رجعت در ادعیه و زیارات

براي نمونه، به برخي از آن­ها اشاره مي­شود:
1. دعاي عهد
از دعاهاي مشهوري که خواندن آن در عصر غيبت ولي عصر4 تأکيد شده دعاي عهد است، روايتي از امام صادق7 نقل شده است که آن حضرت فرمود:
من دعا الي الله أربعين صباحا بهذا العهد کان من انصار قائمنا، فإن مات قبله اخرجه الله من قبره و اعطاه بکل کلمة ألف حسنة و محا عنه ألف سيئة.[1]؛
هر کس چهل صبح اين دعا را بخواند، از ياوران قائم ما باشد و اگر پيش از ظهور آن حضرت بميرد، خداوند او را از قبر بيرون آورد که در خدمت آن جناب باشد و حق تعالي به ازاي هر کلمه، هزار حسنه به او دهد و هزار گناه از او ببخشد.
از اين روايت، به روشني رجعت و بازگشت به دنيا در زمان ظهور حضرت قائم4 استفاده مي­شود. همچنين در خود اين دعا، به رجعت تصريح شده است. در فرازي از آن، يک مؤمن مشتاق ديدار چنين دعا مي­کند:
اللّهم إن حال بيني و بينه الموت و… فاخرجني من قبري مؤتزرا کفني، شاهرا سيفي، مجردا قناتي، ملبيا دعوة الدّاعي في­الحاضر والبادي[2]؛
خداوندا! اگر مرگ بين من و مولايم حايل شد بيرون آور مرا از قبرم در حالي که کفن خود را به کمر بسته باشم و با شمشير کشيده و نيزه افراشته دعوت داعي حق را اجابت کنم؛ درهر جا که باشم، چه در شهر و يا در قريه‌ها.
همان­گونه که در جملات اخير ملاحظه مي­شود، دعا کننده از خداوند مي­خواهد، اگر قبل از ظهور حضرت مهدي4، مرگ، او را در بر­گرفت و از فيض ديدارش محروم شد، خداوند در هنگام ظهور، او را زنده کند تا در رکاب آن حضرت با دشمنان خدا مبارزه کند و پيروزي اسلام و خواري دشمنان را ببيند و اين، يکي از اهداف رجعت است.

2. زيارت جامعه کبيره
يکي از جامع­ترين و پرمحتواترين زيارت­هاي ائمّه: زيارت جامعه کبيره است. اين زيارت، از امام هادي7 با اسناد معتبر در کتاب­هاي معتبر مانند من لايحضره الفقيه[3] و عيون اخبار‌الّرضا[4] نوشته مرحوم صدوق و تهذيب[5] شيخ طوسي و… روايت شده است. اين زيارت، معارف فراواني را در بر دارد و مي­توان گفت يکي از بهترين منابع شناخت مقامات و فضايل اهل بيت است.
علّامه مجلسي درباره آن مي­نويسد:
إنّها اصحّ الزّيارات سنداً و أعمّها مورداً و أفصحا لفظاً و أبلغها معناً و أعلاها شأناً؛
زيارت جامعه کبيره، از نظر سند صحيح­ترين زيارت­ها و از نظر مورد، گسترده­ترين و از جهت لفظ، فصيح­ترين و از جنبه معنا، بليغ­ترين و از نظر جايگاه برترين زيارت­هاست.
در چند فراز از اين زيارت، به مسأله «رجعت» تصريح شده است که آن موارد را مي­آوريم:
…مؤمن بإيابکم، مصدّق برجعتکم، منتظر لأمرکم، مرتقب لدولتکم… و نصرتي لکم معدة حتّي يحيي الله دينه بکم و يردکم في أيامه و يظهرکم لعدله و يمکّنکم في أرضه…فثبتني الله أبدا ما بقيت علي موالاتکم و جعلني ممن يقتص آثارکم و يسلک سبيلکم و يهتدي بهديکم و يحشر في زمرتکم و يکرّ في رجعتکم و يملّک في دولتکم و يشرف في عافيتکم و يمکن في أيامکم و تقرّ عينه غداً برؤيتکم…؛
من معتقد به رجعت شما و تصديق کننده بازگشت شما، منتظر امر شما و منتظر دولت شما هستم. نيرويم آماده ياري شما است، تا وقتي که خدا دينش را به دست شما زنده کند و در روزهاي موعود خويش، شما را برگرداند و براي گسترش عدلش شما را ظاهر کند و در زمين، قدرتتان دهد… خدا هميشه مرا به دوستي شما ثابت دارد و از آن­ها قرار دهد که از شما پيروي مي­کنند، در راهتان مي­روند، به نور هدايتتان رهبري مي­شوند در زمره­تان محشور مي­شوند، در رجعتتان باز مي­گردند، در دولتتان حکومت مي­کنند، در زمان راحت و عافيتتان شرف مي­يابند، در روزگارتان قدرتمند مي­شوند و فردا چشمشان به جمالتان روشن مي­شود.

3. زيارت مطلقه امام حسين7
از ديگر زيارت­هايي که بسيار به آن سفارش شده، زيارت اربعين مي­باشد که از امام صادق7 نقل شده است. البتّه اين جملات، در زيارت امام حسين7 در روز عرفه و نيز در زيارت اربعين آن حضرت7 عينا ذکر شده است:
إنّي بکم مؤمن و بإيابکم موقن؛ همانا من به شما و به برگشت شما معتقد مي­باشم.
همچنين مي­خوانيم:
إنّي من المؤمنين برجعتکم؛ همانا من از مؤمنان به رجعت شما هستم.

4. دعاي روز دحو الارض
در اين دعا آمده است:
و أبعثنا في کرّته[6] حتّي نکون في زمانه من اعوانه؛ ما را در برگشتش برانگيز، تا در زمان او از يارانش باشيم.

5. زيارت آل يس
زيارت آل يس، از ديگر زيارت­هايي است که بايد مورد اهتمام و توجّه شيعيان باشد. اين زيارت، در عين کوتاه بودن، مطالب مهمّي همچون توجّه به امام زمان4 و عقايدي که شيعه بايد به آن­ها اقرار داشته باشد، دارد. در قسمتي از اين زيارت آمده است:
…و أشهد أنّک حجّة الله أنتم الاوّل و الأخر و أن رجعتکم حقّ لا ريب فيها يوم لا ينفع نفساً ايمانها لم تکن آمنت من قبل أو کسبت في أيمانها خيراً و أنّ الموت حقّ و أنّ ناکراً و نکيراً حقّ و أشهد أنّ النّشر حقّ و البعث حقّ و الجنّة و النّار حقّ و الوعد و الوعيد بهما حقّ…؛
شهادت ميدهم که تو حجّت خدايي، شما [ اهل بيت:] اوّل و آخر هستيد و همانا رجعت و بازگشت شما حق است، در روزي که ايمان آوردن افرادي که قبلاً ايمان نياورده­اند، سودي نمي­بخشد يا در ايمانشان عمل نيکي انجام نداده­اند و همانا مرگ، حق است و پرسش نکير و منکر حق است و شهادت مي­دهم که نشر و برانگيختن، حق است و صراط و مرصاد، حق است و ترازوي اعمال و حشر در قيامت، حق است و حساب حق است و بهشت و دوزخ، حق است و وعده­ و وعيدهاي درباره آن دو، حق است…

6. زيارت حضرت ابوالفضل7
در فرازي از اين زيارتنامه مي­خوانيم:
إنّي بکم مؤمن و بإيابکم من الموقنين[7]؛ همانا من به شما مؤمن هستم و به بازگشتتان يقين دارم.
هم­چنين به نقل از کتاب مصباح الزائر روايتي از امام صادق7 نقل شده است:
هرکس مي­خواهد پيامبر6 و امامان را از دور زيارت کند، بايد بگويد: … من از معتقدان به فضل شما و معترف به رجعت شما هستم. هيچ قدرتي را براي خدا انکار نمي­کنم و واقع شدن چيزي جز آنچه خداوند بخواهد، به گمانم خطور نمي­کند.[8]

7. زيارت امام زمان7
اين زيارت از محمّد بن عبدالله بن جعفر حميري نقل شده که امام عصر4، بعد از پاسخ به پرسش­هايي که از آن حضرت شده بود، بيان فرموده است. در بخش‌هايي از آن مي­خوانيم:
أنتم الاوّل و الآخر، و إنّ رجعتکم لا شکّ فيها يوم لا ينفع نفساً إيمانها لم تکن آمنت من قبل أو کسبت في إيمانها خيراً[9]؛
شماييد اوّل و آخر، شهادت مي­دهم که رجعتتان حق است و در آن، هيچ شک و شبهه­اي نيست؛ همان روزي که اگر کسي از قبل ايمان نياورده باشد، يا در ايمانش خيري کسب نکرده باشد، ايمان آن روز، او را نفعي ندهد.
از مجموع ادعيه و زيارات وارده، چنين استفاده مي­شود که رجعت، نزد ائمّه: امري مسلّم و قطعي بوده است و آنان، اين امر مهم را توسط دعاها و زيارت­ها، در موارد مختلف، به پيروان خود انتقال مي‌دادند. البتّه، اگر بخواهيم تمام دعاها و زيارت­هايي را که سخن از رجعت گفته­اند، ذکر کنيم، بدون شک حجم نوشتار دو چندان خواهد گرديد؛ لذا، به همين مقدار اکتفا مي­شود.خوانندگان عزيز را براي مطالعه بيشتر، به کتاب­هاي زيارت و ادعيه ارجاع مي­دهيم.
نکته­اي که قابل ذکر است اين­ که، مرحوم حرّ عاملي پس از ذکر روايات، ادعيه و زيارتنامه­ها، فراواني آن­ها را در رابطه با رجعت، بيش از تواتر معنوي مي­داند. سپس مي­گويد:
در هيچ مسأله­اي راجع به اصول يا فروع دين، در مقايسه با رجعت، به اندازه آن آيه و خبر وارد نشده است.[10]

________________________________
[1]. بحار الأنوار، ج 53، ص 95.
[2]. مفاتيح الجنان پس از دعای ندبه در امر سوم؛ بحار الأنوار، ج 3، ص 95.
[3] . ج2، ص370.
[4] . ج2، ص 370.
[5] . ج6، ص 95.
[6]. پيش از اين ذکر شد که کلمه «کرّة» نيز به معنای بازگشت و رجعت مي­باشد.
[7] . بحار الأنوار، ج98، ص 359، باب31.
[8] . همان، ج 53، ص 97، ح112.
[9] . احتجاج، ص 492.
[10]. الإيقاظ، باب دهم، ذيل روايت 178، ص 391.