَس» در هر مجلسي، موجب تشريف‌فرمايي حضرت بقية الله - روحي له الفداه - به آن مجلس مي‌شود.
خطيب بزرگ شيعه، مرحوم شيخ عبدالزهراء كعبي; مي‌گويد: «يك روز، بعد از ظهر، وارد صحن مطهر امام حسين (عليه‌السلام) شدم. شخصي در مقابل يكي از حجره‌هاي صحن شريف -كه كتاب‌هاي مذهبي مي‌فروخت و با من سابقة آشنايي داشت- مرا ديد و گفت: «كتاب كوچكي دارم كه به نظرم براي شما خوب باشد و در آن، اشعاري بسيار زيبا، مکتوب است. قيمت آن هم اين است كه يك بار آن را برايم بخواني». كتاب را گرفتم و دیدم که كتاب مفيد و سودمندي است؛ زيرا قصاید ابن عَرَنْدَس حلّي - كه مدت‌ها دنبال آن مي‌گشتم- در آن بود. در يكي از رواق‌ها نشستیم و من به خواندن آن اشعار براي كتاب‌فروش مشغول شدم و هر دو اشك مي‌ريختيم كه ناگهان سيدي از بزرگان عرب را ديدم كه در برابرم ايستاده، به اشعارگوش مي‌دهد و گريه مي‌كند.
من، هم‌چنان به خواندن مشغول بودم تا به این ابیات رسیدم:
اَيُقْتَلُ ظَمْآناً حُسينٌ بِكَربلا
وَ في كُلِّ عُضوٍ مِن اَنامِلِهِ بَحرٌ
وَ والدُهُ السّاقي عَلَي الحَوضِ في غَدٍ
وَ فاطمَةُ ماءُ الفُراتِ لَها مَهرٌ
فَوا لَهفَ نَفسي لِلحُسين و ما جَني
عَلَيه غَداةَ الطَّفِّ في حَربِهِ الشِّمْرُ
ـ آيا حسين (عليه‌السلام) بايد در كربلا تشنه به شهادت برسد، با آن‌كه در هر انگشت او دريايی يافت مي‌شود؟
ـ و با آن كه پدرش علي (عليه‌السلام) در روز رستاخيز، مردم را از حوض كوثر سيراب مي‌كند و آب فرات، مهرية مادرش فاطمه عليها السلام است؟
ـ پس آه و فغان بر حسين (عليه‌السلام) و جنايت‌‌هايي كه شمر در كربلا نسبت به حضرتش روا داشت.
شعر که به این‌جا رسید، گرية آن بزرگوار شدت گرفت. رو به ضريح امام حسين (عليه‌السلام) كرد و بيت «أ يقتل ظلمانا...» را تكرار نمود و همچون زن جوان‌مرده شروع به گریستن کرد. همين كه اشعار را به پايان رساندم، ديگر آن بزرگوار را نديدم. براي ديدن ايشان، از صحن خارج شدم تا شايد او را بيابم؛ ولي ايشان را پیدا نکردم و به هر كجا رو نمودم، اثري نيافتم.گويا از برابر چشمانم غايب شده بود. به يقين دانستم كه ایشان، حضرت حجت و امام منتظر (عليه‌السلام) بوده است».136
2. سفارش حضرت مهدي (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) به زيارت عاشورا
محدث نوري، حكايت سيد رشتي را چنين نقل مي‌كند كه: «حضرت به سيد، دستور خواندن نافله (خصوصاً نافلة شب)، زيارت جامعه و زيارت عاشورا را داد و بعد از آن فرمود: شما چرا نافله نمي‌خوانيد؟ نافله، نافله، نافله! شما چرا عاشورا نمي‌خوانيد؟ عاشورا، عاشورا، عاشورا! شما چرا جامعه نمي‌خوانيد؟ جامعه، جامعه، جامعه!».137
خاتمه
دولت حضرت مهدي (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) و رجعت امام حسين (عليه‌السلام)
«رجعت»، مسأله‌اي است كه در زمان ظهور، نمود پيدا مي‌كند و در حقیقت حضرت ولي عصر (عليه‌السلام)، صاحب آن است. اولين امامي كه در دولت كريمه، رجعت مي‌كند، امام حسين (عليه‌السلام) است و ایشان همان کسی است که بعد از امام زمان (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)، حاكم و امام حكومت مي‌باشد.
چنان‌چه امام صادق (عليه‌السلام) در این‌باره فرموده‌اند: «اولين كسي كه زمين به رويش شكافته مي‌شود و به دنيا برمي‌گردد، حسين بن علي (عليه‌السلام) است».138
هم‌چنین از امام محمد باقر (عليه‌السلام) نقل شده است: «امام حسين (عليه‌السلام) در شب عاشورا به اصحابش فرمود: "شما را به بهشت بشارت باد. به خدا قسم كه بعد از آن‌چه بر ما جاري می‌شود، تا زمانی که خداي تعالي بخواهد، مكث خواهيم كرد؛ بعد از آن، خداوند ما و شما را در هنگامي كه قائم ما ظاهر شود، بیرون خواهد آورد و از ظالمین انتقام خواهد كشيد و ما و شما آنان را در سلاسل و اغلال، و گرفتار به انواع عذاب و نكال مشاهده خواهيم كرد...»139.
امام حسين (عليه‌السلام) هم‌چنین در روز عاشورا، باز از رجعت خود سخن گفته و فرموده است: «من اولين كسي خواهم بود كه زمين برای او شكافته مي‌شود و رجعت مي‌كند».140
امام صادق (عليه‌السلام) نیز در تأویل آية شريفة «ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمْ الْكَرَّةَ عَلَيْهِم»141 فرموده‌اند: «مقصود، زنده شدن دوبارة امام حسين (عليه‌السلام) و هفتاد تن از اصحابش در عصر امام زمان (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) است؛ در حالي كه كلاه‌خودهايي طلايي بر سر دارند و به مردم، رجعت و زنده شدن دوبارة حضرت حسين (عليه‌السلام) را اطلاع مي‌دهند تا مؤمنان به شك و شبهه نيفتند».
فرصت ها
شناختن پيوندها و ارتباطات میان قیام امام حسین (عليه‌السلام) و قیام امام زمان (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)، فواید و فرصت‌هایی را پیش روی ما می‌گذارد که از جملة آن، این موارد است:
1. به کمک این شناخت، می‌توان انديشيد و فرهنگ غني شيعه را تبيين و پالايش نمود.
2. با توجه به مشابهت ياران هر دو قيام (نقش جوانان و زنان در هر دو دوره) و اشتراك اهداف هر دو نهضت، عرصه را براي حضور و ظهور امام زمان (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) فراهم کرد.
3. با توجه به مبحث «مديريت تحول» مي‌توان از نهضت امام حسين (عليه‌السلام)، براي بسط و تعميق انديشة انسان مدرنِ عصر غيبت، بهره جست و نگذاشت تكرار تاريخ، خاطره‌هاي تلخ و سياه را استمرار بخشد.
عبرت ها
1. همان‌طور که وضعيت نابسامان اجتماعي و سياسي عصر امام حسین (عليه‌السلام)، منجر به شهادت غريبانة ایشان شد؛ امروز نیز وضعیت نامطلوب اجتماعی به طولاني شدن غيبت می‌انجامد.
2- مردمی که حاضر به همكاري با حسین (عليه‌السلام) نشدند، انسان‌ها‌یی به ظاهر متدین بودند که نماز مي‌خواندند، قرآن تلاوت مي‌كردند، روزه مي‌گرفتند و به حج مي‌رفتند؛ اما عبادت‌هایشان خالي از روح ولايت بود142 و به همین علت، وقتي امام زمانشان در هشتم ذي‌حجه، مكه را به سمت كوفه ترك کرد، آن‌ها به سوي مني و عرفات رفتند...
اين مسئله، تهديدی بسيار جدي براي ما است؛ چراکه نبايد از وجود امام عصر (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) غافل بود و سرگرم دنيا و یا حتي غرق در عبادت بدون ولايت شد.
3. همان‌طور که انسان‌‌هاي زمان امام حسين (عليه‌السلام) در برابر وجدان تاريخ و در محكمة عدل خداوند متعال، محكوم و مجرم مي‌باشند، امروز نیز كساني كه به استنصار امام زمان (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) لبيك نمي‌گويند، مقصر و مجرم‌اند.
سخن پاياني
حضرت امام حسين (عليه‌السلام) در عالم مكاشفه، به يكي از بزرگان قم فرمودند: «... مهدي ما در عصر خويش مظلوم است. تا مي‌توانيد دربارة او سخن بگوييد و قلم‌فرسايي كنيد. آن چه دربارة او بگوييد، دربارة همة معصومان (عليهم‌السلام) خواهد بود؛ چراکه حضرات معصومين، همه در عصمت، ولايت و امامت، يكي هستند؛ اما چون عصر، عصر مهدي ماست، سزاوار است مطالب، دربارة او گفته شود... باز تأكيد مي‌كنم كه دربارة مهدي ما زياد سخن بگوييد و بنويسيد. بيش از آن چه نوشته و گفته شده، بايد درباره‌اش نوشت و گفت»143.
نتيجه
عاشورا، شور انتظار و شوق ظهور را مضاعف می‌كند؛ از این رو، عزاداران حسيني، با يك چشم بر مصائب اباعبدالله الحسین (عليه‌السلام) گريه می‌کنند و با چشم ديگر، افق ظهور را رصد می‌نمایند.
امروز باید با چشمان اشك‌بار و با لبان مترنم به دعای فرج، بيرق عزاي حسين (عليه‌السلام) و پرچم سبز انتظار را به دوش گرفت و با يك دست، در رثاي حسين (عليه‌السلام)، بر سر و سينه زد و با دست ديگر، رو به آسمان، براي ظهور، دعا نمود.
___________________________________
128. مصباح المتهجد، اليوم الثالث يوم ولد فيه الحسين (عليه‌السلام)، ص758؛ مفاتيح الجنان، اعمال روز سوم شعبان؛ اقبال، سيد علي بن طاووس، ص689؛ شيعه و رجعت، ص190.
129. با حسين (عليه‌السلام) تا مهدي (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)، سيد مجتبي حسيني، ص23.
130. بحارالانوار، ج 36، ص191.
131. مفایتح الجنان، اعمال شب نیمة شعبان.
132. همان، اعمال ماه رمضان.
133. مصباح المتهجد، شيخ طوسي، المحرم و شرح زيارة الحسين (عليه‌السلام)، ص713 و 714؛ بحارالأنوار، ج98، ص290.
134. بحارالأنوار، ج98، ص231.
135. تهذيب الاحكام، ج6، ص58.
136. شيفتگان حضرت مهدي (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)، ج 3، ص172؛ ملاقات با امام عصر، ص315؛ عنايات حضرت مهدي (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف) به علما و طلاب، ص397؛ كلمة المختار، ج 1، ص440.
137. نجم الثاقب، ص60، مفاتيح الجنان بعد از زيارت جامعه.
138. بحارالانوار، ج 53، ص39؛ الزام الناصب، ج 2، ص360؛ تفسير برهان، ج 2، ص408؛ الايقاظ من الجمعة، ص360.
139. گزيده كفاية المهتدي، ص105 و 106، ح 19.
140. بحارالانوار، ج45، ص80 و ج 53، ص62؛ الايقاظ من الهجعه، ص352؛ فوز اكبر، ص36.
141. سورة اسراء، آية 6.
142. ر. ک: مقالة نگارنده، با عنوان «مهدی (عجل‌الله‌تعالي فرجه‌الشريف)، روح حج»، فصلنامة انتظار، ش 5.
143. صحيفة مهديه، ص59.
پدیدآونده: حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا فؤاديان
