تالی‌تلو شب‌قدر را، قدر بدانید

گفته اند کسانی که از شب های قدر جا مانده اند منتظر شب و روز عرفه در صحرای عرفات باشد و از آن جایی که از کرم خدا به دور است که فقط به صحرانشینان عرفات نگاه کند، هرکس در عرفه متوجه باشد، متذکر باشد، خداوند او را نگاه خواهد کرد: چرا که «وسعت کل شی رحمة» 

درب این میهمانی برای همه باز است

همان طور که برای شب های قدر بیان شده که؛ اگرتوبه شکستی بیا! هرآنچه هستی بیا! امیدواری بجوی. هرکس سر این سفره بیاید، دست خالی برنمی ‌گردد. حتی تماشاچیان امروز سفره عرفه هم یک چیزی نصیبشان می‌شود. چون وقتی دور خانه خدا طواف می‌کنی، در دور چهارم و پنجم در دعا این است، ای کسی که دعای مغبوض‌ترین خلقت، یعنی ابلیس را مستجاب کردی؛ چرا که ابلیس مغبوض‌ترین خلق خداست. ابلیس از خدا درخواست کرد، خدایا تا روز قیامت به من مهلت بده. خدا کاسه‌اش را پر نکرد، ولی خالی هم برنگردان. تا روز قیامت به تو فرصت می‌دهم. خدایی که ابلیس را ناامید نکرده است، ما را ناامید می ‌کند؟! 

زیباترین دعا در روز عرفه

یکی از اعمال زیبای این روز خواندن دعای عرفه است و یکی از موضوعاتی که در این دعا مطرح گردیده، موضوع معرفت است: «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی‏ نَفْسَكَ»‏ (کافی/ج1/ص337) امروز سر سفره معرفت قرار بگیریم.

معرفت یعنی اینکه باور کنیم خدا خیلی مهربان است و ما خیلی جاها به خودمان ظلم کردیم؛

چون معرفت نداشتیم و بزرگی خدا را دست کم گرفتیم، در ازدواج مسائل اقتصادی سر راهمان می ‌آید و بزرگ می‌شود و مانعی می شود که از این امر کناره بگیریم، در بچه آوردن مشکلات اقتصادی برایمان بزرگ می‌شود. 

چون بزرگی خدا را ندیدیم بزرگی دشمن برای ما دیده می‌شود. چون رحمت خدا را ندیدیم مأیوس می‌شویم. چون کرم خدا را ندیدیم خسیس می‌شویم. چون پاداش‌های خدا را ندیدیم کم عبادت می‌کنیم. چون وعده‌های خدا را ندیدیم صبر نمی‌کنیم. همه اینها مربوط به معرفت خدایی ما است. «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی‏ نَفْسَكَ‏ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَكَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیَّكَ» من تا تو را نشسناسم که فرستاده تو را هم نمی‌شناسم.

همیشه داریم چوب بی ‌معرفتی‌ هایمان را می‌خوریم که یا جهل است یا غفلت است. 

معرفت پیدا کنم صاحب این عالم کیست؟ صاحب من کیست؟

ز کجا آمده‌ ام، آمدنم بهر چه بود *** به کجا می ‌روم آخر ننمایی وطنم

ما اینها را نمی ‌دانیم. آیا ما به این دنیا آمدیم به هر قیمتی زندگی کنیم؟ بعضی ‌ها دارند به هر قیمتی زندگی می‌ کنند. بی ‌حیا باشند که بیننده داشته باشند و زندگی کنند. دست درازی به بیت ‌المال کنند که پولدار شوند و زندگی کنند. با هر دروغی زندگی کنند. با هر کلکی به پست و مقام برسند که زندگی کنند؟ آیا عالم واقعاً این بود؟ 

یا آمدیم به نقطه ‌ای برسیم «ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّى‏،فَكانَ قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنى‏» (نجم/8 و9)  یا«وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفِیقاً» (نساء/ 69) 

ما آمدیم معرفت پیدا کنیم که من و شما که می ‌دانیم معصوم نیستیم، می ‌توانیم برویم کنار معصومین قرار بگیریم. این معرفت می‌خواهد. چه طور سلمان توانست به مقامی برسد که به او گفته شود: «منا اهل البیت»، ما هم می ‌توانیم منا اهل البیت شویم. به ما اجازه دادند. این معرفت می‌خواهد. 

چگونه معرفت کسب کنیم؟

متواضع باشیم

افتادگی آموز اگر طالب فیضی *** هرگز نخورد آب زمینی که بلند است

یکی از راه های کسب معرفت تواضع، فروتنی و ادب است ... «کَلاّ إِنَّ الْإِنْسانَ لَیَطْغى‏ أَنْ رَآهُ اسْتَغْنى‏» (علق/6 و7) روزی که احساس کنم من دیگر دکتر شدم، مهندس شدم، وزیر شدم، وکیل شدم، آیت الله شدم دیگر نیازی به پای منبر نشستن ندارم، آن روز، روز بدبختی من است. باید بنشینی تا چیزی نصیب تو شود. زانو بزن تا نصیب تو شود.  لذا در سرزمین منا می گویند زانو بزن و با ادب باش. این سلوک کسب معرفت است. با تکبر چیزی نصیب تو نمی ‌شود. 

به سراغ قرآن برویم

یکی دیگر از راه های کسب معرفت این است که به سراغ قرآن برویم؛ «ذلِكَ الْكِتابُ لا رَیْبَ‏ فِیهِ‏ هُدىً لِلْمُتَّقِین‏» (بقره/2) این کتاب معرفت است. «إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی‏ لِلَّتِی‏ هِیَ أَقْوَم‏» (اسراء/9) این کتاب معرفت است. از طرف خدا هم هست. قرآن کلام خداست. قرائت شده پیغمبر است. «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ‏» (حجر/9) محافظش هم خداست. یعنی دست نخورده است. آئین نامه زندگی است و به دست ما رسیده است. 

التماس کنیم

راه دیگر برای معرفت پیدا کردن، التماس کردن است. اما باید بدانیم که کجا و به چه کسی باید التماس کرد. امام حسین(علیه السلام) التماس کردن را در دعای عرفه به ما یاد داده است.

در دعا می‌فرماید: تو اگر می ‌خواهی عطا کنی کسی نمی‌ تواند جلوی تو را بگیرد. تو اگر بخواهی یک چیزی را به عنوان حکم قطعی بگویی، کسی نمی‌تواند مانع شود.

التماس کنیم و بگوییم: خدایا من می ‌دانم تو همه کاره هستی. 

کلام آخر

یادمان باشد که کسانی که دعای عرفه را می خوانند چه در عرفه و چه مکان های دیگر، میزان بهره این افراد منوط است به درک معنای جملاتی که در دعا خوانده می شود. هر اندازه این عبارت ها را بهتر بفهمد و با معرفتی که بیان شد و با توجه بخواند تاثیر بیشتری خواهد داشت اما اگر تنها الفاظ را می خواند و به معنا توجه ندارد، بهره اندکی از دعا برده است.

بعد از قرآن، ادعیه معصومین (علیهم السلام) معجزه گونه اند و از حیث محتوا و عبارات و جملات از رتبه دوم برخوردار است لذا حیف است روز عرفه فقط به خواندن کلمات یا صوت خواننده توجه کنیم بلکه مناسب است در کنار اینها به معنای کلمات یا حداقل بخش هایی از معنای کلمات دقت و توجه کرده و مطمئن باشیم در سبک زندگی تاثیر آن چند برابر شد.

منابع:

بیانات حجت الاسلام ماندگاری در برنامه سمت خدا

بیانات حجت الاسلام عالی در برنامه سمت خدا

خبرگزاری شبستان؛ بیانات حجت الاسلام مؤدب

زهرا اجلال- تبیان