خاورشناس فقيد ولاديمير مينورسکي مي نويسد: " سارگن دوم در سال 714 قبل از ميلاد به قصد تصرف ممالک اورارتو سفري به شمال غربي ايران کرد. از ناحيهسليمانيه کنوني (واقع در کردستان عراق) داخل کردستان مکري شد، از پارسوا parsua (پسه کنوني) و ساحل جنوبي درياچه اروميه گذشت، از سوي شرقي درياچه به راه خود ادامهداد و پس ازپشت سر گذاشتن "اوشکايا" (اسکوي کنوني) قلعه "تارومي" يا "تاروئي" و "ترماکيس" را گشود. بعيد نيست يکي از اين دو کلمه نام قديمي تبريز کنوني باشد." دراوايل ظهور اسلام و در حمله اعراب به آذربايجان نامي از تبريز ديده نمي‌شود، تنهااشاره مستند مربوط به زمان سلسله رواديان است که در زمان خلافت متوکل عباسي، روادازدي و فرزندانش، تبريز رو به آبادي نهاد و دور شهر رابارو کشيدند. در قرن چهارمهجري ياقوت حموي تبريز را مشهورترين شهر آذربايجان مي خواند. ابو حوقل در367 و ابنمسکويه در 421 و ناصر خسرو در 438 تبريز را بزرگترين و آبادترين شهر آذربايجان ميخوانند. در سال 618 لشگر مغول به پشت دروازه‌هاي تبريز مي رسند، اما تدبير بزرگانشهر تبريز را از حمله مغولان مصون نگه مي دارد و مردم تبريز با بذل مال شهر را ازکشتار و ويراني رها مي سازند. اين اتفاق سه بار تکرار مي‌شود ودر هر سه بار مردممتمول تبريز همان تدبير را به کار مي بندند تا اين که د رسال 638 هجري قمري مغول‌هابه سراسر آذربايجان مسلط مي‌شوندتا اين زمان مردم تبريز به زبان آذري سخن ميگفتندمغولها زبان ترکي را به آذربايجان وارد کردند و تبريز را پايتخت خود قرار مي دهندکه در زمان غازان خان تبريز شکوه ويژه‌اي مي يابد. شنب غازان خان با ابهت تاريخي اشچشم‌ها را خيره مي سازد، خواجه رشيدالدين فضل‌الله وزير ايلخانيان ربع رشيدي رابنياد مي نهد که در زمان خود عظيم ترين مرکز علمي و فرهنگي به شمار مي‌رود و از آنهمه مجد و عظمت اينک ويرانه‌هاي از برج‌هاي ربع رشيدي در ميان محله‌اي باقي ماندهاست. مبدا نهضت تنباکو تبريز بود و در پي آن ميرزاي شيرازي فتواي معروف خود را صادرکرد. تبريز در جنبش مشروطه نقشي مهم داشت و دليري و فداکاري کساني چون ستارخانسردار ملي، باقر خان سالار ملي، ثقه الاسلام، شيخ محمد خياباني، علي مسيو، حسين خانباغبان به پيروزي جنبش و گرفتن مشروطه منجر شد. در 1324 فرقه دموکرات آذربايجان سعيدر برپائي حکومتي مستقل از دولت مرکزي ايران کرد و تبريز در حکم پايتخت اين حکومتبود. تبريز در نهضت ملي نفت يکي از ارکان حرکت‌هاي آن زمان در سراسر کشور به شمارمي رفت. در نهضت 15 خرداد سال 1342 نيز بازاريان تبريز با بستن بازار و خطباي تبريزباايراد سخنراني‌هاي مهم و پخش شب نامه‌ها شرکت داشتند. در 29 بهمن سال 56 مردمتبريز بر عليه رژيم شاهنشاهي قيام کردند.
