داراب، یکی از زیباترین شهرهای استان فارس و از مناطق گردشگری محبوب در ایران است.
داراب، یکی از شهرهای قدیمی و تاریخی استان فارس است که در گذشته‌های دور به نام‌های دیگری همچون «دارابگرد» و «دارابجرد» نیز شهرت داشته است. روایات متعددی در مورد وجه تسمیه این شهر به داراب وجود دارد. برخی از مورخان بر این باورند که نام داریوش دوم از پادشاهان ایران کهن، بر این شهر نهاده شده است. فردی که در شاهنامه‌ی فردوسی نیز از آن به نام «داراب» (داریوش دوم)، پدر «دارا» (دارا نام داریوش سوم است)، یاد شده است. در مورد پسوند «گرد» مورخين و صاحب‌نظران عقايد متفاوتی ابراز کرده‌اند. گروهی معتقدند که لفظ «جرد» يا «گرد» به معنای شهر و «دارابگرد» به معنای شهر داراب است.
عده‌ای نیز اعتقاد دارند كه چون «داراب شاه» اين شهر را به صورت مدور ساخت، آن را «دارابگرد» نامیده‌اند. برخی نيز بر آن باورند كه «گرد» تصحيف «كرد» به معنای «ساخته» است. يعنی ساخته‌ی داراب (شهری كه داراب آن را ساخته است) و البته به نظر می‌رسد که این روایت از دیگر روایات، صحیح‌تر است.دراین منطقه آثار هزاره پنجم قبل از میلاد(عصرسفال نخودی و مقارن با تمدن سیلک ۲ کاشان) توسط باستان شناسان شناسایی شده این منطقه از کشور، علاوه بر جاذبه‌های تاریخی ارزشمند، دارای مناطق زیبای گردشگری طبیعی متعددی است که سالانه حضور جمع زیادی از گردشگران و توریست‌ها را در خاک این شهر، شاهد هستیم. اقلیم گرم این منطقه از ایران، آن را به یکی از بهترین مناطق توریستی در فصل بهار و ایام باطراوت نوروز تبدیل کرده است.
۱. شهر باستانی دارابگرد
«دارابگرد»، نام یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران باستان است که در فاصله‌ی ۶ کیلومتری از شهرستان داراب قرار گرفته است. این شهرستان که در گذشته به نام‌های دیگری همچون داراگرد شهرت داشته است، به نظر می‌رسد که اولین پایتخت حکومت ساسانیان بوده است و باستان‌شناسان قدمتی برابر با حکومت هخامنشیان را بر این شهر تخمین زده‌اند.
کهن ترین دیوار گلی درجهان با قدمتی بیش از ۲۶۰۰ سال در دارابگرد استان فارس قرار دارد.
جالب است بدانید که دیوار مخروطی شکل بزرگی به ارتفاع بالغ بر ۱۰ متر که با مصالحی همچون رس، سنگ و ملاط آهک ساخته شده است، در اطراف این شهر تاریخی قرار دارد که پیشینه‌ی آن نزدیک به ۲۶۰۰ سال است. البته ارتفاع امروزی این دیوار باستانی به دلیل گذشت زمان به ۷ متر کاهش یافته است. از دیگر نکات مهم در مورد این شهر باستانی، واگذاری این شهر به امام حسن مجتبی (ع) است که در عهدنامه‌ی صلح بین ایشان و معاویه به آن اشاره شده است که نشات گرفته از اهمیت آن در طول تاریخ است.
۲. آتشکده‌ی آذرجو داراب
در فاصله‌ی ۱۰ کیلومتری از شهرستان داراب، بنایی کهن و به سبک چهار تاقی با گنبد قرار دارد که به «آتشکده‌ی آذرجو» شهرت یافته است. متاسفانه بر اثر گذر زمان، بخش زیادی از عمارت تاریخی تخریب شده و گنبد آن نیز ریخته است. «مروج‌الذهب مسعودی» روایت کرده است که این آتشکده به فرمان «اشو زرتشت» احداث شده است. گفته می‌شود که «زرتشت» به «یستاف شاه»، فرمان یافتن «آتش مقدس جمشید» را صادر کرده است. وی پس از یافتن این آتش مقدس در «خوارزم»، آن را به «دارابگرد» منتقل کرده و آتشکدهای برای نگهداری آن، ایجاد کرد. پس از آن شهر «دارابگرد» نیز احداث و در اوایل قرن چهارم هجری قمری این آتشکده به نام «آتشکده‌ی آذرجو» شهرت یافت. بنای آتشکده به صور چهارتاقی و با معماری به سبک ساختمان‌های دوران ساسانی با پلانی مربعی شکل، ساخته شده است. متاسفانه بی‌مهری‌های فراوانی به این اثر باستانی وارد و امروزه به اثری ویران تبدیل شده است.
۳. روستای گردشگری لایزنگان داراب
«لایزنگان» نام یکی از روستاهای زیبای «استان فارس» است که می‌توان آن را سرزمین گل‌های محمدی نامید. این روستای سردسیر کوهستانی که به «ماسوله‌ی فارس شهرت» دارد، امروزه به یکی از مناطق گردشگری و توریستی استان فارس تبدیل شده که مردم آن به مهمان‌نوازی شهره هستند. باغ‌های زیبا با درختان سر به فلک کشیده‌ی این شهرستان، زیبایی خیره‌کننده‌ای را به طبیعت بکر و ناب این منطقه از کشور بخشیده است که تماشای آن، لذتی شگرف را به گردشگران و مسافران خواهد بخشید.
۴. مجموعه تاریخی نارنجستان داراب
مجوعه‌ای تاریخی در دهستان «فورگ» از توابع شهرستان داراب وجود دارد که به «قلعه‌ی نارنجستان» یا «نارنج قلعه» شهرت یافته است. اثری که متشکل از بقایای یک قلعه‌ی تاریخی، تپه‌ای باستانی متعلق به حکومت ساسانیان و آثاری باقیمانده از ساختمان مسجدی کهن و شبستان‌دار است. امروزه تنها بخشی از ساختمان قلعه و دروازه‌ی ورودی آن برجای مانده است.
۵. مسجد جامع داراب
از دیگر بناهای تاریخی در شهرستان داراب، مسجد جامع این شهر است که یکی از شاهکارهای معماری در نوع ساخت محسوب می‌شود. این اثر تاریخی متعلق به قرن ۱۰ هجری قمری و در زمان سلطنت شاه طهماسب اول است.
متفاوت بودن تزئینات به کار رفته در مناره‌های مسجد جامع داراب، در نوع خود منحصربهفرد است.
معماری انجام شده در مسجد جامع داراب به سبک معماری ساختمان‌های دوران حکومت سلجوقیان است که دارای ۴ مناره‌ی کوتاه به شکل ۱۱ ضلعی است که در چهار گوشه‌ی مسجد قرار دارد. تفاوت تزئینات انجام شده در این مناره‌ها از نکات جالب در مورد این اثر تاریخی است که در نوع خود منحصربهفرد است.
۶. نقش شاپور داراب
در دامنه‌ی کوه «پهنا» در چهارکیلومتری شهرستان داراب، یکی دیگر از آثار تاریخی ارزشمند ایران کهن وجود دارد که به «نقش شاپور» نام گرفته است. این نقش‌برجسته متعلق به دوران حکومت ساسانیان است که پیروزی شاپور اول بر امپراطوران روم را به تصویر کشیده است. ابعاد این میراث ایران کهن به صورت مستطیلی به طول تقریبی ۹ متر و عرض ۵ متر است که تصویر شاپور را به صورت سوار بر اسب، تمام رخ و در مرکز نقش‌برجسته کنده‌کاری کرده و در مقابل آن سه تن از امپراطوران روم مشاهده می‌شوند.
۷. آتشکده‌ی آذرخش (مسجد سنگی داراب)
از دیگر آتشکده‌های خاموش در ایران، آتشکدهای است در ۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان داراب و در دامنه‌ی کوه که به صورت صلیب و به مساحت ۴۲۰ متر مربع ساخته شده است. بنایی که به صورت یکپارچه و تماما از کوه تراشیده شده و اثری شگفت‌انگیز از هنر دست انسان را به‌وجود آورده است. «مسجد سنگ» یا «مسجد سنگی» از دیگر نام‌های شناخته شده‌ی این اثر کهن است که به نظر می‌رسد که به عنوان نیایشگاه مهرپرستان آریایی احداث، پس از گذشت زمان در دوران حکومت ساسانیان به آتشکده تبدیل و در اواخر قرن ۷ هجری قمری به مسجد تغییر کاربری داده است.
۸. منطقه شکار ممنوع چاه نفت داراب
منطقه‌ای زیبا، سرسبز، برخوردار از طبیعتی بکر و ناب در ۱۳۵ کیلومتری شهرستان داراب قرار دارد که به «منطقه‌ی شکار ممنوع چاه نفت داراب» شناخته می‌شود. این منطقه‌ی طبیعی پوشیده از تنوع جالبی از گیاهان بنه، بادام وحشی، درمنه، شقایق وحسی، ارس، قیچ، تنگرس و نیز محل زندگی حیواناتی همچون بز، قوچ، میش، پلنگ، گرگ، روباه معمولی، خرگوش، کبک، تیهو، دراج و ... است.
۹. آبشار فدامی داراب
یکی از جاذبه‌های گردشگری در شهرستان داراب، پدیده‌ای طبیعی به نام «آبشار فدامی» است که در شهر «فدامی»، در منطقه‌ی «فورک» یا «فرگ» قرار گرفته است.
ترکیب چهار نوع آب شیرین، شور، سرد و گرم با یکدیگر، از ویژگی‌های آبشار فدامی داراب است.
از نکات جالب و منحصربهفرد این آبشار زیبا، حضور چهار نوع آب گرم، سرد، شیرین و شور است که در فاصله‌ی ۲۰ متری از آن، پس از ترکیب با یکدیگر، استخری طبیعی با منظره‌ای چشم‌نواز و زیبا را بوجود می‌آورد. تفرجگاهی دوست‌داشتنی که به یکی از تفریحگاه‌های شهرستان داراب تبدیل شده و دارای ارتفاعی بالغ بر ۱۵ متر است.
۱۰. آسیاب سنگی داراب
آسیاب سنگی داراب، یکی دیگر از آثار تاریخی شهرستان داراب است که در بخش شمالی آتشکده‌ی آذرخش این شهرستان (مسجد سنگی) قرار دارد. این آسیاب سنگی متشکل از دو استوانه‌ی سنگی بزرگ است که در بالای کوه قرار گرفته و آب مورد نیاز آسیاب را تامین می‌کند. معماری این سازه‌ی سنگی متعلق به دوران حکومت ساسانیان است و می‌توان آن را یکی از کم‌نظیرترین انواع آسیاب در تاریخ ایران معرفی کرد. طبق کتیبه‌ای که در بخش غربی ورودی آسیاب وجود دارد به خط کوفی که متعلق به اتابکان است، از تعمیر و بازسازی آن در دوران اتابکان و قاجاریه و نیز استفاده‌ی مجدد آن در دوران ناصرالدین شاه حکایت می‌کند.
آثار تاریخی و طبیعی بی‌شماری در شهرستان تاریخی داراب وجود دارد که می‌توان از چشمه‌ی گلابی، تنگه‌ی رغز داراب، تپه‌های باستانی مادوان و خسویه، قصر بهرام، قصر آیینه، برج شاه‌نشین، روستای نوایگان، سد رودبال داراب، آبشار کاسه‌رود، باغ جنت‌شهر، باغ فسارود، دحیه انصاری و آرامگاه سید علاالدین حسین پیرمراد نام برد.
