نامه ی عارفانه به خانم فاطمه طباطبائی
تاریخ: 1363/03/05
نامه ی عارفانه به خانم فاطمه طباطبائی
بسم الله الرحمن الرحیم
==فاطی که زمن نامه عرفانی خواست === از مورچه ای تخت سلیمانی خواست ====
==گویی نشنیده ما عرفناک از آنک === جبرئیل از او نفخه رحمانی خواست ====
آخر پس از اصرار مرا وادار کردی از آنچه قلبم ناآگاه است و از آن اجنبی هستم طوطی وار چند سطری بنویسم. و این در حالی است که ضعف پیری آنچه در چنته داشتم هر چند ناچیز بود به طاق نسیان سپرده و گرفتاری های ناگفتنی و نانوشتنی بر آن اضافه شده و کافی است که تاریخ این نوشتار بگویم تا معلوم شود در چه زمانی برای رد نکردن تقاضای تو شروع نمودم (شنبه 24 شعبان المعظم 1404 - 5 خرداد 1363) خوانندگان در این تاریخ ملاحظه کنند اوضاع جهان و ایران را. از کجا شروع کنم؟ بهتر آن است از فطرت باشد (فطره الله التی فطرالناس علیها لاتبدیل لخلق الله) . در اینجا به فطرت انسان ها بسنده کرده گرچه این خاصه خلقت است (وان من شی ء الا بسیج بحمده و لکن لاتفقهون تسبیحهم) همه گویند:
==ما سمیعیم و بصیریم و هشیم=== با شما نامحرمان ما خامشیم ====
ما نیز اکنون به عرفان فطری انسان ها نظر می اندازیم و گوییم در فطرت و خلقت انسان امکان ندارد به غیر کمال مطلق توجه کند و دل ببندد. و همه جان ها و دل ها به سوی اویند و جز او نجویند و نخواهند جست و ثناخوان اویند و ثنای دیگری نتوانند کرد. ثنای هر چیز ثنای اوست گرچه ثناگو تا در حجاب است گمان کند ثنای دیگری می گوید. در تحلیل عقلی که خود حجابی است نیز چنین باشد. آن که کمال هر چه باشد می طلبد عشق به کمال مطلق دارد نه کمال ناقص. هر کمال ناقص محدود به عدم است و فطرت از عدم تنفر دارد. طالب علم طلب علم مطلق می کند و عشق به علم مطلق دارد و هم چنین طالب قدرت و طالب هر کمال. به فطرت انسان عاشق کمال مطلق است و در کمال های ناقص آنچه می خواهد کمال آن است نه نقص که فطرت از آن منزجر است و حجاب های ظلمانی و نورانی است که انسان را به اشتباه می اندازد.
شاعران و مدیحه سرایان گمان می کنند مدح فلان امیر قدرتمند یا فلان فقیه دانشمند را می کنند. آنان مدح و ثنای قدرت و علم را می کنند نه به طور محدود گرچه گمان کنند محدود است. و این فطرت امکان تبدیل و تغییر ندارد (لاتبدیل لخلق الله ذلک الدین القیم) . و تا انسان در حجاب خود است و به
صحیفه نور جلد 22 صفحه 343
خود سرگرم است و خرق حجب حتی حجب نوری را نکرده فطرتش محجوب است و خروج از این منزل علاوه بر مجاهدات محتاج به هدایت حق تعالی.
در مناجات مبارک شعبانیه می خوانی (الهی هب لی کمال الانقطاع الیک و انر ابصار قلوبنا بضیاء نظرها الیک حتی تخرق ابصار القلوب حجب النور فتصل الی معدن العظمته و تصیر اروحنا معلقه بعز قدسک الهی واجعلنی ممن نادیته فاجابک و لا حظته فصعق لجلالک فناجیته سرا) . این کمال انقطاع خروج از منزل خود و خودی و هر چه و هر کس و پیوستن به اوست و گسستن از غیر، و هبه ای الهی است به اولیای خلص پس از صعق حاصل از جلال که دنبال گوشه چشم نشان دادن اوست (ولاحظته الخ) وابصار قلوب تا به ضیاء نظره او نور نیابد حجب نور خرق نشود و تا این حجب باقی است راهی به معدن عظمت نیست و ارواح تعلق به عز قدس را در نیابند و مرتبت تدلی حاصل نیاید (ثم دنی فتدلی) و ادنی از این فنای مطلق و وصول مطلق است.
==صوفی! زره عشق صفا باید کرد=== عهدی که نموده ای وفا باید کرد ====
==تا خویشتنی به وصل جانان نرسی=== خود را به ره دوست فنا باید کرد ====
نجوای سری حق با بنده خاص خود صورت نگیرد مگر پس از صعق و اندکاک جبل هستی خود (رزقناالله وایاک) .
دخترم! سرگرمی به علوم حتی عرفان و توحید اگر برای انباشتن اصطلاحات است که هست و برای خود این علوم است سالک را به مقصد نزدیک نمی کند که دور می کند (العلم هو الحجاب الاکبر) . و اگر حق جویی و عشق به او انگیزه است که بسیار نادر است چراغ راه است و نور هدایت (العلم نور یقذفه الله فی قلب من یشاء) و برای رسیدن به گوشه ای از آن تهذیب و تطهیر و تزکیه لازم است. تهذیب نفس و تطهیر قلب از غیر او چه رسد به تهذیب از اخلاق ذمیمه که رهیدن از آن بسیار مجاهده می خواهد و چه رسد به تهذیب عمل از آنچه خلاف رضای او جل و علاست و مواظبت به اعمال صالحه از قبیل واجبات که در راس است و مستحبات به قدر میسور و به قدری که انسان را به عجب و خودخواهی دچار نکند.
دخترم! عجب و خودپسندی از غایت جهل به حقارت خود و عظمت خالق است. اگر اندکی به عظمت خلقت به اندازه ای که تاکنون بشر با همه پیشرفت علم به شمه از آن آگاه شده است تفکر شود حقارت خود و همه منظومه های شمسی و کهکشان ها را ادراک می کند و عظمت خالق آنها را اندکی می فهمد و از عجب و خودبینی و خودپسندی خود اظهار خجلت و احساس جهالت می نماید.
در قصه حضرت سلیمان (نبی الله علیه السلام) می خوانیم آن گاه که از وادی نمل می گذرد: (قالت نمله یا ایها النمل ادخلوا مساکنکم لایحطمنکم سلیمان و جنوده و هم لایشعرون) . نمله، سلیمان نبی با همراهانش را به عنوان (لایشعرون) توصیف کند و هدهد به او می گوید: (احطت بمالم تحط به) . و کوردلان نطق نمله و طیر را نمی توانند تحمل کنند چه رسد به نطق ذرات وجود و آنچه در آسمان ها و زمین است که خالق آنان می فرماید: (الا یسبح بحمده و لکن لاتفقهون تسبیحهم.) انسان که خود را
صحیفه نور جلد 22 صفحه 344
محور خلقت می بیند - هر چند انسان کامل چنین است - در نظر سایر موجودات معلوم نیست چنین باشد و بشر رشد نیافته چنین نیست. (مثل الذین حملوا التوریه ثم لم یحملوه کمثل الحمار) . این مربوط به رشد علمی به استثنای تهذیب است و در وصف او (کالانعام بل هم اضل) آمده است.
دخترم! پیمبران مبعوث شدند تا رشد معنوی به بشر دهند و آنان را از حجاب ها برهانند افسوس که شیطان قسم خورده به دست اذناب خود نگذاشت آنچه آنان می خواهند تحقق یابد (فبعزتک لاغوینهم اجمعین) . ما همه خوابیم و گرفتار حجاب ها (الناس نیام و اذا ماتوا انتبهو) . گویی جهنم محیط به ماست و خدر طبیعت مانع از شهود و احساس است. (و ان جهنم لمحیطه بالکافرین) . و کفر مراتب بسیار دارد خودبینی و جهان بینی و نظر به جز او نیز از مراتب آن است. نخستین سوره قرآن را اگر با تدبر و چشمی غیر از این چشم انداز حیوانی بنگریم و بی حجاب های ظلمانی و نورانی به او برسیم چشمه های معارف به قلب سرازیر شود، ولی افسوس که از افتتاح آن نیز بی خبریم (آن را که خبر شد خبرش باز نیامد) .
من قائل بی خبر و بی عمل به دخترم می گویم در قرآن کریم این سرچشمه فیض الهی تدبر کن هر چند صرف خواندن آن که نامه محبوب است به شنونده محجوب آثاری دلپذیر دارد لکن تدبر در آن انسان را به مقامات بالاتر و والاتر هدایت می کند. (افلایتدبرون القران ام علی قلوب اقفالها) ؛ و تا این قفل و بندها باز نگردد و به هم نریزد از تدبر هم آنچه نتیجه است حاصل نگردد.
خداوند متعال پس از قسم عظیم می فرماید: (انه القران کریم فی کتاب مکنون لایمسه الا المطهرون) . و سر حلقه آنها آنان هستند که آیه تطهیر در شانشان نازل گردیده. تو نیز مایوس نباش که یاس از اقفال بزرگ است. به قدر میسور در رفع حجب و شکستن اقفال برای رسیدن به آب زلال و سرچشمه نور کوشش کن. تا جوانی در دست توست کوشش کن در عمل و در تهذیب قلب و در شکستن اقفال و رفع حجب که هزاران جوان که به افق ملکوت نزدیکترند موفق می شوند و یک پیر موفق نمی شود. قید و بندها و اقفال شیطانی اگر در جوانی غفلت از آنها شود هر روز که از عمر بگذرد ریشه دارتر و قویتر شوند.
==درختی که اکنون گرفته است پای === به نیروی شخصی برآید ز جای ====
==گرش همچنان روزگاری هلی=== به گردونش از بیخ برنگسلی ====
از مکاید بزرگ شیطان و نفس خطرناکتر از آن، آن است که به انسان وعده اصلاح در آخر عمر و زمان پیری می دهد و تهذیب و توبه الی الله را به تعویق می اندازدبرای زمانی که درخت فساد و شجره زقوم قوی شده و اراده و قیام به تهذیب، ضعیف بلکه مرده است. از قرآن دور نیفتم در این مخاطبه بین حبیب و محبوب و مناجات بین عاشق و معشوق اسراری است که جز او و حبیبش کسی را بر آن راه نیست و امکان راه یافتن نیز نمی باشد. شاید حروف مقطع در بعض سور مثل (الم) ، (ص) ، (یس) از این قبیل باشد و بسیاری از آیات کریمه که اهل ظاهر و فلسفه و عرفان و تصوف هر یک برای خود تفسیر یا تاویلی کنند، نیز از همان قبیل است. گرچه هر طایفه به قدر ظرفیت خود حظی دارد
صحیفه نور جلد 22 صفحه 345
یا خیالی. و شمه ای از این اسرار به وسیله اهل بیت وحی که از سرچشمه جوشان وحی بر آنان جاری شده به دیگران به قدر استعداد می رسد و گویی بیشتر مناجات ها و ادعیه برای این امر انتخاب شده است. آنچه در ادعیه و مناجات (معصومین علیهم صلوات الله و سلامه) می یابیم در اخبار که اکثراً به زبان عرف و عموم است کمتر یافت می شود. ولی زبان قرآن زبان دیگری است زبانی است که هر عالم و مفسری خود را با آن آشنا می داند و آشنا نیست. قرآن کریم از کتبی است که معارف آن بی سابقه است و تصور بسیاری از معارف آن از تصدیقش مشکل تر است چه بسا که با برهانی فلسفی و دید عرفانی مطلبی را بتوان ثابت کرد ولی از تصور آن عاجز بود. تصور ربط حادث به قدیم که در قرآن کریم در تعبیرات گوناگونی از آن یاد فرموده است و کیفیت معیت حق با خلق که بعضی گویند معیت قیومی است که تصور آن حتی برای آن گویندگان از معضلات است و ظهور حق در خلق و حضور خلقت نزد حق و اقربیت او جل و علا از حبل الورید به مخلوق و مفاد (الله نور السموات و الارض) و (هو الاول و الاخر و الظاهر و الباطن) و (مایکون من نجوی ثلثه الخ) و (ایاک نعبد و ایاک نستعین) و امثال اینها که گمان نکنم جز بر مخاطب و به تعلیم او بر نزدیکانش که اهل این گونه مسائل بوده اند تصورش تحقق یافته باشد و راه یافتن به روزنه ای از آن مجاهدت مشفوع با تهذیب لازم دارد. افسوس که عمر این شکسته قلم گذشت و
==از قیل و قال مدرسه ام حاصلی نشد=== جز حرف دلخراش پس از آن همه خروش ====
و امروز از جوانی که بهار یافتن است خبری نیست و بافته های سابق را جز مشتی الفاظ نمی بینم و به تو و سایر جوان ها که طالب معرفتند وصیت می کنم که شما و همه موجودات جلوه اویند و ظهورویند کوشش و مجاهده کنید تا بارقه ای از آن را بیاید و در آن محو شوید و از نیستی به هستی مطلق رسید.
==پس عدم گردم عدم چون ارغنون === گویدم کانا الیه راجعون ====
دخترم! دنیا و هر چه در آن است جهنم است که باطنش در آخر سیر ظاهر شود و ماورای دنیا تا آخر مراتب بهشت است که در آخر سیر پس از خروج از خدر طبیعت ظاهر شود و ما و شما و همه یا حرکت به سوی قعر جهنم می کنیم یا به سوی بهشت و ملا اعلا.
در حدیث است که روزی پیمبر (اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) ) در جمع صحابه نشسته بودند ناگهان صدای مهیبی آمد عرض شد: این صدا چه بود؟ فرمود: (سنگی از لب جهنم افتاد و پس از هفتاد سال اکنون به قعر جهنم رسید) . اهل دل گفتند: در آن حال شنیدیم مرد کافری که هفتاد سال داشت اکنون درگذشت و به قعر جهنم رسید. ما همه در صراط هستیم و صراط از متن جهنم عبور می کند باطنش در آن عالم ظاهر می شود و در اینجا هر انسانی صراطی مخصوص به خود دارد و در حال سیر است یا در صراط مستقیم که منتهی به بهشت می شود و بالاتر و یا صراط منحرف از چپ یا منحرف به سوی راست که هر دو به جهنم منتهی می شوند. و ما از خداوند منان آرزوی صراط مستقیم می کنیم. (اهدنا الصراط المستقیم صراط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم) که انحراف از
صحیفه نور جلد 22 صفحه 346
یک سوست (ولاالضالین) که انحراف از سوی دیگر. و این حقایق در حشر به طور عیان مشهود می شود. صراط جهنم که در توصیف آن از حیث دقت وحدت و ظلمت نقل گردیده است باطن صراط مستقیم در این جهان است چه بسیار راه دقیق و ظلمانی است و چه مشکل است عبور از آن برای ما واماندگان. آنان که بی هیچ انحراف راه را طی نمودند (جزنا و هی خامده) گویند و هر کس به اندازه سیرش در این صراط در آنجا نیز همین سیر منعکس گردد. غرورها و امیدهای کاذب شیطانی را کنار گذار و کوشش در عمل و تهذیب و تربیت خود کن که رحیل بسیار نزدیک است و هر روز که بگذرد و غافل باشی دیر است. بازگو مکن که تو خود چرا مهیا نیستی (انظر الی ماقال و لا الی من قال) . من هر چه هستم برای خود هستم و همه نیز چنین. جهنم و بهشت هرکس نتیجه اعمال اوست هر چه کشتیم درو می کنیم. فطرت و خلقت انسان بر استقامت و نیکی است. حب به خیر سرشت انسانی است ما خود این سرشت را به انحراف می کشانیم و ما خود حجب را می گسترانیم و تارها را بر خود می تنیم.
==این شیفتگان که در صراطند همه=== جوینده چشمه حیاتند همه ====
==حق می طلبند و خود ندانند آنرا=== در آب به دنبال فراتند همه ====
شب گذشته اسماء کتب عرفانی را پرسیدی. دخترم! در رفع حجب کوش نه در جمع کتب. گیرم کتب عرفانی و فلسفی را از بازار به منزل و از محلی به محلی انتقال دادی یا آنکه نفس خود را انبار الفاظ و اصطلاحات کردی و در مجالس و محافل آنچه در چنته داشتی عرضه کردی و حضار را فریفته معلومات خود کردی و با فریب شیطانی و نفس اماره خبیث تر از شیطان محموله خود را سنگین تر کردی و بالعبه ابلیس مجلس آرا شدی و خدای نخواسته غرور علم و عرفان به سراغت آمد - که خواهد آمد - آیا با این محموله های بسیار به حجب افزودی یا از حجب کاستی؟ خداوند عزوجل برای بیداری علما آیه شریفه (مثل الذین حملوا التواره) را آورده تا بدانند انباشتن علوم - گرچه علم شرایع و توحید باشد - از حجب نمی کاهد بلکه افزایش دهد و از حجب صغار او را به حجب کبار می کشاند. نمی گویم از علم و عرفان و فلسفه بگریز و با جهل عمر بگذران که این انحراف است. می گویم کوشش و مجاهده کن که انگیزه الهی و برای دوست باشد و اگر عرضه کنی برای خدا و تربیت بندگان او باشد نه برای ریا و خودنمایی که خدای نخواسته جزء علمای سوء شوی که بوی تعفن شان اهل جهنم را بیازارد.
آنان که او را یافتند و عشق او دارند انگیزه ای جز او ندارند و با این انگیزه همه اعمالشان الهی است. جنگ و صلح و شمشیر زدن و نبرد کردن و هر چه تصور کنی (ضربه علی یوم الخندق افضل من عباده الثقلین) . اگر انگیزه الهی نبود گر چه فتح بزرگ از آن حاصل شود پشیزی فضیلت ندارد. گمان نشود که مقام اولیا خصوصاً ولی الله اعظم - (علیه و علی اولاده الصلوات والسلام) - به این جا ختم می شود. قلم جرات ندارد که پیش رود و بیان طاقت ندارد که شرح دهد. و با محجوبان ما محجوبان چه گوییم و خود ما چه می دانیم که گوییم و آنچه هست گفتنی نیست و از افق وجود ما برتر است ولی باشد که یاد حبیب و ذکر او در دل و جان اثری کند هر چند از آن خبری دریافت نشود همچون
صحیفه نور جلد 22 صفحه 347
عاشق بی سوادی که به سواد نامه محبوب نظر کند و دل خوش دارد که این نامه محبوب است و همچون پارسی زبان پریشان عربی ندانی که قرآن کریم را خواند و چون از اوست لذت برد و حالی به او دست دهد که هزاران بار بهتر از ادیب دانشمندی است که به اعراب و مزایای ادبی و بلاغت و فصاحت قرآن سرخود را گرم کند و فیلسوف و عارفی است که به مسایل عقلی و ذوقی آن بیندیشد و از محبوب غافل باشد چون مطالعه کتب فلسفی و عرفانی که به محتوای کتاب مشغول و به گوینده آن کاری ندارد.
دخترم! موضوع فلسفه مطلق وجود است از حق تعالی تا آخرین مراتب وجود و موضوع علم عرفان و عرفان علمی وجود مطلق است یا بگو حق تعالی است و بحثی به جز حق تعالی و جلوه او که غیر او نیست ندارد. اگر کتابی یا عارفی بحث از چیزی غیر حق کند نه کتاب عرفان است و نه گوینده عارف است و اگر فیلسوفی در وجود به آن طور که هست نظر کند و بحث نماید نظرش الهی و بحثش عرفانی است. و همه اینها غیر از ذوق عرفانی است که از بحث به دور است و غیر از آن مهجور تا چه رسد به شهود وجدانی و پس از آن نیستی در عین غرق در هستی (ادفع السراج که شمس طالع شد) .
دخترم! شنیدم می گفتی می ترسم ایام امتحان متاسف شوم که چرا کار نکردم در روزهای تعطیل. این تأسف و امثال آن هر چه هست سهل است و زود گذر. آن تأسف دایمی و ابدی است که چون به خود آیی توجه کنی که همه چیز را می بینی جز او و آن روز پرده ها افتادنی و حجاب ها برداشتنی نیست. امیرالمومنین در دعای کمیل عرض می کند: (فهبنی یا الهی و سیدی و مولای و ربی صبرت علی عذابک فکیف اصبر علی فراقک) . من کوردل تاکنون نتوانستم این فقره و بعض فقرات دیگر این دعای شریف را به جد بخوانم بلکه آن را از زبان علی می خوانم و ندانم آن چیست که صبر بر آن از عذاب خدا در جهنم مشکل تر است. آن عذابی که (تطلع علی الافئده) . گویی (عذابک) همان (نارالله) است که فواد را می سوزاند. شاید این عذاب فوق عذاب جهنم باشد. ما کوردلان نمی توانیم این معانی فوق فهم بشری را ادراک و تصدیق کنیم بگذار و بگذاریم آنها را برای اهلش که بسیار کم است. در هر حال کتب فلسفی خصوصاً از فلاسفه اسلام و کتب اهل حال و عرفان هر کدام اثری دارد. اولی ها انسان را ولو به طور دورنما آشنا می کند با ماورای طبیعت و دومی ها خصوصاً بعضی از آنها چون (منازل السائرین) و (مصباح الشریعه) که گویی از عارفی است که به نام حضرت صادق به طور روایت نوشته است دل ها را مهیا می کنند برای رسیدن به محبوب. و از همه دل انگیزتر مناجات و ادعیه ائمه مسلمین است که راهبرند به سوی مقصود نه راهنما و دست انسان حق جو را می گیرند و به سوی او می برند. افسوس و صدافسوس که ما از آنها فرسنگ ها دور هستیم و مهجور.
دخترم! سعی کن اگر اهلش نیستی و نشدی، انکار مقامات عارفین و صالحین را نکنی و معاندت با آنان را از وظایف دینی نشمری. بسیاری از آنچه آنان گفته اند در قرآن کریم به طور رمز و سربسته و در ادعیه و مناجات اهل عصمت بازتر آمده است و چون ما جاهلان از آنها محرومیم با آن به
صحیفه نور جلد 22 صفحه 348
معارضه برخاستیم. گویند صدر المتالهین دید در جوار حضرت معصومه - سلام الله علیها - شخصی او را لعن می کند. پرسید: چرا صدرا را لعن می کنی ؟جواب داد: او قایل به وحدت واجب الوجود است. گفت : پس او را لعن کن این امر اگر قصه هم باشد حکایت از یک واقعیت دارد. واقعیت دردناکی که من خود قصه هایی را دیده یا شنیده ام که در زمان ما بوده است. من نمی خواهم تطهیر مدعیان را بکنم که (ای بسا خرقه که مستوجب آتش باشد) . می خواهم اصل معنی و معنویت را انکار نکنی همان معنویتی که کتاب و سنت نیز از آن یاد کرده اند و مخالفان آن یا آنها را نادیده گرفته و یا به توجیه عامیانه پرداخته اند. و من به تو توصیه می کنم که اول قدم بیرون آمدن از حجاب ضخیم انکار است که مانع هر رشد و هر قدم مثبت است. این قدم کمال نیست لکن راهگشای به سوی کمال است چنانچه (یقظه) را که در منازل سالکان اول منزل محسوب شده است از منازل نتوان شمرد بلکه مقدمه و راهگشای منازل سالکین است. در هر صورت با روح انکار نتوان راهی به سوی معرف یافت. آنان که انکار مقامات عارفانه و منازل سالکان کنند چون خودخواه و خودپسند هستند هر چه را ندانستند حمل به جهل خود نکنند و انکار آن کنند تا به خودخواهی و خودبینی شان خدشه وارد نشود. (مادر بت ها بت نفس شماست) تا این بت بزرگ و شیطان قوی از میان برداشته نشود راهی به سوی او جل و علا نیست. و هیهات که این بت شکسته و این شیطان رام گردد.
از معصوم نقل شده که (شیطانی آمن بیدی) ، از این نقل معلوم شود که هر کس را هر چه بزرگ مرتبت باشد شیطانی است و اولیای خدا موفق شده اند به مهار کردن بلکه مومن نمودن آن. می دانی شیطان با پدربزرگ ما، آدم - (صفی الله) - چه کرد؟ او را از جوار حق فرو کشید و پس از وسوسه شیطان و نزدیکی به شجره - که شاید نفس باشد یا بعضی مظاهر آن - فرمان (اهبطوا) رسید و منشا همه فسادها و عداوت ها شد. آدم - علیه السلام - با دستگیری حق تعالی توبه کرد و خداوند او را صفی خود فرمود. من و تو نیز که مبتلای به شجره ابلیسیه هستیم باید توبه کنیم و از حق جل و علا در خلوت و جلوت بخواهیم با استغاثه که دست گیرد به هر وسیله که خواهد و ما را نیز به توبه رساند بلکه از اصطفای آدمی بهره ای گیریم. و این نتواند بود مگر با مجاهدت و ترک شجره ابلیس با همه شاخه ها و اوراق و ریشه های آن که در وجود ما منتشر و هر روز محکمتر و توسعه دارتر می شود. با تعلق به شجره خبیثه و شاخه ها و ریشه های آن بی شک نتوان راهی به مقصد پیدا کرد و ابلیس همین تهدید را کرد و بسیار موفق بود و جز معدودی از (عبادالله صالحین) و نیز اولیای مقربین - علیهم السلام - از حیله های شیطان و نفس خبیث مظهر ابلیس کس نتواند گریزد و اگر بتواند از همه شاخه ها و ریشه های دقیق و بسیار پیچیده او نتواند مگر با دستگیری خداوند متعال آن طور که صفی الله را رهاند. ولی ما کجا و آن استعداد برای قبول کلمات. آیه کریمه در این باب شایان تفکر بسیار است چه که می فرماید: (فتلقی آدم من ربه کلمات فتاب علیه) نفرموده (والقی الیه کلمات) گویی با سیر (الیه) کلمات را دریافت نموده است. گرچه اگر (القی الیه) هم بود بی سیر کمالی قبول امکان نداشت. و باید در آیه دیگر که راجع به همین قضیه اشاره فرموده نیز تفکر کرد.
صحیفه نور جلد 22 صفحه 349
می فرماید: (فلما ذاقا الشجره) گویی ذوقی و طمعی بیشتر نبوده با این وصف چون از مثل ابوالبشر بوده آن پیامدها را داشته. حال باید وضع خود را بنگریم که به تحقیق به همه شاخه ها و برگ ها و ریشه های شجره پیوند خوردیم.
دخترم! آفات زیاد بر سر راه است. هر عضو ظاهر و باطن ماآفت ها دارد که هر یک حجابی است که اگر از آنها نگذریم به اول قدم سلوک الی الله نرسیدیم. من که خود مبتلا هستم و جسم و جانم ملعبه شیطان است به بعض آفات این عضو کوچک و این زبان سرخ که سرسبز را به باد دهد و آن گاه که ملعبه شیطان است و آلت دست او جان و روح و فواد را تباه کند اشاره می کنم. از این دشمن بزرگ انسانیت و معنویت غافل مشو. گاهی که در جلسات انس با دوستان هستی خطاهای بزرگ این عضو کوچک را آن قدر که می توانی شمارش کن و ببین با یک ساعت عمر تو که باید صرف جلب رضای دوست شود چه می کند و چه مصیبت ها به بار می آورد که یکی از آنها غیبت برادران و خواهران است. ببین با آبروی چه اشخاصی بازی می کنی و چه اسراری را از مسلمانان روی دایره می ریزی و چه حیثیاتی را خدشه دار می کنی و چه شخصیت هایی را می شکنی. آن گاه این جلسه شیطانی را مقیاس بگیر و ملاحظه کن در یک سال در همین امر پیش پا افتاده چه کردی و در پنجاه شصت سال دیگر چه خواهی کرد و چه مصیبت ها برای خود به بار خواهی آورد. در عین حال آن را کوچک می شماری و این کوچک شمردن از حیله های ابلیس است که خداوند به لطف خود ما را همگی از آن مصون دارد.
دخترم! نگاهی کوتاه به آنچه درباره غیبت و آزار مومنین و عیب جویی و کشف سر آنان و تهمت آنان وارد شده دل هایی را که مهر شیطان بر آنها نخورده می لرزاند و زندگی را بر انسان تلخ می کند. اینک برای علاقه ای که به تو و احمد دارم توصیه می کنم از آفات شیطانی خصوصاً آفت های بسیار زبان خودداری کنید و همت به نگهداری آن کنید. البته در آغاز قدری مشکل است لکن با عزم و اراده و تفکر در پیامدهای آن آسان می شود. از تعبیر بسیار تعییر کننده قرآن کریم عبرت بگیر که می فرماید: (و لا یغتب بعضکم بعضاً ایحب احدکم ان یاکل لحم اخیه میتا) . شاید اخبار از صورت برزخیه عمل می دهد و شاید حدیثی که از حضرت سیدالموحدین منقول است در موعظه های بسیاری که (نوف البکالی) فرموده است اشاره به همین امر باشد به حسب یک احتمال. در آن حدیث است که (نوف طلب) موعظه کرد از مولا و ایشان فرمودند: (اجتنب الغیبه فانها ادام کلاب النار - ثم قال - یا نوف کذب من زعم انه ولد من حلال و هو یاکل لحوم الناس بالغیبه) . و از رسول خدا - (صلی الله علیه و آله و سلم) - نقل شده که فرمود: (و هل یکب الناس فی النار یوم القیامه الا حصائد السنتهم) . از این حدیث و حدیث هایی که کم نیست استفاده می شود که جهنم صورت باطنی اعمال ماست.
بارالها! ما را و این خانمان را و خانواده های مربوط به ما را از آفات شیطانی نجات مرحمت فرما و ما را از کسانی که آزار مسلمانان به زبان و عمل خود نموده اند قرار مده.
این چند صفحه را به تقاضای فاطی نوشتم و من خود اعتراف می کنم که خود نتوانستم از مکاید شیطان بگریزم. امید است فاطی که نعمت جوانی را دارد این توفیق را پیدا کند.
