وجه تسميه دارالعباده

سلسله كاكويان اولين خاندان از حاكمان دست نشانده يزد بودند كه از اوايل سده پنجم هجري حكمراني خود را بر يزد تثبيت نمودند . بنيانگذار اين سلسله به نام علاءالدوله كالنجار از سوي طغرل سلجوق به يزد آمد و اين جا را دارالعباده ناميد.اين اصطلاح از آن زمان شهرتي براي شهر يزد بود كه هر حاكمي آنرا براي تميزدادن و رساندن صفت شهر محل حكومتش آن را بر سكه هاي ضرب يزد حك مي نمود.حكومت يكصدوپنجاه ساله كاكويان در يزد، با كشته شدن اميرفرامرز آخرين حاكم مذكر اين خاندان در جنگي كه به حمايت سلطان سلجوقي، در آن شركت كرده بود به امر سلطان سلجوقي به دختر امير فرامرز واگذار شد. اما براي دختران امير ، سلطان سلجوقي اتابكي را به نام ركن الدين سام و بعد از او عزالدين لنگر را انتخاب كرد. اين عمل سبب تسلط اتابكان بر يزد و حكومت تقريباً صدساله آنها بر يزد شد.
دوران آل مظفر اهميت خاصي دارد و همچنان كه در تاريخ گفته اند(دوره العقد) تاريخ يزد است. دوران حكومت امير مبارزالدين و فرزندانش دستخوش حوادث بسيار بود، زيرا علاوه بر عمران آبادي هاي يزد، مبادرت به گسترش قلمرو خويش كردند، ولي درگيريهاي خانوادگي فرزندان امير با توسعه طلبي تيمور مصادف شده بود. طوفان غارتگر تيموري مي آمد تا سكوتي بي نظير بر دارالعباده و مردمانش حاكم كند و صلابت بيدارشده يزد بار ديگر سر در دامان كوير فرو برد.
نسيم آباد و عمران بار ديگر از عهد صفوي وزيدن گرفت و حكمراني چون نعمت ا… باقي بر يزد خاطرات شيرين را زنده كرد. عهد صفوي با شرايط خاص خود نظير يكپارچگي سرزمين ايران و تمركز قدرت مركزي و ... عاملي بود براي رونق اقتصادي و تجاري كه يزد هم به واسطه موقعيت خود و رواج صنعت بافندگي از اين رونق بي بهره نبود. به واسطه همين هنر بافندگي، اين شهر مورد توجه دربار ايران و سپاهان خارجي قرار گرفت. هنرمندان بافنده و طراحي، نظير غياث الدين نقشبند كه آثار وي هنوز هم زينت بخش موزه هاي بزرگ اروپايي است.
بنا به نقل محمد جعفر منشي در «جامع جعفري» محمود افغان با ترس آماده جنگ با عنايت سلطان مي شود و پس از جنون و بركناري محمود، اين اشرف افغان است كه با حيله و نيرنگ پس از سالها موفق شد و بر او و يزد مسلط شد. حاكم يزد در دوره كوتاه تسلط افاغنه (عيسي خان) نام داشت كه با شكست، اشرف افغان از يزد گريخت و نادر افشار فضلعلي بيك عقدايي را به حكومت يزد برگزيد. محمدتقي خان بافقي از سال 1161 ق با خروج علم خان، حاكم ظالم يزد، او را از يزد بيرون كرد و خود از طرف شاهرخ ميرزاي نادري به حكومت يزد منصوب شد. محمدتقي خان تا سال اول حكومت فتحعليشاه قاجار، يعني مدتي نزديك پنجاه سال، از سوي حكومتهاي وقت (افشار، زنديه و قاجاريه) حكمراني يزد را بر عهده داشت.
باغ دولت آباد يزد از مهمترين آثار و ابنيه ساخته شده در دوران حكمراني محمدتقي خان است. چند سال اول حكومت قاجاريه را خود و فرزندانش در يزد حكمراني كردند. پس از ايشان نگين حكمراني يزد به ديگران تعلق گرفت، از جمله محمدزمان خان، محمدولي ميرزاشاهزاده قاجاري، ظل السلطان و شجاع السلطنه وشاهزادگان ديگر قاجاري كه البته از برخي نظير محمدولي ميرزا آثار خبري هم به ثبت رسيده است.