بنام خدا
دعا چند درصد زندگی ما را باید پوشش بدهد؟
خانمی که غذا درست می‌کند چند درصد غذایش مواد است چند درصد نمک غذاست؟ نمک را نمی‌شود زیاد زد. در هر غذایی یکی از مواد لازم آن نمک است، درصدی از آن نمک است؛ پیغمبر خدا می فرماید: دعا باید در زندگی ما به همین اندازه باشد.
شخصی به امام صادق (علیه السلام) عرض کرد که دو نفر مشغول نماز شدند. البته در غیر نماز هم مشابه این سؤال شده همین است. دو نفر مشغول نماز شدند. یکی در نمازش سوره های طولانی قرآن را خواند. یکی هم در نمازش، در قنوتش زیاد دعا خواند. «ثُمَّ انْصَرَفَا فِی سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ» (تهذیب الاحکام/ج2/ص104) در یک ساعت معین هر دو از نماز فارغ شدند. «أَیُّهُمَا أَفْضَلُ» به امام صادق گفتند: کدام افضل است؟ «قَالَ كُلٌّ فِیهِ فَضْلٌ كُلٌّ حَسَنٌ» حضرت اول یک مقدار طفره رفتند. فرمودند: هر دو حسنه است. هردو فضیلت دارد.
راوی باز پرسید: کدام بهتر است؟ حضرت فرمودند: «وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ» شما نشنیدی خدای مهربان در قرآن می فرماید: مرا بخوانید، من اجابت می کنم؟ آنهایی که دعا را رها می‌کنند، مستکبر هستند و تکبر می ورزند، به زودی با خواری و ذلت وارد جهنم می شوند.
آن حالتی که در دعا هست از خضوع و خشوع و تواضع و فروتنی است در قرائت نیست. در قرائت شما کلام خدا را می‌خوانی و گوش می دهی، یا در نماز آن حالت شکستگی نیست. ولی در دعا التماس کردن هست، صدا زدن هست. همین التماس و زاری کردن غرور و تکبر را می شکند.
حدیث داریم که خدا دوست ندارد کسی نزد بنده هایش اصرار و التماس کند و چیزی بخواهد، ولی التماس کردن در خانه خودش را خیلی دوست دارد و درهای رحمت را باز می کند.
دعا کردن عمل به آیه های قرآن است
یعنی محصول عمر ما دعا است. قرآن خواندن هم فضیلت دارد، ولی دعا کردن عمل به همان آیه های قرآن است ، هم خضوع و خشوعش بیشتر است و هم توجه خدا را جلب می کند.
ما نمی‌گوییم در خواندن قرآن کوتاهی کنید، اما در سنجش، دعا برتری دارد. در همان روایت بعد حضرت 3 بار قسم خوردند و فرمودند: «هِیَ وَ اللَّهِ الْعِبَادَةُ هِیَ وَ اللَّهِ أَفْضَلُ هِیَ وَ اللَّهِ أَفْضَلُ» : به خدا قسم افضل است، به خدا قسم افضل است، به خدا قسم افضل است! بعد دوباره فرمودند: «أَ لَیْسَتْ هِیَ الْعِبَادَةَ» مگر دعا عبادت نیست؟
وسیله ای مهم برای نزدیک شدن به خدا
در روایتی دیگر از امام صادق علیه السلام است که فرمودند:عَلَیْكُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّكُمْ لَا تَقَرَّبُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَا تَتْرُكُوا صَغِیرَةً لِصِغَرِهَا أَنْ تَدْعُوا بِهَا إِنَّ صَاحِبَ الصِّغَارِ هُوَ صَاحِبُ الْكِبَارِ.
شما را سفارش مى كنم به دعا كردن، زیرا با هیچ چیز به مانند دعا به خدا نزدیك نمى شوید و دعا كردن براى هیچ امر كوچكى را، به خاطر كوچك بودنش رها نكنید، زیرا حاجت هاى كوچك نیز به دست همان كسى است كه حاجت هاى بزرگ به دست اوست. (كافى(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 467 ، ح 6)
دعا، درصدی از زندگی را پوشش می دهد
در کتاب عدة الداعی در آداب دعا بحث مفصلی دارد. یکی از احادیثی که هم در این کتاب وجود دارد و هم در کتاب امالی شیخ طوسی آمده، این است که نقل کرده اند که: پیغمبر خدا صلی الله و علیه وآله فرمودند: یکفِی مِن الدُّعاءِ مَعَ البِرِّ ما یکفِی الطعامَ مِن المِلْحِ (وسائل الشیعه، ج۷، ص 84) دعا چند درصد زندگی ما را باید پوشش بدهد؟ فرمودند به مقداری که نمک در غذای ما لازم است...
چقدر ظریف و زیبا بیان شده، با یک مثال بیان می کنند که خانمی که غذا درست می‌کند چند درصد غذایش مواد است چند درصد نمک غذاست؟ نمک را نمی‌شود زیاد زد. در هر غذایی یکی از مواد لازم آن نمک است، درصدی از آن نمک است؛ پیغمبر خدا می فرماید: دعا باید در زندگی ما به همین اندازه باشد.
ما نباید در مسائل و مشکلاتی که پیش می آیدف تنها و تنها متکی به دعا باشیم. باید مقدمات رفع گرفتاری ها حاصل شود، تلاش و کوشش کنیم، اعمالمان صالح شود و بعد با نیروی والای دعا پیش به سعادت برویم.
مثلا زیاد دیده می شود که در مناسبت های مختلفی پدر و مادرها اذعان می کنند که برای فرزند ما دعا کنید،فرزندمان دارد از بین می رود. باید گفت دعا خیلی مهم و خوب است اما باید ابتدا زمینه تربیت درست و صحیح فرزند فراهم شده باشد، بعد دعا هم بکینم ... نمی شود گفت شما هیچ زمینه ای را فراهم نکنید دعا بکنید؛ امکانات گناه در اختیارش قرار بدهید پای ماهواره، فیلم های فساد و شبکه های فساد را در خانه هایمان باز کنیم، با بچه ها رفیق نباشیم، دوستان فرزندمان را نشناسیم و ندانیم که با چه کسانی آمد و شد دارند بعد که این ها منحرف شدند بگوییم دعا کنید، بچه از دست رفت ...
کلام آخر
از آیات و روایات به اهمیت دعا پی برده می شود و می بینیم که جایگاه والایی دارد اما نکته ای که نباید فراموش کرد آن است که در دعا کردن هم مثل بقیه مسائل در زندگی افراط و تفریط ممنوع است؛ نه باید به کل، دعا و مفاتیح را رد کنیم و به آن توجهی نداشته باشیم و نه اینکه تنها در مسائل زندگی دست به دعا شویم و تنها و تنها دعا کنیم بدون اینکه اسباب و مقدمات دیگری فراهم شده باشند.
منابع:
بیانات حجت الاسلام فرحزادی در برنامه سمت خدا
بیانات حجت الاسلام قمی در برنامه سمت خدا
سایت حوزه
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان،زهرا اجلال
