چند شب پیش که 500 امین برنامه خندوانه میزبان یکی از مجریان صدا و سیما بود. بله حتما شما هم دیده اید، احسان علیخانی ... گپ و گفت میان احسان علیخانی و رامبد جوان ادامه داشت تا اینکه به این جای صحبت رسیدند ...
... "شایعه فوت آقای علیخانی" که متأسفانه چندی پیش توسط یکی دیگر از مجریان صدا و سیما، روی آنتن زنده ای به واسط خبرها و شایعاتی که البته تا اون لحظه ایشان نمی دانستند که این خبر شایعه است، بدون تحقیق و استعلام دقیق و حرفه ای و البته "اشتباهاً و غیر عمد" اطلاع رسانی شده بود و آقای علیخانی پیامدهای این خبر تلخی که تنها شایعه ای بیش نبود را تعریف کردند ...
اگر برنامه را دیده باشید، تصدیق می کنید که واقعاً با پخش این شایعه چه اتفاقات تلخی برای ایشان رخ داده بود که هر انسانی را به واکنش وادار می کرد.
گاهی حتی اخباری که به آن اعتماد و یقین داریم را نیز نباید برای دیگران بازگو کنیم، بلکه باید عاقبت و نتیجه آن را نیز بسنجیم. چنانکه امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: «لا تقل مالا تعلم بل لا تقل کل ما تعلم.» (ر.ک: نهج البلاغه، حکمت، شماره 383) نه تنها چیزی که علم نداری، بازگو مکن بلکه همه آنچه را که می دانی را نیز مگو
با دیدن این برنامه با خودم فکر کردم که چقدر انتقال خبر در این دنیای پر هیاهویی که به ثانیه هم نمی رسد که مبادله و رد و بدل می شود، مهم و حساس است...
چقدر باید مراقب بود؛ هم مراقب بود که چه خبری را به ثانیه دریافت می کنیم و بیشتر باید مراقب بود که چه خبری به واسطه ما پخش می شود... خبری که اگر اشتباه، شایعه، دروغ، تهمت و ... باشد بازگشت و درست کردنش اگر نگوییم محال، ولی خیلی خیلی خیلی سخت و مشکل است.
در این باره کلامی زیبا از امام سجاد علیه السلام است که می فرمایند: «لیس لک ان تکلم بما شئت: هر گونه که دلت بدان مایل است، نمی توانی لب بگشایی.... مراقب باشیم حداقل به دست ما شایعه ای پخش نشود، آبرویی ریخته نشود، بدی و فحشایی گسترش پیدا نکند و هزاران مورد دیگر که حتما شما بهتر از من می دانید.
امام در ادامه سخنانشان می فرمایند: «و لیس لک ان تسمع ما شئت لان الله یقول: إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا» (اسراء (17): 36) تو آزاد نیستی به هر سخنی که دلت بدان تمایل دارد، گوش فرا دهی، زیرا خدای عز و جل می فرماید: گوش و چشم و... مسئولیت دارند. (ر.ک: فیض کاشانی، تفسیر صافی، ج 3، ص 192)
و نیز در در سوره «یس » می خوانیم: «الْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلَى أَفْوَاهِهِمْ وَتُكَلِّمُنَا أَیْدِیهِمْ وَتَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوا یَكْسِبُونَ» (یس (36): 64) امروز دهان های آن ها را می بندیم، در حالی که دست ها و پاهای آنان علیه آنان گواهی و شهادت می دهند.
هر راست نشاید گفت
گاهی حتی اخباری که به آن اعتماد و یقین داریم را نیز نباید برای دیگران بازگو کنیم، بلکه باید عاقبت و نتیجه آن را نیز بسنجیم. چنانکه امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: «لا تقل مالا تعلم بل لا تقل کل ما تعلم.» (ر.ک: نهج البلاغه، حکمت، شماره 383) نه تنها چیزی که علم نداری، بازگو مکن بلکه همه آنچه را که می دانی را نیز مگو
خواجه عبدالله انصاری می گوید:
جز، راست نباید گفت هر راست نشاید گفت
در جایی دیگر حضرت می فرمایند: لاتَقُل ما لا تَعلَمُ وِ إن قُلَّ ما تَعلَمُ؛ و مگوی آنچه را نمی دانی، هر چند اندک باشد آنچه می دانی. (نهج البلاغه، ، نامه ۳۱٫)
در حال سپری کردن ایام انتخابات هستیم، هر کاندیدا و طرفداران آن ها در صدد جلب آرا برای خود هستند، این سخنان اهل بیت برای این روزهایمان خیلی می تواند لازم و قابل تأمل باشد ...
از امام سجاد علیه السلام است که می فرمایند: «لیس لک ان تکلم بما شئت: هر گونه که دلت بدان مایل است، نمی توانی لب بگشایی.... مراقب باشیم حداقل به دست ما شایعه ای پخش نشود، آبرویی ریخته نشود، بدی و فحشایی گسترش پیدا نکند و هزاران مورد دیگر که حتما شما بهتر از من می دانید.
امام در ادامه سخنانشان می فرمایند: «و لیس لک ان تسمع ما شئت لان الله یقول: إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا» (اسراء (17): 36) تو آزاد نیستی به هر سخنی که دلت بدان تمایل دارد، گوش فرا دهی، زیرا خدای عز و جل می فرماید: گوش و چشم و... مسئولیت دارند. (ر.ک: فیض کاشانی، تفسیر صافی، ج 3، ص 192)
سخنانی راهگشا برای شناخت حقیقت
در بیانی داریم که امام علی علیه السلام می فرمایند: أمّا اِنَّهُ لَیسَ بَینَ الحَقَّ وَ الباطِلِ إلاّ اَربَعَ اصابعَ، الباطِلُ اَن تَقُولُ سَمِعتُ وَ الحَقُّ أن تَقُولَ رَأیتُ (نهج البلاغه، خطبه ۱۴۱٫) بدانید میان حق و باطل جز چهار انگشت نیست. (از حضرت پرسیدند: معنای این تعبیر چیست؟ انگشتان خود را فراهم آورد و برداشت و میان گوش و دیده گذارد. پس گفت: ) باطل آن است که بگویی، شنیدم و حق آن است که بگویی، دیدم.
شاید بگویید این معیار خیلی مشکل است و تشخیص مصادیق آن سخت، در پاسخ عرض می کنم؛ با استناد به احادیثی از امیر المؤمنین علی (علیه السلام) در می یابیم که هر چند حق و باطل هماره در کنار هم هستند، هیچ گاه در هم نمی آمیزند: لایَجتَمعُ الباطِلُ وَ الحَقُّ؛ باطل و حق[هیچ گاه] با یکدیگر اجتماع نمی کنند. (فهرست موضوعی غررالحکم ، ج ۶، ص 372)
در جایی دیگر حضرت در سخنان خود، وعده قطعی وصال حق را به طالبان حقیقی آن داده است: مَن کانَ مَقصُدُهُ الحَقَّ أدرَکَهُ وَ لَو کانَ کَثِیرَ اللَّبسِ. (همان، ج ۵، ص 423) آنکه (حقیقتاً) به دنبال حق باشد، آن را خواهد یافت، هر چند با باطل بسیار آمیخته باشد....
به امید آن که با در نظر گرفتم راه و رسم صحیح زندگی، راهی را که مورد تأیید خدا و اهل بیت علیهم السلام است را در پیش بگیریم و با سرفرازی از آزمون و امتحانات در پیش رو مخصوصاً انتخابات بیرون آمده و اخلاق را همیشه و همیشه مخصوصاً در این ایام انتخابات بیشتر رعایت کنیم.
ان شاء الله
زهرا اجلال- تبیان
