ری، بواسطه‌ی بقاع مذهبی ارزشمند از جمله حرم عبدالعظیم حسنی (ع)، یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری مذهبی در کشور شناخته می‌شود.
شهرستان ری، یکی از شهرهای مذهبی و بسیار ارزشمند تاریخ ایران است که در دوران مختلف، از ارزش و اهمیت والایی برخوردار بوده است. این نقطه از کشور، عناوین مختلفی از جمله پایتخت مذهبی زرتشتیان، پایتخت تابستانی اشکانیان، پایتخت آل بویه و پایتخت ارزشمند حکمرانان سلجوقی را در کارنامه‌ی خود، به ثبت رسانده است.
البته در دوران اسلامی بویژه پس از حکومت سلجوقیان، از اهمیت آن کاسته شده است. اما آنچه که امروز این شهر را به یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری مذهبی در سراسر ایران تبدیل کرده است، حضور آرامگاه مطهر امامزاده عبدالعظیم حسنی (ع) است که در بین مردم به «شاه عبدالعظیم» شهرت یافته است.
البته علاوه بر بارگاه ملکوتی این عالم شیعه، بزرگان دینی، علمی و هنری بسیاری در این شهرستان مدفون هستند که می‌توان به جلال آل احمد (نویسنده و متفکر شیعه، آیت‌الله کاشانی، محدرضا مهدوی کنی، شیخ صدوق (محدث و فقیه شیعه در قرن چهارم هجری)، شیخ محمد خیابانی و ... اشاره کرد.
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی (ع) است که با چهار واسطه، از نوادگان حضرت علی (ع) محسوب می‌شود. ایشان در سال ۱۷۳ هجری قمری در شهر مدینه متولد شد و نزدیک به ۸ دهه و با درک امامت چهار امام معصوم (امام موسی (ع)، امام رضا (ع)، امام جواد (ع) و امام هادی (ع)) در سن ۷۹ سالگی به دیار باقی شتافت.
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در زمان حیات خویش، محضر مبارک چهار امام معصوم را درک کرده است.
نسبت عبدالعظیم (ع) به امام حسن مجتبی (ع)، از دلایل شهرت این شخصیت عظیم علمی، فرهنگی و جهادی به عبدالعظیم حسنی در بین مردم است.
به نظر می‌رسد که حضرت عبدالعظیم با توجه به دوران حکومت خلیفه‌ی وقت و اوضاع سیاسی حاکم بر جامعه، رفتار نامناسب، اقدامات جبرگونه، توهین و بدرفتاری‌های خلفای عباسی با اهل بیت پیامبر (ع)، به ناچار از محل سکونت خود هجرت کرده و به ری نقل مکان کردند؛
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) یکی از عالمان، مجتهدان و شخصیت‌های بارز سیاسی و مذهبی در زمان خود بوده است.
در روایات آمده است که ملاقات حضرت عبدالعظیم (ع) با امام هادی (ع) به خلیفه‌ی وقت گزارش داده می‌شود و این امر سبب شده تا خلیفه دستور تعقیب و دستگیری ایشان را صادر کند. حضرت نیز برای رهایی از زندان، به صورت ناشناس اقدام به رفت و آمد در شهرها و نقاط مختلف کرده تا سرانجام به شهر ری می‌رسند. در آن دوران، شهر ری یکی از معتبرترین و مهم‌ترین سرزمین‌های شیعه‌نشین بود و همین امر سبب شد تا عبدالعظیم حسنی (ع)، آن بلاد را برای سکونت انتخاب کنند. وی با مخفی کردن هویت خویش، به خانه‌ی یکی از شیعیان که در محله‌ی «ساربانان» در کوی «سکه‌المولی» قرار داشت رفتند.
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، در مدتی که در شهر ری سکونت داشتند، پیوسته به صورت مخفی با شیعیان در ارتباط بودند.با گذشت زمان، هر روز بر تعداد مراجعین حضرت افزوده شده و ایشان نیز به سوالات، شبهات دینی و مذهبی و ... مردم ری، پاسخ میدادند.
عکس قدیمی از حرم حضرت عبدالعظیم (ع)
مدت دقیق سکونت حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در شهر ری، مشخص نیست. اما آنچه مسلم است و در کتب و نوشته‌های تاریخی به آن اشاره شده است، اقدامات ارزشمند و گرانقدر وی در مدت زمان زندگی‌اش در شهر ری است که به انجام فعالیت‌های فرهنگی، علمی و سیاسی پرداخته و از هر فرصتی برای بیان روایات و نشر علوم خود، استفاده می‌کردند.
به گفته‌ی «صاحب بن عباد»، یکی از شیعیان ری، در شب وفات حضرت عبدالعظیم (ع)، رویایی صادقه را مشاهده کرده که پیامبر بزرگوار اسلام (ص) به وی چنین فرمودند:
«مردی از فرزندان مرا فردا از سکته المولی می‌آورند و در باغ عبدالجبار بن عبدالوهاب، در کنار درخت سیب، دفن خواهند کرد»
«صاحب بن عباد» در ادامه‌ی روایت خود، به مراجعه‌ی فرد شیعه به باغ مذکور در رویای خود که توسط پیامبر اکرم (ص) به آن اشاره شده بود و اقدام وی برای خرید آن باغ اشاره کرده است. به نظر می‌رسد که صاحب باغ نیز رویایی همانند رویای فرد شیعه را مشاهده کرده و تصمیم می‌گیرد که آن را برای دفن سادات و شیعیان وقف کند.
عکس قدیمی از حرم عبدالعظیم حسنی (ع)
در همان روز حضرت عبدالعظیم (ع)، دار فانی را وداع گفته و چشم از جهان فرو بستند. شیعیان و ارداتمندان خاندان اهل بیت (ع)، با شنیدن خبر رحلت این عالم، سید و زاهد بزرگوار، خود را برای تشییع به ری رسانده و در مراسم خاکسپاری وی شرکت کردند. هنگامی که ایشان را غسل میدادند، کاغذی از پیراهن او می‌یابند که در آن چنین نوشته شده بود:
«من ابوالقاسم پسر عبدالله پسر علی پسر حسن پسر زید پسر حسن پسر علی بن ابیطالب هستم»
بنابراین می‌توان با توجه به وسیع بودن باغ‌ها در آن دوران، احتمال داد که تا وسعت قابل توجهی از حرم مطهر عبدالعظیم حسنی (ع)، مدفن سادات، شیعیان و ارداتمندان ائمه‌ی معصوم (ع) باشد.
گفته می‌شود در هنگام حیات وی، امام معصوم، مردم را برای یافتن راه حل مشکلات و مسائل دینی، اعتقادی، علمی و عملی به حضور عبدالعظیم (ع) ارجاع داده تا از دانش و فضایل این سادات حسنی، بهره‌مند شوند. در این خصوص می‌توان به سخنان «صاحب بن عباد» اشاره کرد.
بر اساس روایتی از امام هادی (ع)، ثواب زیارت بارگاه عبدالعظیم حسنی (ع) برابر با فضیلت زیارت امام حسین (ع) بیان شده است.
ایشان در رساله‌ی خود به ملاقات «ابوحماد رازی» با امام هادی (ع)، اشاره می‌کند که برای پاسخ به سوالاتی در مورد حلال و حرام به حضور امام رسیده و هنگام ترک محضر ایشان، امام وی را مورد خطاب قرار داده و چنین فرموده‌اند:
«ای ابو حماد! هنگامی که چیزی از امور دینی در منطقه‌‌ات برای تو مشکل شد، از عبدالعظیم بن عبدالله حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان»
امروزه بارگاه ملکوتی حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) با گذشت زمان دستخوش تغییرات بسیاری شده است که برای آشنایی با این مکان روحانی، منتظر بخش دوم مقاله باشید.
