سخنان بزرگان جهان در مورد عیب و نقص
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
طوبى لِمَن مَنَعَهُ عَيبُهُ عَن عُيوبِ المُؤمِنينَ مِن إخوانِهِ . خوشا به حال آن كس كه عيب خودش، او را از پرداختن به عيبهاى برادران مؤمنش باز دارد.
( بحار الأنوار : ۷۷/۱۲۶/۳۲ )
پاسخ به:سخنان بزرگان جهان در مورد عیب و نقص
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در سفارش به ابوذر ـ فرمود :
لِيَحجُزْكَ عَنِ النّاسِ ما تَعلَمُ مِن نَفسِكَ ، و لا تَجِدْ عَلَيهِم فيما تَأتي (مِثلَهُ) . بايد آنچه از [عيوب] خود مى دانى تو را از خرده گيرى بر مردم باز دارد، و بر آنان به سبب كارهايى كه خودت مانند آنها را انجام مى دهى، خشم مگير.
( الخصال : ۵۲۶/۱۳ )
امام على عليه السلام :
يا عَبدَ اللّه ِ ، لا تَعجَلْ في عَيبِ أحَدٍ (عَبدٍ) بِذَنبِهِ فلَعَلَّهُ مَغفورٌ لَهُ ، و لا تَأمَنْ عَلى نَفسِكَ صَغيرَ مَعصِيَةٍ فلَعَلَّكَ مُعَذَّبٌ عَلَيهِ ، فَلْيَكفُفْ مَن عَلِمَ مِنكُم عَيبَ غَيرِهِ لِما يَعلَمُ مِن عَيبِ نَفسِهِ ، وَ لْيَكُنِ الشُّكرُ شاغِلاً لَهُ عَلى مُعافاتِهِ مِمّا ابتُلِيَ بِهِ غَيرُهُ . اى بنده خدا! در خرده گيرى از گناه كسى شتاب مكن؛ زيرا چه بسا كه او آمرزيده شده باشد. و در مورد خويش، به گناه كوچكى كه كرده اى، ايمن مباش؛ زيرا شايد كه به سبب آن عذاب شوى. پس، هر يك از شما از ديگرى عيبى بداند، نبايد به خرده گيرى از او بپردازد ؛ زيرا مى داند كه خود نيز عيبى دارد و بايد شكر اين موهبت كه عيبهايى كه در ديگران هست در او نيست، وى را به خود مشغول دارد [و از عيب جويى ديگران باز ايستد].
( نهج البلاغة : الخطبة ۱۴۰ )
مَن بَحَثَ عَن عُيوبِ النّاسِ فَلْيَبدَأْ بِنَفسِهِ . كسى كه از مردم عيبجويى مى كند، بايد از خودش آغاز كند.
( غرر الحكم : ۸۴۸۹ )
امام صادق عليه السلام :
مَنِ استَصغَرَ زَلَّةَ نَفسِهِ استَعظَمَ زَلَّةَ غَيرِهِ . كسى كه لغزش خود را كوچك شمارد،لغزش ديگران را بزرگ بيند.
( كشف الغمّة : ۲/۳۷۰ )
عيسى عليه السلام :
يا عَبيدَ السّوءِ ، تَلومونَ النّاسَ عَلَى الظَّنِّ ، و لا تَلومونَ أنفُسَكُم عَلَى اليَقينِ ؟ ! . اى بندگان بد! مردم را بر اساس گمان سرزنش مى كنيد و با يقينى كه به بديها و عيبهاى خود داريد خويشتن را سرزنش نمى كنيد؟
( تحف العقول : ۵۰۱)
مَن نَظَرَ في عُيوبِ النّاسِ فأنكَرَها ثُمَّ رَضِيَها لِنَفسِهِ ، فذلكَ الأحمَقُ بِعَينِهِ . هر كس عيبهاى مردم را ببيند و آنها را زشت شمارد و همان عيبها را در خودش بپسندد، احمق واقعى است!
( نهج البلاغة : الحكمة ۳۴۹ )
عَجِبتُ لِمَن يُنكِرُ عُيوبَ النّاسِ ، و نَفسُهُ أكثَرُ شَيءٍ مَعابا و لا يُبصِرُها! . در شگفتم از كسى كه عيبهاى مردم را بد مى داند، در حالى كه خودش از همه پُر عيب تر است و آنها را نمى بيند.
( غرر الحكم : ۶۲۶۷ )
لا تَعِبْ غَيرَكَ بِما تَأتيهِ ، و لا تُعاقِبْ غَيرَكَ بِذَنبٍ تُرَخِّصُ لِنَفسِكَ فيهِ . از ديگرى به خاطر كارى كه خودت نيز آن را انجام مى دهى خرده مگير و ديگرى را براى گناهى كه ارتكاب آن را به خودت اجازه مى دهى، كيفر مده.
( غرر الحكم : ۱۰۳۸۴ )
كنز العمّال : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :
يُبصِرُ أحَدُكُمُ القَذى في عَينِ أخيهِ ، و يَنسى الجِذعَ ـ أو قالَ : الجِذْلَ ـ في عَينِه ! . بعضى از شما خاشاك را در چشم برادرش مى بيند و تنه درخت خرما ـ يا فرمود :تنه درخت ـ را در چشم خود نمى بيند!
( كنز العمّال : ۴۴۱۴۱ )
مَن أبصَرَ عَيبَ نَفسِهِ شُغِلَ عَن عَيبِ غَيرِه . كسى كه عيب خود را ببيند، از پرداختن به عيب ديگران باز ايستد.
( تحف العقول : ۸۸ )
كَفى بِالمَرءِ كَيسا أن يَعرِفَ مَعايِبَهُ ، كَفى بِالمَرءِ جَهلاً أن يَجهَلَ عَيبَهُ . در زيركى آدمى همين بس كه عيبهاى خود را بشناسد؛ در نادانى آدمى همين بس كه عيبهاى خويش را نشناسد.
( غرر الحكم : ۷۰۴۰ و ۷۰۶۱ )
مَن أبصَرَ عَيبَ نَفسِهِ لَم يَعِبْ أحَدا هر كه بيناى عيب خود باشد، از هيچ كس عيبجويى نكند.
( غرر الحكم : ۸۳۷۹ )
أنفَعُ الأشياءِ لِلمَرءِ سَبقُهُ النّاسَ إلى عَيبِ نَفسِهِ . سودمندترين چيزها براى آدمى، اين است كه در رسيدگى به عيبهاى خود بر مردم پيشى گيرد (پيش از پرداختن به عيوب مردم به عيبهاى خود بپردازد).
( الكافي : ۸/۲۴۳/۳۳۷ )
لا تَتَّبِعَنَّ عُيوبَ النّاسِ ، فإنَّ لَكَ مِن عُيوبِكَ ـ إن عَقَلتَ ـ ما يَشغَلُكَ أن تَعيبَ أحَدا . دنبال عيبهاى مردم نباش؛ زيرا عيبهايى كه در خودت هست ـ اگر خردمند باشى ـ مانع از آن مى شود كه از كسى عيب جويى كنى.
( غرر الحكم : ۱۰۲۹۵ )