هر کلمه از کلمات ما معنایی دارد، میوه‌ ها هر یک خاصیتی دارند، آیات قرآن هم همین طور دعاها از جمله لا اله الا الله، الحمدالله، سبحان ‌الله، الله ‌اکبر، هر یک از اذکار تأثیر خاص خود را دارند قرآن کریم و ائمه اطهار(علیهم السلام) حرز و دعایی را برای رفع مشکلات، گرفتاری‌ ها، امراض، فقر و دفع دشمن، توصیه کرده‌اند.

یکی از حقایقی که باید به آن توجه داشت این است که بدانیم حقیقت ذکر وجود مقدس نبی اکرم است و راهش هم این است که وارد بیت حضرت شویم؛ «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّـهُ أَن تُرْ‌فَعَ وَیُذْكَرَ‌ فِیهَا اسْمُهُ» (نور/ 36) وقتی وارد بیت النور حضرت در این عالم شدیم، در حقیقت وارد عالم ذکر شده ایم. بعد می ‌شویم جزء کسانی که دائم الذکر اند: «رِ‌جَالٌ لَّا تُلْهِیهِمْ تِجَارَ‌ةٌ وَلَا بَیْعٌ عَن ذِكْرِ‌ اللَّـهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِیتَاءِ الزَّكَاةِ» (نور/ 37) و وقتی دائم الذکر شدیم، در واقع دائم الصلوة هستیم.

امام صادق علیه السلام فرمودند؛ اگر کسی دوام ذکر داشت؛ ایستاده نشسته خوابیده این دائما در صلوة است؛ «الَّذِینَ یَذْكُرُ‌ونَ اللَّـهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ» (آل عمران/ 191) 

در بیانی امام باقر(علیه السلام) در تفسیر این ذکر فرمودند: آنجا که قدرتى را به جا صرف کرده و خدا را اطاعت کرده‌اید، این قدرت بر اطاعت، از ناحیه خداست و آنجا که معصیت نکرده‌اید، در حقیقت، عنایت الهى بین شما و آن معصیت حائل شده است. پس لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم یعنى: ما توانایی ترک گناه را نداریم مگر به یاری خدا و قدرت انجام طاعت خدا را نداریم مگر با توفیق الهی(بحارالانوار، ج90، ص187)

وقتی کسی وارد خانه و بیت ذکر شود، قاعدتاً سیر و حرکتش در وادی ذکر شروع می ‌شود تا برسد به سرچشمه ‌ی ذکر که مقام نورانیت نبی اکرم و حقیقت ذکر است که در ایشان محقق است 

برای رسیدن به اصل ذکر، مقدماتی لازم است.  یکی از مقدماتی که در رسیدن به این مقام ذکر و ورود به وادی ولایت نبی اکرم و اهل بیت راه یافتن به آستان امام بسیار کمک می‌کند، همین اذکار زبانی و قلبی است که در قرآن و نیز در روایات اهل بیت علیهم السلام فراوان است.

نکته ای که در باب ذکر ها باید مورد توجه واقع شود این است که ذکرهایی که دستور دادند به همان کیفیت و عددی که معصومین فرمودند بگوییم. روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده که حضرت فرمودند آن اسمائی که شما باید به آن برسید مثل گنج‌ هایی است، این اعدادی که گفته می‌شود مثل وجب و اندازه گیری است اگر کم و زیاد شد از آن محیط گنج یا نمی ‌رسید یا عبور می ‌کنید.

دفع 70 بیماری با این ذکر

یکی از اذکاری که بر گفتن به آن تأکید فراوان شده و آثار زیاد و با ارزشی برای آن بیان شده است ذکر لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم است که روایات دارد هفتاد بیماری را اقلاًّ دفع می ‌کند یکی اش غم و غصه است برای کسی که در فقر شدید و تحت فشار است گفتن این ذکر توصیه شده است، البته با توجه به معنایش. 

معنای ذکر این است که هیچ قوه و توانی در عالم نیست الا تکیه به خدای متعال،  هیچ گردش و حول و تحولی نیست از منزلی به منزلی از حالی به حالی هیچ موجودی متحول نمی‌ شود الا با تکیه به خدای متعال ... در بیانی امام باقر(علیه السلام) در تفسیر این ذکر فرمودند: آنجا که قدرتى را به جا صرف کرده و خدا را اطاعت کرده‌اید، این قدرت بر اطاعت، از ناحیه خداست و آنجا که معصیت نکرده‌اید، در حقیقت، عنایت الهى بین شما و آن معصیت حائل شده است. پس لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم یعنى: ما توانایی ترک گناه را نداریم مگر به یاری خدا و قدرت انجام طاعت خدا را نداریم مگر با توفیق الهی(بحارالانوار، ج90، ص187)

درک این ذکر یعنی درک توحید افعالی؛ لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم نفی حول و قوه از غیر است؛ نه فقط از خود، یک موقعی آدم متکی به قدرت خود است، ثروت و امکانات خود است، یک موقع متکی به دیگران است؛ این نفی حول و قوه از همه‌ی عالم است؛ هم خودش و هم دیگران، همه ‌ی حول و قوه‌ها متکی به حضرت حق است بنابراین استقلالی در حول و قوه نیست.

ذکرهایی که دستور دادند به همان کیفیت و عددی که معصومین فرمودند بگوییم. روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده که حضرت فرمودند آن اسمائی که شما باید به آن برسید مثل گنج‌ هایی است، این اعدادی که گفته می‌شود مثل وجب و اندازه گیری است اگر کم و زیاد شد از آن محیط گنج یا نمی ‌رسید یا عبور می ‌کنید

از امیرالمومنین علیه السلام نقل شده از سایر ائمه از امام باقر هم جابر جوفی نقل می ‌کند که از حضرت سوال کردم از معنای لا حول و لا قوة الا بالله فرمودند؛ لاَ حَوْلَ لَنَا عَنْ مَعْصِیَةِ اللّه ِ اِلاَّ بِحَوْلِ اللّه: ما چرخش از معصیت نمی‌ توانیم داشته باشیم، وقتی نفس به طرف آن حرکت می‌ کند، شیطان وسوسه می ‌کند، رویگردانی از آن چه معصیت است ممکن نیست؛ اِلاَّ بِعَوْنِ و حول خداوند  ... در روایات امیرالمومنین علیه السلام است إِلاّ بِعِصْمَتِهِ مگر این که خدای متعال انسان را نگه دارد: لَا حَوْلَ مِنَّا عَن مَعَاص اللّه إِلاّ بِعِصْمَتِ اللهِ (الإحتجاج، ج‏2، ص 451) 

چنانچه گاهى انسان را به گناه دعوت مى‌کنند، اما مانعى در مسیرش پدید مى‌آید. او نمى ‌داند راهى که به آن دعوت شده است، راه گناه است و یا نمى ‌داند چرا راه ‌بندان شد، اما بعد مى ‌فهمد او را به مجلس گناه دعوت کرده بودند و این راه‌بندان، همان حول الهى بود که بین او و گناه حائل شد.

کلام آیت الله بهاء الدینی در تأیید این مطلب که می فرمود: اگر خدا ما را حفظ نکند ممکن است که پیرمرد نودساله هم آلوده بشود. در سوره یوسف سه آیه وجود دارد که می فرماید: نفس ما را به سمت بدی می برد مگر اینکه خدا به ما کمک کند. آیه دیگری می فرماید: زلیخا همت گمارد که به سمت یوسف برود ولی اگر خدا به یوسف کمک نمی کرد و لطف خدا نبود، او هم به سمت زلیخا می رفت. آیه دیگر می فرماید: خدا یوسف را از فحشاء و منکر بازداشت.

کلام آخر

بر گفتن این ذکر تأکید شده که هرچه انسان بتواند این ذکر را بگوید ...  بعد از نماز‌ها تاکید شده سی مرتبه این ذکر گفته شود ... این از اذکاری است که خیلی پر اثر است ... بكیر مى گوید: از امیرالمؤمنین (علیه السلام ) شنیدم كه مى فرمود: رسول خدا (صلی الله و علیه وآله) به من فرمود: اى على! آیا به تو كلماتى نیاموزم؟ هر گاه كه در سختى و بلایى در افتى ، بگو بسم الله الرحمن الرحیم ، لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم؛ زیرا خداوند عزوجل مى گرداند بدان از تو آنچه را خواهد از انواع بلا. (اصول كافى ، ج 6، ص 311)

منابع:

بیانات آیت الله ناصری؛ خواص ذکر " لاحول و لا قوّة الا بالله"؛ سایت فرهنگ نیوز

بیانات حجت الاسلام والمسلمین میر باقری؛ موضوع ذکر، سایت سمت خدا

بیانات حجت الاسلام والمسلمین فرحزاد؛ موضوع ذکر، سایت سمت خدا

سایت شبکه قرآن و معارف سیما، خواص ذکر "لاحول ولا قوة الا بالله"، 5 بهمن 1395