نسب آن حضرت از طرف پدر علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب علیهمالسلام است. بررسی پدران و اجداد آن بزرگوار در این مختصر نمیگنجد و به آن نیازی هم نیست، زیرا از پدر بزرگوار و والامقامش تا امیرالمومنین علیهمالسلام همه از امامان معصوم علیهمالسلام میباشند و شرح زندگانی هر یک در کتابهای تاریخ و سیره به گونهای مبسوط بیان شده است. حقیر شرح حال امام جواد علیهالسلام را در جلد ششم کتاب مجالس شبهای شنبه ذکر نمودهام. در این مورد تنها به قسمتی از حالات مادر مکرمه آن حضرت میپردازم: نام مادر آن حضرت مختلف نقل شده است. از «مناقب» ابنشهرآشوب و «کشف الغمه» و «اعلام الوری» و «کافی» نقل شده که مادر وی امولد و نامش «سمانه مغربیه» است. [۱] و از کتاب «کشف الغمه» نقل شده که به آن مخدره «منفرشه المغربیه» میگفتند. [۲] . و از «مناقب» ابنشهرآشوب نقل شده که به «سیده» معروف بوده و کنیهاش «امالفضل» است. [۳] . و در کتاب «جنات الخلود» نوشته است: بنابر قول اصح مادرش کنیزکی به نام سوسن بود و به قولی نامش «دره مغربیه» بود. [ صفحه ۱۹] و در «کشف الغمه» آورده که نامش «شعراء مغربیه» بود. به هر تقدیر در غایت کمال و جمال و حسن صوری و معنوی و قابلیت و صلاح و همیشه روزه مستحبی میگرفت و در زهد و تقوی مثل و مانند نداشت. [۴] . و در کتاب «دلائل الامامه» از محمد بن فرج بن ابراهیم بن عبدالله بن جعفر نقل کرده است: امام جواد علیهالسلام مرا طلبید و به من اطلاع داد که قافلهای آمده است و در میان آن برده فروشی است که کنیزانی برای فروش با خود دارد. آن گاه هفتاد دینار به من داد و به من دستور داد کنیزی که اوصافش را برایم بیان نمود خریداری نمایم. من رفتم و به دستور حضرت عمل کردم و آن کنیز را خریدم و او مادر امام هادی علیهالسلام است. در روایت وارد شده که نام وی «سمانه» است و از کسانی است که عرب خالص نیست ولی نزد عرب تربیت شده است. [۵] . و نیز او از محمد بن فرج و علی بن مهزیار نقل کرده است که امام علی النقی فرمود: «امی عارفه بحقی و هی من اهل الجنه لا یقربها شیطان مارد و لا ینالها کید جبار عنید و هی مکلوءه بعین الله التی لا تنام و لا تخلف عن امهات الصدیقین و الصالحین». [۶] . «مادرم عارف به حق من میباشد، و او از اهل بهشت است، هیچ شیطان ستمگری به او نزدیک نمیشود، و دست هیچ ستمگر کینهتوز به او نمیرسد، او در پناه خدای قادر مطلق است، او در ردیف مادران اشخاص شایسته کار و صدیقان است».
برگرفته از کتاب زندگانی عسکریین : امام علیالنقی علیهماالسلام نوشته آقای عباس حاجیانی دشتی