کازرون، شهری قرارگرفته در ناحیه‌ی کوهستانی و مملو از آثار باستانی و جاذبه‌های گردشگری طبیعی و مذهبی است.
شهرستان کازرون، یکی از شهرهای استان فارس با پیشینه‌ای کهن و میزبان آثار باستانی و تاریخی متعددی است که فراز و نشیب‌های فراوانی را در تاریخ خود به ثبت رسانده و شاهد رویدادهای تاریخی بسیاری از دوران مختلف و حکمفرمانی شاهان متعدد بوده است.
این شهرستان کهن با برخورداری از جاذبه‌های گردشگری تاریخی، مذهبی، طبیعی و فرهنگی و نیز به دلیل سکونت جمع زیادی از دانشمندان، شاعران و صوفیان، از دیرباز به عنوان یکی از ارزشمندترین نواحی تمدن اسلامی شناخته شده و امروزه نیز یکی از مقاصد گردشگری در سراسر کشور محسوب می‌شود؛ به گونه‌ای که هر ساله جمع زیادی از مسافران و توریست‌های سراسر جهان، برای بازدید از آن، بار سفر بسته و عازم این شهر می‌شوند.
۱. آتشکده گره (جره)
بنایی کهن و ارزشمند در مجاورت روستای «بالاده» از توابع شهرستان کازرون قرار دارد که گرد تاریخ و گذر زمانی بس طولانی بر آن سایه افکنده است. اما این اثر تاریخی که از آن به نام «آتشکده‌ی گره» یاد می‌شود همچنان استوار سر به آسمان برافراشته و همچون میراثی ارزشمند برای ما و آیندگان روزگار می‌گذراند. به نظر می‌رسد که این عمارت چهارتاقی به دستور وزیر «بهرام پنجم» که «مهرنرسی» نام داشت، در کنار رودخانه و روی تپه‌ای که در گذشته اطراف آن شهری قرار داشته، احداث شده است. معمار و سازندگان آن، آتشکده را با نمایی محدبی شکل، با مصالحی همچون سنگ‌های تراش‌خورده و به ارتفاع ۱۴ متر احداث کرده‌اند. از ویژگی‌های بارز و جالب آتشکده‌ی «گره» که به «جره» نیز شهرت دارد، می‌توان به نوع کاربری آن علاوه بر محلی مذهبی اشاره کرد. باستان‌شناسان معتقدند که سازندگان این بنا، آتشکده را برای امور تقویمی و گاهشماری نیز بنا کرده‌اند که نشان از علم و دانش مردم در ایران باستان است.
۲. شهر باستانی بیشاپور
در مجاورت دره‌ی چوگان و در فاصله‌ی ۲۳ کیلومتری شمال غربی شهر کنونی کازرون، شهری باستانی با وسعت حدود ۲۰۰ هکتار قرار دارد که به «شهر باستانی بیشاپور» شهرت یافته است. طبق اسناد و تحقیقات صورت گرفته توسط باستان‌شناسان به نظر می‌رسد که قدمت این شهر به اواسط قرن ۳ میلادی بازمی‌گردد که به فرمان «شاپور اول» از پادشاهان حکومت ساسانیان احداث شده است.
قدمت بیشاپور به اواسط قرن ۳ میلادی بازمی‌گردد که به فرمان «شاپور اول» از پادشاهان حکومت ساسانیان احداث شده است.
معماران از روش‌های مهندسی یونانیان که به هنرمندی «هیپوداموس» خلق شده بود به صورت دو بخش اصلی ارگ سلطنتی (این بخش شامل آثار ارزشمندی همچون معبد آناهیتا، تالار تشریفات شاپور، ایوان موزاییک و کاخ به والرین است) و بخش عامه نشین (این بخش متشکل از خانه‌های مسکونی، گرمابه، کاروانسرا و بازار است)، بنا شد. در این شهر باستانی می‌توان میراث ارزشمندی از جمله حجاری‌های دوران حکومت ساسانیان (حجاری‌هایی که به عنوان شاهکار آثار دوران ساسانیان در تنگ چوگان و در مجاورت شهر بیشاپور و بر کرانه‌ی رودخانه‌ی شاپور برجای مانده‌است) را مشاهده کرد؛ ۶ نقش برجسته که در دو طرف تنگ چوگان قرار دارد و به پیروزی و تاجگذاری پادشاهان ساسانی پرداخته است.
۳. معبد آناهیتا در بیشاپور
در شهر باستانی بیشاپور، آثار تاریخی ارزشمندی وجود دارد که «معبد آناهیتا» یکی از آن میراث برجای مانده از تاریخ ایران کهن است. این سازه‌ی تاریخی به صورت بنایی مکعبی شکل و به گونه‌ای که از سطح زمین‌های مجاور خود با فاصله‌ای نزدیک به ۶ متر پایین‌تر قرار گرفته، ساخته شده است. بنابراین از ۱۴ متر ارتفاع این اثر تاریخی، تنها ۸ متر آن را می‌توان مشاهده کرد و بقیه‌ی سطوح آن به صورت سردابه در عمق زمین قرار دارد. به نظر می‌رسد که معبد آناهیتا (الهه‌ی آب) نیز همانند دیگر معابد ساخته شده توسط آرایایی‌های پیرو دین زرتشت، برای نیایش و ستایش آب احداث شده است. این سازه‌ی ارزشمند ایران کهن، از لحاظ معماری و نیز به دلیل رعایت دستگاه‌های تنظیم و تقسیم کننده و کنترل جریان آب، یکی از شاهکارهای دوران خود بوده و نمی‌توان همانندی برای آن یافت.
۴. کاروانسرای کمارج
یکی دیگر از عمارات کهن در استان فارس، کاروانسرایی متعلق به دوران حکومت صفویان است که به «کاروانسرای کمارج» شهرت یافته است. این اثر تاریخی در روستایی به همین نام و در ۳۰ کیلومتری شهرستان کازرون قرار گرفته است. نقشه‌ی این بنای ایران کهن را به صورت یک بنای چهار ایوانی طراحی شده که چهار برج در چهار گوشه‌ی آن تعبیه شده است. مصالح اصلی به کار رفته در ساخت آن سنگ، گچ و ساروج است و هنرمندان تزئینات ساده‌ای را با استفاده از گچ در نمای داخلی، نمای خارجی، ایوان‌ها و طاق‌نماها انجام داده‌اند.
۵. روستای دوان
یکی از مناطق زیبا و خوش‌منظره در استان فارس و شهرستان کازرون، روستای «دوان» است که در ۱۲ کیلومتری از آن و در دامنه‌ی رشته کوه‌های زاگرس قرار گرفته است و به نظر می‌رسد که پیشینه‌ی این روستا به زمان حکومت ساسانیان بازمی‌گردد. در این روستای تاریخی می‌توان آثار باستانی متعددی را از جمله گورستان‌های متعدد، ته‌ستون‌ها، کتبیه‌هایی منقوش به خط کوفی و بنای تاریخی «قلعه دختر» مشاهده کرد که نمایانگر تاریخ و پیشینه‌ی کهن این روستای زیبا است.
۶. نقش برجسته پل آبگینه
«نقش برجسته‌ی پل آبگینه» که به نام‌های دیگری همچون «تیمور میزرا» نیز شهرت یافته است، از دیگر آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری شهرستان کازرون است که در ۱۲ کیلومتری آن، در نزدیکی «روستای آبگینه» و و «دریاچه‌ی پریشان»، قراردارد. این نقش‌برجسته که روی دیواره‌ی کوهی حجاری شده است، تصویر «تیمور میزرا» از نوادگان «فتحعلی شاه قاجار» را نشان می‌دهد که روزگاری عنوان حاکم کازرون را در اختیار داشته است. همچنین در این نقش‌برجسته می‌توان اشعاری به خط نستعلیق و در مدح «تیمورمیرزا» مشاهده کرد.
۷. دریاچه پریشان
«دریاچه‌ی زیبای پریشان» یکی از زیباترین دریاچه‌های شهرستان کازرون و استان فارس است که در ۱۲ کیلومتری از این شهرستان قرار گرفته و عنوان بزرگ‌ترین دریاچه‌ی آب شیرین ایران را به خود اختصاص داده است. این پدیده‌ی ارزشمند طبیعی از وسعتی حدود ۴۳ کیلومتر برخوردار بوده و چشم‌اندازی قابل توجه از طبیعت ناب و بکر کازرون را برای گردشگران و مسافران پدید آورده است. «مور»، «پریشان»، «شور»، «کازرون»، «توز»، «پریشم» و ... نام‌های دیگر این دریاچه است که در مدت زمان پیدایش آن، توسط مردم نامیده شده است.
۸. بقعه علامه دوانی
در روستای تاریخی «دوان» و در ۹ کیلومتری شهر کازرون، آرامگاهی کهن وجود دارد که به «بقعه‌ی علامه جلال‌الدین دوانی» از دانشمندان، عالمان و مفسران قرآن شهرت یافته است. جالب است بدانید که احتمالات متعددی در مورد پیشینه‌ی واقعی بنای بقعه، وجود دارد. طبق برخی از آثار موجود در بقعه، به نظر می‌رسد که قدمت بنای آن، کهن‌‌تر از سال دفن علامه دوانی باشد؛ چرا که درون بقعه، قطعه سنگ قبری وجود دارد که روی آن تاریخ ۱۰۱ هجری قمری درج شده و نیز به دلیل شباهت طرح بنای مذکور به چهارطاقی‌های دوران ساسانی، احتمال می‌رود که از سازه‌های دوران حکومت ساسانیان باشد.
۹. دشت برم (دشت شقایق)
یکی از زیباترین تفرجگاه‌ها و جاذبه‌های گردشگری طبیعی در شهرستان کازرون، «دشت برم» واقع در ۳۰ کیلومتری این شهرستان است که عنوان بزرگ‌ترین دشت بلوط کشور را به خود اختصاص داده است.
دشت برم، از بزرگ‌ترین دشت‌های ایران است که در فصل بهار با حضور گل‌های شقایق وحشی، از چشم‌اندازی بی‌نظیر برخوردار می‌شود.
همچنین منطقه از کشور که از آن به زیستگاه گوزن زرد ایرانی یاد می‌شود، در فصل بهار بویژه در ماه اردیبهشت، با شقایق‌های وحشی پوشیده شده و منظره‌ای بسیار زیبا و وصف‌نشدنی را ایجاد می‌کند. طبیعت زیبا و تحسین‌برانگیز این ناحیه در کنار آثار تاریخی همچون «کاروانسرای میان کتل» که تنها کاروانسرای سنگی ایران است، باعث جذب گردشگران و توریست‌های متعددی در ایام مختلف سال شده است.
۱۰. روستای تاریخی دوسیران
یکی دیگر از روستاهای تاریخی و کهن ایران در شهرستان کازرون قراردارد که به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه‌ی آن، از معماری جالب و خاصی برخوردار است. این روستای زیبا روی تخته‌سنگ‌های بزرگ قرار دارد و بخش عظیمی از مصالح استفاده شده در ساخت خانه‌ها، عمارات و منازل آن، سنگ‌های بزرگ و لاشه‌سنگ‌ها است. دوسیران به معنای دوست داران ایران است و به همین دلیل به روستای دوسیران لقب گرفته است.
شهرستان کازرون، به دلیل برخورداری از قدمت و پیشینه‌ای کهن، بهره‌مندی از طبیعت زیبا و مناظر بکر و خارق‌العاده‌ی طبیعی، آثار فرهنگی و بناهای مذهبی، یکی از پرجاذبه‌ترین شهرهای گردشگری در استان فارس است که علاوه بر دیدنی‌های مذکور، دارای آثاری چون کاروانسرای کنار تخته، تفرجگاه رنجان، امامزاده پیربنکی، امامزاده چهارده معصوم خشت، قلعه پوسکان، چشمه سراب دختران، چشمه سراب اردشیر، نرگس‌زارهای کازرون، چشمه دادین، بازار کازرون، خانقاه علیا، نقش‌برجسته‌ی بهرام دوم (سرمشهد)، نقش‌برجسته قندیل، تنگ جیز، باغ نظر، تنگ چوگان، چشمه دادین، غار کله کفتری و ... است.
