علت پیمان شکنی کوفیان

پرسش:
علت پیمان شکنی کوفیان چیست؟

پاسخ:
برای تحلیل و بررسی عهد شکنی کوفیان نسبت به امام نیاز نیاز به یک تحلیل پیچیده و زمان بر جامعه شناسی دارد و وقتی که می‌خواهیم علل واقعه‌ای را بررسی کنیم، باید گذشته جامعه و مردم آن را نیز در نظر بگیریم، بنابراین اگر حتی به گذشته‌ای نزدیک برگردیم، در می‌یابیم شهر کوفه در زمانی که حرکت امام حسین(علیه السلام) مطرح است جمعیتی چندمذهبی و چندفرقه‌ای را تشکیل داده که از گذشته آنها حکایت دارد؛ بخشی از آنها با خلیفه دوم وارد این منطقه می‌شوند، بخشی با امیرالمؤمنین(علیه السلام) و بخشی نیز بر اساس اهداف خود به آنجا آمده‌اند که بنابر تصریحات تاریخ، ایرانی بوده‌اند، یعنی چون شرایط رفاهی و امکانات مناسبی در آن شهر فراهم بود به آنجا آمدند، یعنی این شهر یکدست و دارای سابقه‌ای کهن نیست که مردم آن به صورت همسو اهدافی خاص را تعقیب کنند، بلکه این تعدد مذاهب و فرق و ملیت‌ها، هماهنگی این شهر را از بین برده و زمینه هر اتفاقی را فراهم کرده است.

  جدای از پراکندگی فِرق و ملیت‌های مختلفی که در کوفه بودند، آنها که برای سیدالشهدا(علیه السلام) نامه نوشته و ایشان را به کوفه دعوت کردند، اما بعد ایشان را تنها گذاشتند از چه گروه‌هایی بودند و چرا چنین کردند؟

بر اساس منابع تاریخی افرادی که به امام حسین (علیه السلام) نامه نوشتند چند گروه بودند:

۱- گروهی که اکثریت را تشکیل می‌دادند و اهدافشان سیاسی است و به تعبیر مرحوم شهیدی درد دین نداشتند و حوادث را بر مبنای تأمین اهداف خود رصد و دنبال می‌کردند.

۲- سران قبایل دشمن اهل بیت(علیه السلام) تشکیل می‌دادند، همچون شبث‌ها و… بعد در قیام رودرروی امام(علیه السلام) قرار می‌گیرند. در تشریح چرایی نامه نگاری آنها به امام (علیه السلام) باید گفت آنها درپی سهم خواهی و تصرف مناصب در حکومت احتمالی امام(علیه السلام) بودند تا این حکومت را از تداوم بیندازند و این در انقلابهای مختلف تاریخ مرسوم است، یعنی مخالفانی که در گروه انقلابیون قرار می‌گیرند تا در فرصت مناسب ضربه مدنظر را بزنند.

۳-و در اقلیت که شیعه خاص بودند و از حبیب بن مظاهر‌ها، مسلم بن عوسجه‌ها و… تشکیل می‌شدند که فارغ از اهداف سیاسی و نفوذ در حکومت، درد دین داشتند و همّ و غمشان از میان برداشتن دشمن بود.

بنابراین، نامه نگاران از ابتدا همه شیعیان خالص نبودند که بگوییم یکباره ورق برگشت و امام (ع) را تنها گذاشتند، از این رو بخشی کوچک و اقلیتی خاص یار و همراه واقعی امام(ع) بودند. و دو گروه دیگر که به دنبال منافع سیاسی خود بودند وقتی ورق برگشت آنها نیز مسیر خود را تغییر دادند.

منبع برای مطالعه بیشتر:

بازتاب تفکر عثمانی در واقعه کربلا ، محمد رضا هدایت پناه.

منبع: مرکز ملی پاسخگویی