آیا نذرکردن مثل نذر امام حسین یاسفره ابوالفضل و...دراسلام حرام است؟

استاد ما در دانشگاه گفت: نذر کردن مثل نذر امام حسین یا سفره ابوالفضل و... در اسلام حرام است، آیا چنین کارهایی حرام است؟ لطفا کامل توضیح دهید.

برخی از اساتید، وقتی سلطه خود را در کلاس، بر ذهن و فکر دانشجویی که مرعوب شده است می‌بینند، به هوس می‌افتند در اصول و فروع دین اسلام نیز وارد شده و به غیر از نظریه «به نظر من ...»، فتوا نیز بدهند! و غالباً کارشان حلال کردن حرام و حرام کردن حلال خداست.

به ایشان بفرمایید که اگر «مجتهد» هستی، یعنی دروس فقه و اصول را به پایان رسانده و می‌توانی خودت از منابع مربوطه استنباط و استخراج احکام نمایی، اعلام نما و اگر مقلد هستی، یا فتوا صادر ننما و یا بیان نما که آن چه را که حلال و حرام بیان نمودی، طبق فتوای کدام یک از مراجع است؟ البته گاه نیز حق و باطلی را مخلوط می‌کنند، و «کلمة الحق» را برای «یراد به الباطل» به کار می‌برند و از آیات، احادیث و احکام تفسیر به رأی می‌نمایند!

نذر، از احکام عبادات است و البته که عبادت و بندگی به غیر از خداوند منّان، کفر و شرک است. اما معنایش این نیست که مثلاً نذر سفره‌ی امام حسین علیه‌السلام یا حضرت ابوالفضل علیه‌السلام شرک است. بلکه یعنی اگر نیّت از این خیر به غیر از خدا باشد شرک می‌شود.

نماز عبادت است، صدقه، انفاق، خیرات، قرض الحسنه، قربانی و ... نیز عبادت است و البته که هر کدام برای غیر خدا انجام گیرد، از مصادیق شرک می‌شود؛ اما مگر کسی که نیّت‌اش خداست، صدقه یا انفاق خود را می‌برد مستقیم به خدا می‌دهد؟! خیر. بلکه به بندگان خدا می‌دهد، اما در راه خدا. یعنی نیّت‌اش از این کار خیر، جلب رضایت معبود و تقرب الهی است و نه جلب رضایت طرف مقابل، جلب رضایت مردم و یا ریا.

برگزاری مجالس عزاداری یا مولودی اهل عصمت علیهم‌السلام نیز چون بر پا داشتن شعائر الهی است و سبب معرفی، پویایی و تبلیغ راه آنان می‌گردد نیز از مصادیق عبادت است. پس اگر کسی با نیت «قربة الی الله»، اقدام به این امور نماید، عبادت است و اگر کسی به نیّت غیر خدا اقدام نماید، شرک و معصیت است.

الف - نذر در لغت به معنای ملزم ساختن خود بر امری است كه از قبل الزامی بر انجام آن نداشته است. در واقع عبارت است از عمل نیکو، صواب و ثوابی که شخص مکلف، بر عهده‌ی خود واجب می‌سازد تا آن را برای رضایت خدا انجام دهد. حال چه نذر کند دو رکعت نماز مستحب بخواند، یا صلواتی بفرستد و چه نذر کند طعامی به مسکین دهد یا به سفره‌ی حضرت عباس علیه‌السلام چیزی دهد و یا حتی به سفره‌ی همسایه یا والدینش چیزی بفرستد.

ب – نذر از عباداتی است که در همه ادیان بوده و تأیید آن در قرآن کریم آمده است و بر انجام آن مانند انجام سایر عهود تأکید شده است و خلف در انجام آن نیز از مصادیق ستم و ظلم شمرده شده است، چنان چه می‌فرماید:

«وَمَا أَنفَقْتُم مِّن نَّفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُم مِّن نَّذْرٍ فَإِنَّ اللّهَ یَعْلَمُهُ وَمَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنصَارٍ» (البقره، 270)

ترجمه: و هر نفقه‏اى را كه انفاق‏، یا هر نذرى را كه عهد كرده‏اید، قطعاً خداوند آن را مى‏داند، و براى ستمكاران هیچ یاورى نیست‏.

خداوند متعال در آیات ذیل تصریح نموده است که اولاً نذر و وفای به آن از اخلاق نیکان (ابرار) است، ثانیاً رساندن خیر به دیگران از اقسام نذر است و ثالثاً باید برای خدا و بی‌منّت باشد و رابعاً اجر بسیاری نزد پروردگار دارد. لطفاً با دقت آیات ذیل و سایر ثواب‌های آن را در قرآن کریم بخوانید:

«یُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَیَخَافُونَ یَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیرًا * وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا * إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلَا شُكُورًا * إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا یَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِیرًا * فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَلِكَ الْیَوْمِ وَلَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَسُرُورًا * وَجَزَاهُم بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِیرًا ...» (سوره الإنسان، از آیه 5 به بعد تلاوت شود)

ترجمه: [ابرار همان بندگانى هستند كه] به نذر خود وفا مى‏كردند و از روزى كه گزند آن فراگیرنده است مى‏ترسیدند * و به [پاس] دوستى [خدا] بینوا و یتیم و اسیر را خوراك مى‏دادند * (و می‌گفتند) ما براى خشنودى خداست كه به شما مى‏خورانیم و پاداش و سپاسى از شما نمى‏خواهیم * ما از پروردگارمان از روز عبوسى سخت هراسناكیم * پس خدا [هم] آنان را از آسیب آن روز نگاه داشت و شادابى و شادمانى به آنان ارزانى داشت * و به [پاس] آنكه صبر كردند بهشت و پرنیان پاداششان داد.

ج – البته نذر شرایط و احکامی دارد؛ مانند این که نذر کننده باید دارای شرایط تکلیف، مسلمان و دارای قصد و اختیار باشد - نذر صیغه دارد که به عربی یا فارسی نیت می‌شود - معیار متعلق نذر  این است که طاعت خدا باشد و نه معصیت او و هم چنین برای نذر کننده مقدور باشد. در صورت عاجز بودن او، نذر منعقد نمی‌شود و اگر بعداً نیز ناتوانی پدید آید، نذر ساقط است. (رجوع شود به احکام نذر در رساله‌ها)

منبع : پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات (ایکس – شبهه)

تبیان